داۋرەن، ءامىرحان تۋرالى ازا ماقالاڭدى وقىپ، ءبىرتۇرلى قۇلازىپ وتىرمىن.

ء«امىرحاننىڭ باقيعا اتتانۋىمەن بىرگە ىشىمدەگى جىگەردىڭ جاسىپ، قايراتتىڭ جالىنى قايتىپ، سەنىمنىڭ سەتىنەگەنىن سەزدىم...» دەپسىڭ. ساعان «...جىگەرىڭدى جاسىتپا...» دەپ جۇباتۋ ايتۋ قيىن – سۋىق جەلدىڭ وتىندە تۇرعانداي جان-دۇنيەڭ  ءالى تالاي ازىنايتىنىن ءوزىڭ دە جاقسى سەزەسىڭ... 

ءامىرحان دۇنيە سالدى دەگەندى ەستىگەندە  جاقىن دوستارى سەندەر عانا ەمەس، جالپى ءوزىن رۋحانياتقا قاتىسىم بار دەپ سەزىنەتىن ءاربىر جان توبەسىنەن جاي تۇسكەندەي  كۇي كەشىپ، قاتتى قايعىردى. بۇل – قازاقتىڭ تاعى ءبىر ۇلكەن تۇلعاسىنان ايىرىلعانىن سانالى، مۇمكىن، ءتىپتى بەيسانالى تۇردە سەزىنۋى بولسا كەرەك.

مەنىڭ ەسىمە سوناۋ 1997-98, جالپى 2000-جىلدار قارساڭى تۇسەدى. قانشا قيىن كەز دەگەنمەن، رۋحانياتتىڭ جاڭا ءبىر جول ىزدەپ بۇلقىنعان، شيرىققان كەزەڭى بولاتىن.  ءامىرحان، ابىلاي جانە سەن ۇشەۋىڭ ول كەزدە جالىنداعان جاس ەدىڭدەر، «جاس الاشتا» جارقىراپ كورىنىپ جۇرگەن شاقتارىڭ. سول كەزدە «قازاق ادەبيەتىندە» تانىم-تالعام پىكىرتالاستارىنىڭ ورتاسىندا كۇن  كەشكەن مەيىرحان ەكەۋمىز سەندەردى ء«ۇش نويان» دەپ اتاۋشى ەدىك، سوڭىمىزدان كورىنگەن قاراداي سەزىنۋشى ەدىم ءوز باسىم.  ابىلاي سابدالين قالالىق اكىمشىلىككە جۇمىسقا اۋىسقاندا، قازاق رۋحانياتى جاقسى ءبىر ازاماتىنان ايىرىلاتىن بولدى-اۋ دەگەن ءبىر «اتتەگەن-اي» وكىنىش تە بولعان...  امىرحانمەن جۇمىس بابىمەن حابارلاسىپ، پىكىر الىسىپ تۇرۋشى ەدىك. ونىڭ جىرلارىن،  العاشقى ماقالالارىن وقىپ جۇرگەنمەن دە سۇڭعىلا سىنشىلىعىن، الەمدىك كونتەكستە وتىراتىنىن، تۇركىلىك باستاۋدى انىقتاۋ جولىنداعى ىزدەنىستەرىن 1998 جىلى كوكتەمدە م.اۋەزوۆ تەاترىندا وتكەن «تەاتر كوكتەمى» فەستيۆالىنىڭ  قازىلار القاسى مۇشەلىگىنە شاقىرىپ، سپەكتاكلدەر تالداسقاندا انىق بايقاعانداي ەدىم.

         ەرەكشە، ىزگى ءبىلىمدى، اسا مادەنيەتتى ءامىرحان ناعىز سىنشى - جاڭا بىلىممەن قارۋلانعان جاڭا زامان سىنشىسى ەدى. ول كول-كوسىر ءبىلىمىن ۇلت يىگىلىگىنە جاراتىپ ءوتتى -  قازاق رۋحانياتى ءۇشىن كوپ ءىس تىندىردى (رۋحانياتقا سىڭىرگەن ەڭبەك كوپتومدىقتارمەن ەمەس، وي قۋات-كەرنەۋىمەن ولشەنسە كەرەك).

ىزگى ءبىلىمدى ادام جاققان شام سياقتى. ونىڭ جارىعىمەن ورتاسى نۇرلانادى،  قوعامى قۇنارلانادى. ءامىرحان جاڭا بۋىننىڭ رۋحاني كوشباسشىسى بولدى. «قازاق ادەبيەتىندەگى» ازاسوزىندە مەيىرحان ايتپاقشى، شىندىعىندا دا «بولاشاقتا ۇلتقا يە بولاتىن جىگىتتەردىڭ ءبىرى»  دەگەن ءۇمىت بار ەدى...

ءامىرحاننىڭ قازاسى - اۋىر قازا. جانە تاپ وسىنداي ازاماتتاردىڭ قازاسى - ءومىردىڭ شىن باعاسىن، ءمان-ماعىناسىن تاعى ءبىر ۇعىندىراتىنداي.

قازىرگى قازاق قوعامىندا قيىندىق از ەمەس. جازۋشى بولىپ ءومىر كەشۋ وتە قيىن ەكەنىن ءوزىڭ دە ايتىپسىڭ. سوندىقتان دا، اسىرەسە،  ءامىرحان سىندىلاردىڭ ءجۇرىپ وتكەن رۋحاني جولى وڭاي ەمەستىگى انىق. بىراق، پايىمداۋىمدا، تۇلعالار ءوز تابيعاتىنا ساي ەركىن ءجۇرىپ وتەتىن بۇل جول  -  ءوزىنىڭ جان قالاۋىمەن جازعانى، ءوزى مەن قوعامنىڭ مۇددەسىن زاماناۋي تالاپتار بيىگىنەن، قولدان كەلگەنشە بىرگە الىپ جۇرۋگە ۇمتىلعانى جانە بۇل يگى، جاسامپاز  قارەكەتى تابيعي تابيعاتىنان تۋىنداعاندىقتان دا ەشكىمگە  مىندەتسىنبەگەنى;  اعا بۋىن، وزگە بۋىنداردىڭ «ماڭدايىنان سيپاماعانى» ءۇشىن وكپە ارتپاعانىمەن دە  –  كەيىنگى  اقجولتاي جاس بۋىن ءۇشىن دە تاعلىمدى جول. كەيىنگى بۋىن، قازىر سىن جازىپ جۇرگەن جاستاردى قوسا ايتىپ وتىرمىن،  ىزدەنىس اياسىن كەڭەيتە تۇسەدى، ءامىرحان سىنشىنىڭ دا كەڭىستىگىنە ءۇڭىلىپ، قولدان كەلسە  ونىڭ بەيوكپە سىربازدىعىن ۇلگى تۇتادى دەگەن ءۇمىت بار.

داۋرەن، سەنىڭ  مينورلى كوڭىل-كۇيىڭ بارىمىزگە ورتاق. قازاق قاشانعى جاقسىسىنان وسىلايشا ايىرىلىپ قالا بەرەدى؟.. جۇرەگىنە تۇسكەن سالماقتان دۇنيە كەشكەن ءامىرحاننىڭ قازاسى – ءبىزدىڭ بيلىككە، ءتىپتى بارىمىزگە سيگنال بولۋى كەرەك. بيلىكتىڭ مۇنايى مەن كومىرىن، قازبا بايلىقتارىن تۇگەندەي بەرمەي، ادامىن،  رۋحانياتتاعى ەڭبەگىن ەشبىر باررەلمەن ولشەۋگە كەلمەيتىن تۇلعالارىن تۇگەندەيتىن; ولاردىڭ ءوز بويىنداعى تالانتىن ەل يگىلىگىنە جۇمساۋىنا جاعداي تۋدىراتىن ۋاقىتى كەلدى. 

ادامي كاپيتالىن باعالايتىن ۋاقىتى كەلدى!  بۇل ماسەلەنى قالاي كوتەرۋ كەرەك؟ -  كوپ بولىپ ويلاسۋ كەرەك. 

جاسى كىشى بولسا دا رۋحاني قورعانى ۇلكەن بولعاندىقتان «كىم بار؟» دەگەندە ء«امىرحان بار عوي!» دەيتىنبىز. ء امىرحان دۇنيە سالار كۇنى بىزدەر ونىڭ سەرىكبول قوندىباي تۋرالى دەرەكتى فيلمگە جانە اسقار سۇلەيمەنوۆ تۋرالى تەلەحابارعا قاتىسۋىن ءوتىنىپ حابارلاسپاقشى بولعان ەدىك...  ەندى ونىڭ جىلى جىميىسىن، وتە بيازى ءسوز ساپتاسىن كورمەيتىنىمىز، قۇنارلى اڭگىمەلەرىن ەستىمەيتىنىمىز ۇلكەن وكىنىش.

داۋرەن، جۇباتۋ ايتۋ قيىن،  دەگەنمەن دە ەڭسەلەرىڭ تۇسپەسە دەيمىز. قالاي ايتقاندا دا سەندەر بۇگىندە رۋحانياتىمىزدىڭ اۋىر جۇگىن ءبىر كىسىدەي كوتەرىسىپ كەلە جاتقان بۋىنسىڭدار. وزدەرىڭدەي اياۋلى دوستارىمەن بىرگە كوزقاراقتى قوعام  دا ءامىرحاندى ءالى كوپ ىزدەيتىن بولادى. كوڭىلگە مەدەۋ - ءامىرحان بيىگىنىڭ الاسارماسى، ونىڭ وي جۇلگەلەرىن تانىماق-بىلمەككە ۇمتىلعاندى بيىككە جەتەلەرى. ال، «كەلەشەكتە رۋحاني كەمەل بيىككە جەتەتىن ۇرپاق» قازاق ويىنىڭ ء«امىرحان بيىگىن»  تەرەڭ تاني الاتىن بولار.

14.04.2014 ج

Abai.kz