«ەۋرازيا - ۇلى شاحمات تاقتاسى»: جەڭىسكەر بۇكىل الەمگە يە بولادى

ز. بجەزينسكيدىڭ وسى ءبىر بولجامى راسقا اينالاتىنداي. مۇنى ۋكرايناداعى جاعداي دا دالەلدەي تۇسۋدە. الەمدەگى ەڭ ءىرى الپاۋىت مەملەكەت اقش-تىڭ بۇگىنگى سىرتقى ساياساتى وسىعان كەلەدى. بۇرىنعى كسرو-نىڭ مۇراگەرى، استام دەرجاۆاشىلدىعىنان ايىرىلعىسى كەلمەي جانتالاسىپ جاتقان رەسەيدىڭ بۇگىنگى ارەكەتى دە وسىعان يتەرمەلەيدى.

 بجەزينسكي – انتيكوممۋنيزمنىڭ جانە سوتسياليستىك جۇيە مەن كەڭەس وداعىنىڭ كۇيرەۋىنىڭ باستى يدەولوگتارىنىڭ ءبىرى جانە «جاڭا الەمدىك ءتارتىپ» يدەياسىنىڭ اۆتورى بولىپ سانالادى. «ۇلى شاحمات تاقتاسى: امەريكانىڭ ارتىقشىلىعى جانە ونىڭ گەوستراتەگيالىق يمپەراتيۆتەرى» (1997) كىتابى وسى زامانعى گەوساياسات جونىندەگى تانىمال ەڭبەكتەردىڭ قاتارىنان ورىن الادى. وسى ەڭبەكتە ايتىلعانداي امەريكاندىق ارتىقشىلىق ءوزىنىڭ قالىپتاسۋىنىڭ قارىشتىلىعىمەن، جاھاندىق اۋقىمدارىمەن جانە جۇزەگە اسىرۋ تاسىلدەرىمەن ەرەكشەلەنەدى

جاڭا تۇرپاتتى گەگومانيانى سيپاتتاپ جازعان ز.بجەزينسكيدىڭ ايتۋىنشا، ەۋرازيا - «ۇلى شاحمات تاقتاسى»، ونداعى «بىردەن-ءبىر شىنايى ءارى ەڭ سوڭعى استام دەرجاۆا» - امەريكا قۇراما شتاتتارى ءوزىنىڭ الەمدىك ارتىقشىلىعىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن ءوز پارتياسىن ويناتۋعا ءتيىس. بۇل اتالمىش كىتاپقا وزەك بولعان يدەيانىڭ تەمىرقازىعى. بجەزينسكي كىتابىنىڭ تاريحتا ورىن الىپ، كونتينەنتتىك جانە الەمدىك ۇستەمدىكتەن دامەتكەن بۇرىنعى-سوڭعى يمپەريالاردى تالداۋعا ارنالعان تاريحي ءبولىمى عىلىمي-تاريحتىق تۇرعىدان ونىڭ ەسسەسىنىڭ ەڭ ءساتتى بولىمدەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.

كەڭەس وداعىنىڭ ىدىراۋ سەبەپتەرىن تالداعان ز.بجەزينسكي كەڭەستىك اسكەري قۋات جانە ول باتىس ەلدەرىن تىتىرەتكەن ۇرەي ۇزاق ۋاقىت بويى باقتالاستار اراسىنداعى ەلەۋلى اسسيمەتريانى جاسىرىپ كەلگەندىكتەن بولدى دەيدى. اۆتوردىڭ ايتۋىنشا: «امەريكا الدەقايدا باي ەدى، تەحنولوگيالاردى دامىتۋ سالاسىندا الدەقايدا ىلگەرىلەپ كەتكەن-ءدى، اسكەري سالادا نەعۇرلىم جاسامپاز دا تارتىمدى بولاتىن. يدەولوگيالىق سيپاتتاعى شەكتەۋلەر دە كەڭەس وداعىنىڭ جاسامپازدىق الۋەتىن السىرەتتى، ونىڭ جۇيەسىن بارعان سايىن كەرتارتپا، ال ەكونوميكاسىن بارعان سايىن بەرەكەسىز جانە عىلىمي-تەحنيكالىق تۇرعىدان باسەكەگە قابىلەتسىز ەتە ءتۇستى. بەيبىت جارىس بارىسىندا تارازى باسى امەريكا پايداسىنا قاراي اۋعا ءتيىس بولاتىن».

وسىلايشا، بۇرىن بولعان كوپتەگەن يمپەريالار سياقتى كەڭەس وداعى سايىپ كەلگەندە تىكەلەي اسكەري جەڭىلىستىڭ ەمەس، ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك پروبلەمالار جەدەلدەتكەن ىدىراۋ پروتسەسىنىڭ قۇربانى بولىپ ىشتەن جارىلدى دا، بولشەكتەنىپ كەتتى. سوتسياليستىك جۇيە مەن كسرو-نىڭ بولشەكتەنىپ كەتۋىنىڭ ناتيجەسىندە اقش بىرەگەي جاعدايدا بولىپ شىقتى. ولار ءبىرىنشى جانە بىردەن-ءبىر شىن مانىندەگى الەمدىك دەرجاۆاعا اينالدى.

كسرو-نىڭ ىدىراپ بىتەتىنىن بولجاي العان بجەزينسكي اقش-تىڭ كوشباسشىلىق ءرولىن جوعارى باعالادى جانە ونىڭ الەمدىك ۇستەمدىگىنىڭ الداعى ەداۋىر ۋاقىتقا دەيىن جالعاساتىنا سەندى.  بجەزينسكيدىڭ ايتۋىنشا قازىرگى ۋاقىتتاعى الەمدىك دەرجاۆا رەتىندەگى امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ اۋقىمى مەن ىقپالى بىرەگەي. ول الەمنىڭ مۇحيتتارى مەن تەڭىزدەرىنىڭ بارلىعىن باقىلاپ قانا وتىرعان جوق، تەڭىز دەسانتى كۇشتەرىمەن جاعالاۋلىق باقىلاۋ ءۇشىن كوز جەتكىزەرلىك اسكەري مۇمكىندىكتەر جاسادى، مۇنىڭ ءوزى وعان قۇرعاقتاعى ءوز بيلىگىن ەلەۋلى ساياسي سالدارلارمەن جۇزەگە اسىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

ونىڭ اسكەري لەگيوندارى ەۋرازيانىڭ باتىس جانە شىعىس شەتتەرىندە سەنىمدى بەكىنىپ الدى. مۇنىڭ ۇستىنە ول پارسى شىعاناعىن باقىلاۋدا ۇستاپ وتىر. امەريكانىڭ ۆاسسالدارى مەن تاۋەلدى مەملەكەتتەرى (ولاردىڭ كەيبىرەۋلەرى ۆاشينگتونمەن بۇدان دا بەرىك رەسمي بايلانىستار ورناتۋعا تىرىسادى) بۇكىل ەۋرازيا كونتينەنتىنە تارالدى.

كسرو-نىڭ ىدىراۋىنا قاراماستان اسكەري-كۇش قۋاتىن جوعالتا قويماعان جانە ۇستەمدىككە ۇمتىلۋ ارەكەتىنەن باس تارتپاعان رەسەي مەن جەدەل ەكونوميكالىق دامۋ ۇستىندەگى قىتاي اقش-تىڭ الەمدىك كوشباسشىلىعى مەن ۇستەمدىگىنە جول بەرگىسى جوق. مۇنىڭ ءوزىن ولار ۇلتتىق مۇددەگە قايشى دەپ ەسەپتەيدى. جانە بۇل ەلدەردە اقش-تىڭ ومىرلىك ستراتەگيالىق ماڭىزدى مۇددەلەرىنە قاتەر توندىرە الاتىن يادرولىق كۇش-قۋاتتارى دا بار. دەسەك تە، بجەزينسكيدىڭ ايتۋىنا سەنسەك وسى ساتكە جانە تاياۋداعى بولاشاققا، بۇل ەلدەر ءوزىن-ءوزى قۇرتىپ تىناتىن يادرولىق سوعىستى باستاي الۋى مۇمكىن بولعانىمەن، ولاردىڭ ەشقايسىسى دا وندا جەڭىسكە جەتە المايدى. ءوزىنىڭ ساياسي ىرقىن كۇشتەپ تانۋ ءۇشىن اسكەرلەرىن الىس جەرلەرگە جەتكىزە الۋ مۇمكىندىگى جوق جانە تەحنولوگيالىق تۇرعىدان امەريكادان كوپ ارتتا قالعان ولاردىڭ بۇكىل دۇنيە جۇزىندە تۇراقتى ساياسي ىقپال جاسايتىن قۇرالدارى (نەمەسە تاياۋداعى ۋاقىتتا وزدەرىن مۇنداي قۇرالدارمەن قامتاماسىز ەتە المايدى) جوق.

بجەزينسكيشە ايتساق، امەريكا الەمدىك بيلىكتىڭ شەشۋشى ماڭىزى بار ءتورت سالاسىندا باسىم پوزيتسياعا يە: 1) اسكەري سالادا ونىڭ اسكەردى جەدەل جەتكىزۋگە تەڭدەسى جوق جاھاندىق مۇمكىندىكتەرى بار; 2) ەكونوميكا سالاسىندا، ءتىپتى جەكەلەگەن باعىتتاردا جاپونيا مەن گەرمانيا (بۇل ەلدەردىڭ ەشقايسىسىنا الەمدىك قۇدىرەتتىلىكتىڭ باسقا وزگەشەلىك بەلگىلەرى ءتان ەمەس) تاراپىنان بولاتىن باسەكەگە قاراماستان الەمدىك دامۋدىڭ نەگىزگى قوزعاۋشى كۇشى بولىپ وتىر; 3) تەحنولوگيالىق جاعىنان ول عىلىم مەن تەحنيكانىڭ جەتەكشى سالالارىندا ءابسوليۋتتى كوشباسشىلىقتى ساقتاپ وتىر; 4) مادەنيەت سالاسىندا، ونىڭ ءبىرشاما قارابايىرلىعىنا قاراماستان، امەريكانىڭ، اسىرەسە دۇنيە ءجۇزىنىڭ جاستارى اراسىندا، تەڭدەسى جوق تارتىمدىلىعى بار، - مۇنىڭ ءبارى قۇراما شتاتتارعا الەمنىڭ ەشبىر مەملەكەتى ماڭايلاي المايتىن ساياسي ىقپالدى قامتاماسىز ەتەدى. ناق وسىناۋ ءتورت فاكتوردىڭ ۇشتاسۋى امەريكانى وسى ءسوزدىڭ تولىق ماعىناسىندا بىردەن-ءبىر الەمدىك استام دەرجاۆا ەتەدى.

اۆتور ەۋرازيالىق شاحمات تاقتاسى مەن ونداعى فيگۋرالاردى (ەلدەردى) جانە جاسالاتىن جۇرىستەردى ويناتا وتىرىپ امەريكا ءۇشىن باستى ساياسي جۇلدە بولاتىن - ەۋرازياعا ۇستەمدىك ەتۋدىڭ ىقتيمالدىعىن كورسەتەدى. «ۇلى شاحمات تاقتاسى» كىتابىنداعى بجەزينسكيدىڭ ايتقانىنا سەنسەك: «مىڭجىلدىقتىڭ جارتىسى بويىندا دۇنيەجۇزىلىك ىستەردە ەۋرازيالىق مەملەكەتتەر مەن حالىقتاردىڭ ىقپالى باسىم بولدى، ولار ايماقتىق ۇستەمدىك ءۇشىن ءبىر-بىرىمەن قىرقىسىپ، جاھاندىق بيلىككە يە بولۋعا تىرىستى. بۇگىندە ەۋرازياداعى باسشىلىق ءرولدى ەۋرازيالىق ەمەس مەملەكەت وينايدى جانە امەريكانىڭ جاھاندىق بىرىنشىلىگى ونىڭ ەۋرازيا كونتينەنتىندەگى ارتىقشىلىعى قانشالىقتى ۇزاق ءارى ءتيىمدى ساقتالۋىنا، تىكەلەي بايلانىستى بولادى.

بجەزينسكي ايتقانداي امەريكانىڭ ەۋرازيانى قالاي «باسقاراتىنى» اسا ماڭىزدى بولىپ تابىلادى. ەۋرازيا جەر شارىنداعى ەڭ ءىرى كونتينەنت جانە گەوساياسي تۇرعىدان وزەكتى ورىن الادى. ەۋرازيادا ۇستەمدىك ەتەتىن مەملەكەت ەڭ دامىعان جانە ەكونوميكالىق جاعىنان جەمىستى الەمدىك ايماقتاردىڭ ۇشتەن ەكىسىن باقىلاۋدا ۇستار ەدى. ءتىپتى قارتاعا ءبىر قاراعاننىڭ ءوزى ەۋرازياعا باقىلاۋ ورناتۋ افريكانىڭ اۆتوماتتى دەرلىك باعىندىرىلۋىن ىلەستىرىپ، باتىس جارتى شار مەن وكەانيانى دۇنيە ءجۇزىنىڭ باستى كونتينەنتىنىڭ گەوساياسي شەت ايماعىنا اينالدىرادى دەپ توپشىلاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. الەم حالقىنىڭ 75 پايىزى ەۋرازيادا تۇرادى، سونداي-اق الەمدىك تابيعي بايلىقتىڭ كوپ بولىگى دە ونىڭ كاسىپورىندارىندا جانە جەرىنىڭ قويناۋىندا جاتىر. ەۋرازيانىڭ ۇلەسىنە دۇنيەجۇزىلىك ءجۇو-ءنىڭ 60 پايىزى جانە بەلگىلى الەمدىك ەنەرگەتيكا قورلارىنىڭ تورتتەن ۇشىنە جۋىعى تيەسىلى.

سونداي-اق ەۋرازيادا الەمنىڭ ساياسي جاعىنان ەڭ بەلسەندى جانە سەرپىندى مەملەكەتتەرى ورنالاسقان. قۇراما شتاتتاردان كەيىنگى كەلەسى ەڭ ءىرى التى ەكونوميكا جانە قارۋلانۋعا ەڭ كوپ قارجى جۇمسايتىن التى ەل ەۋرازيادا جاتىر. اقش-تان باسقا بارلىق اشىق يادرولىق دەرجاۆالار دا،  بارلىق جاسىرىن يادرولىق دەرجاۆالار دا ەۋرازيادا. ايماقتىق گەگەمونياعا جانە جاھاندىق ىقپالعا ەڭ كوپ حالقى بار ەكى ۇمىتكەر ەۋرازيادا. بجەزينسكيدىڭ ايتۋىنشا «امەريكانىڭ ارتىقشىلىعىنا بارلىق ىقتيمال ساياسي جانە نەمەسە ەكونوميكالىق قىر كورسەتۋ ەۋرازيادان شىعادى. جيىنتىعىندا ەۋرازيالىق قۇدىرەت امەريكان قۇدىرەتىنەن الدەقايدا اسىپ تۇسەدى. امەريكانىڭ باعىنا قاراي، ساياسي تۇرعىدان ءبىرتۇتاس بولۋعا ەۋرازيا تىم ۇلان-عايىر».

وسىلايشا، بجەزينسكي سيپاتتاپ كورسەتكەن ەۋرازيا جاھاندىق ۇستەمدىك ءۇشىن كۇرەس جالعاسىپ جاتقان شاحمات تاقتاسى بولىپ تابىلادى. گەوستراتەگيانى - گەوساياسي مۇددەلەردى ستراتەگيالىق باسقارۋدى - شاحماتپەن سالىستىرۋعا بولسا دا، ءبىرشاما سوپاقشالاۋ بولىپ كەلەتىن ەۋرازيالىق شاحمات تاقتاسىندا ەكى ەمەس، بىرنەشە ويىنشى ويناۋدا، ولاردىڭ ارقايسىسىنىڭ ءارتۇرلى بيلىك دارەجەسى بار. جەتەكشى ويىنشىلار شاحمات تاقتاسىنىڭ باتىس، شىعىس، ورتالىق جانە وڭتۇستىك بولىكتەرىندە ورنالاسقان. شاحمات تاقتاسىنىڭ باتىس بولىگىندە دە، شىعىس بولىگىندە دە ادام تىعىز ورنالاسقان ايماقتار بار، ولار سالىستىرمالى تۇردە حالقى تىم كوپ كەڭىستىكتە بىرنەشە قۇدىرەتتى مەملەكەتتى قۇرايدى. ال ەۋرازيانىڭ شاعىن باتىس شەت ايماعىنا كەلسەك امەريكانىڭ قۋاتى تىكەلەي سوندا ورىستەتىلگەن. بارعان سايىن قۋاتتى دا تاۋەلسىز بولىپ كەلە جاتقان، وراسان زور حالىقتى باقىلاۋدا ۇستايتىن ويىنشىنىڭ مەكەنى - قيىر شىعىستىق ماتەريك - الگى ويىنشىنىڭ بىرنەشە جاقىن ارالدارعا قامالعان جىگەرلى قارسىلاسىنىڭ اۋماعى مەن شاعىن قيىرشىعىستىق تۇبەكتىڭ جارتىسى امەريكاندىق ۇستەمدىكتىڭ ەنۋىنە جول اشادى.

وسىناۋ وراسان زور، جيەكتەرى تاڭ قالارلىق، ليسسابوننان ۆلاديۆوستوكقا دەيىن سوزىلىپ جاتقان ەۋرازيالىق شاحمات تاقتاسىندا «ويىن» فيگۋرالارى ورنالاسقان. بجەزينسكيدىڭ بولجامىنشا «ەگەر ورتالىق بولىكتى امەريكا باسىم باتىستىڭ كەڭىپ كەلە جاتقان وربيتاسىنا ەنگىزۋ مۇمكىن بولسا، ەگەر وڭتۇستىك ايماقتا ءبىر ويىنشى ۇستەم بولىپ شىقپاسا جانە ەگەر شىعىس امەريكانى ءوزىنىڭ تەڭىزدىڭ ارعى بەتىندەگى بازالارىن تاستاپ كەتۋگە ءماجبۇر ەتەتىندەي عىپ بىرىكپەسە، وندا امەريكا جەڭىسكە جەتەدى دەۋگە بولادى. بىراق ەگەر ورتالىق بولىك باتىسقا تويتارىس بەرسە، بەلسەندى بىرتۇتاسقا اينالسا، نە وڭتۇستىكتى باقىلاۋدا ۇستاسا، نە ءىرى شىعىس مەملەكەتى قاتىساتىن وداق قۇرسا، وندا امەريكانىڭ ەۋرازياداعى جەتەكشى ءرولى كۇرت تارىلادى. ەگەر ەكى ءىرى شىعىس ويىنشىسى ايتەۋىر ءبىر جولمەن بىرىگە السا دا، سولاي بولىپ شىعادى.»

ز.بجەزينسكي اقش-تى بۇكىل ەۋرازياعا قاتىستى كەشەندى، جان-جاقتى ءارى ۇزاق مەرزىمدى ستراتەگيانى تالداپ ازىرلەۋگە شاقىرا وتىرىپ، «ۇلى شاحمات تاقتاسى» كىتابىن بىلايشا قورىتىندىلايدى: «الداعى ۋاقىتتا، قۇراما شتاتتار تەگىندە امەريكانى ەۋرازيادان ىعىستىرۋعا تىرىساتىن ايماقتىق كواليتسيالاردى قالاي جونگە سالۋ كەرەكتىگىن شەشۋگە ءتيىس بولادى، ويتكەنى، بۇل الەمدىك دەرجاۆا رەتىندەگى امەريكا مارتەبەسىنە قاتەر توندىرەدى. الايدا مۇنداي كواليتسيالار امەريكان ۇستەمدىگى قىر كورسەتە مە، جوق پا، بۇل قۇراما شتاتتار وسىندا نوبايلانعان نەگىزگى ديلەممالاردى قانشالىقتى ءتيىمدى شەشە الاتىنىنا ءىس جۇزىندە وتە ۇلكەن دارەجەدە بايلانىستى بولماق.

بجەزينسكيدىڭ «ۇلى شاحمات تاقتاسى» كىتابىنىڭ باستى قورىتىندىسى اقش-تىڭ جانە ونىڭ الەمدىك ۇستەمدىگىنىڭ بولاشاق تاعدىرى ەۋرازياداعى گەوستراتەگياسىنا قاتىستىلىعىن كورسەتۋ ەدى. الەمنىڭ كىندىگى سانالاتىن ەۋرازيانى شاحمات تاقتاسى رەتىندە سيپاتتاعان جانە بۇل ويىندا جەڭىسكە جەتكەننىڭ ەۋرازيادا عانا ەمەس، دۇنيەجۇزىلىك يمپەريانىڭ جانە گەوستراتەگيانىڭ ماڭىزدى ىقپالىنا يە بولا الاتىندىعىن كورسەتكەن بجەزينسكي اقش باسشىلىعىن ەۋرازياعا قاتىستى كەشەندى، جان-جاقتى ءارى ۇزاق مەرزىمدى ستراتەگيانى تالداپ ازىرلەۋگە شاقىردى. اۆتوردىڭ اتالعان كىتاپتاعى جانە باسقا دا ەڭبەكتەرىنە وزەك بولىپ وتىرعان ءبىر عانا يدەيا امەريكانىڭ الەمدەگى گەوساياسي باسىمدىعىنىڭ قاجەتتىلىگىن دالەلدەۋ بولىپ تابىلادى.

رەسەي دە بۇرىنعى كەڭەس وداعى كەزىندەگى ىقپال مەن بەدەلدى قايتارۋدى ويلايدى. اقش-تىڭ، اتاپ ايتقاندا ناتو-عا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ رەسەي شەكاراسىنا تىم تاياپ كەلۋى رەسەي بيلىگىن الاڭداتپاي قويماۋدا. ناتو-عا ۇقساس بۇرىنعى ۆارشاۆا شارتى ۇيىمى بۇگىندە جوق. سوندىقتان دا رەسەيدىڭ بۇرىنعى كەڭەستىك ەلدەردى ءوز ۋىسىندا ۇستاۋعا جانتالاسۋى دا وسىدان. عاسىرلار بويى رەسەيدىڭ باۋىرىنداي بولىپ كەلگەن ۋكراينانىڭ باتىسقا قاراي ينتەگاتسيالانۋعا ۇمتىلۋى بۇل الاڭداۋشىلىقتى ودان ءارى ۇدەتە ءتۇستى. ورىس مەملەكەتى ءوزىنىڭ العاشقى مەملەكەتتىك قۇرىلىمىن سوناۋ IX عاسىردا كيەۆ رۋسىنەن باستاعانىن دا ۇمىتۋعا بولمايدى. ءوزىنىڭ باۋىرىنداي بولعان ەلدىڭ باتىسقا بەت بۇرعانىن رەسەيدىڭ كەشىرگىسى دە جوق. ديپلوماتيالىق جولمەن شەشە الماعانىن كۇشپەن شەشۋگە ۇمتىلۋى بارلىق استام مەملەكەتتەردە بار.

ەۋرازيا تاقتاسىنداعى ويىندا رەسەيدىڭ دە جەڭىسكە جەتكىسى كەلەدى. كەزىندە رەسەي بيلەۋشىلەرىنىڭ ءبىرى «ورىس سولداتتارى ءۇندى مۇحيتتارىندا اتتارىن سۋاراتىن بولادى» دەپ ايتقانى دا ۇمىت بولا قويعان جوق. بۇگىنگى كۇنى دە اۋعانستانداعى جاعدايدى سىلتاۋراتقان رەسەيدىڭ وڭتۇستىك ازياعا قاراي ۇمتىلۋ ارەكەتى بايقالادى. الپاۋىت ەلدەردىڭ بۇل ارەكەتتەرى الەمدىك بەيبىتشىلىككە قاۋىپ توندىرۋدە.

ساياساتتى تۇلعالار جاسايتىندىعى دا راس ەكەن. مەملەكەت مۇددەسىنەن اسىپ تۇسەتىن ولاردىڭ جەكە مۇددەلەرى ساياساتتى شيەلەنىستىرۋدە. پۋتين دە، وبوما دا ايتقاندارىنان قايتار ەمەس. ولاردىڭ ءبىر-بىرىنەن كىشىرەيگىسى جوق. ك. كلاۋزەۆيتستىڭ «ونەرلەردىڭ ىشىندە سوعىستى تەك ساۋدامەن عانا سالىستىرۋعا كەلەر  ەدى، ويتكەنى ، ول ادام مۇددەلەرى مەن ءىس - ارەكەتىنىڭ كيكىلجىڭى، سوعىسقا ساياسات اناعۇرلىم جاقىن، ونى ءىرى دەڭگەيدەگى وزىندىك ساۋدا دەپ قاراستىرۋعا بولادى» دەپ ايتقانىنداي مەملەكەت باسشىلارىنىڭ ءبىر-بىرىنە دوق كورسەتۋى دە الەمدىك قاۋىپسىزدىككە قاتەر توندىرەدى. سول كلاۋزەۆيتس ايتقانداي «ساياسي نيەت – ماقسات، ال سوعىس تەك قۇرال، سوندىقتان قۇرالدى ەشقاشان ماقساتتان ءبولىپ الۋعا بولمايدى».  بىراق الەمگە بەيبىتشىلىك كەرەك. سوندىقتان دا ساياساتكەرلەرگە پاراسات پەن سابىرلىلىق تىلەيمىز.

بەكمىرزا سىرىمبەتۇلى،

قىزىلوردا قالاسى

Abai.kz