ماجىلىسمەن ايقىن قوڭىروۆ اتىشۋلى مالىمدەمە جاسادى تاياۋدا. بىردەن قىزىل قاعاز "كورسەتىپ", فۋتبولعا جاۋاپتى جۇمىسشىلار مەن قىزمەتكەلەردى الاڭنان "قۋىپ شىعارماق" نيەتتە ەكەن. ءبارىن باسىنان باستاساق...

بۇگىنگى تاڭدا الەم نازارىن وزىنە اۋدارعان №1 سپورت ءتۇرى – فۋتبول. ول تىكەلەي مەملەكەتتىڭ بەدەلىنە "ۋاكىلدىك" ەتە باستادى. ولاي دەيتىنىمىز ساياسي ساحنادا تانىلا قويماعان كوپتەگەن ەل اياقدوپتاعى جەتiستiكتەرi ارقىلى جاقسى اتىن شىعارىپ كەلەدى. وعان مىسال – جاقىندا برازيليادا وتكەن الەم چەمپيوناتىنا قاتىسقان الجير، كوت-د'يۆۋار، گانا، كوستا-ريكا، ۋرۋگۆاي مەملەكەتتەرى. وكiنiشكە قاراي، قازاق فۋتبولى دەگەندە، جانارىمىزبەن جەر شۇقىپ، تiلiمiز كۇرمەلەتiنi جاسىرىن ەمەس. ءدال جوعارىدا اتالعان مەملەكەتتەر سياقتى فۋتبول ارقىلى اتىمىزدى الەمگە پاش ەتە الماي وتىرمىز. كەشە عانا الەم چەمپيوناتى سىنىنان كەيىن قازاقستان وسى سپورت ءتۇرى بويىنشا الەمدiك رەيتينگتە 127-ورىنعا جايعاستى.

بۇرىنعى تمد ەلدەرى اراسىندا قىرعىزدار مەن تاجىكتەردەن عانا وزا شاۋىپ كەلەمىز. كەيبىر سپورت مامانى بۇل كورسەتكىشتى كورە وتىرا، قازاقستان فۋتبولى تۋرالى: «ەۋروپا الاڭدارىندا دوپ تەپكەنشە، بۇرىنعى وزىمىزگە تانىس ازيادا ويقاستاسا بولار ەدى»، – دەيدى. كەيبىر قايراتكەر فۋتبولىمىزدىڭ كەنجە قالۋىنا شەتەلدەن الدىرىپ وتىرعان بىلىكسىز باپكەرلەردىڭ ءوزىن ايىپتاپ وتىرسا، وتاندىق باق وكىلدەرى ستاديونعا از جيىلاتىن كوزى قاراقتى جانكۇيەرلەر مەن ويىنشىلاردىڭ وسالدىعىن ءتىزىپ جازىپ جاتادى. بىراق ايتىلعان سىنداردان كەيىن فۋتبولدىڭ كوسەگەسى وڭالا المادى. كەرىسىنشە، ۇلتتىق قۇراما جىلدا جولداستىق كەزدەسۋ بولسىن، ىرىكتەۋ ويىندارى بولسىن الا-قۇلا ويىن كورسەتىپ كەلەدى. ەندى، مىنە، كىنا تاعار ايىپتىلاردى كىمدەردەن ىزدەيمىز دەپ جۇرگەنىمىزدە، قر ءماجىلىس دەپۋتاتى ايقىن قوڭىروۆ اعامىز وتاندىق فۋتبولدىڭ جاعدايى ءۇشىن عانا ەمەس، بارلىق قازاقستان سپورتىنىڭ جاعدايى ءۇشىن ءاربىر فەدەراتسيا اتقارۋشى باسشىلارى مەن جاۋاپتىلاردىڭ جۇمىسقا سالعىرتتىعىنان ەكەنىن كەسىپ ايتتى.

فۋتبولدان ءجۇز جىلدىق تاريحى بار قازاق ەلىنىڭ بيىلعى ەۋروپا كۋبوگى ءتۋرنيرىنىڭ جاڭا ماۋسىمىنداعى كوماندالارىنىڭ ءساتتى ويىندارىنا قاراپ (ون ويىننىڭ جەتەۋىندە ۇتىپ، ۇشەۋىندە تەڭ ءتۇستى), ەندى عانا سۇرلەۋگە تۇسكەن ويىننىڭ باعى اشىلدى ما دەپ قالامىز. قازىرگى تاڭدا چەمپيوندار ليگاسىندا «اقتوبە»، ەۋروليگادا «استانا»، «قايرات»، «شاحتەر» ۇجىمدارى ەۋروپانى ءدۇر سىلكىندىرىپ، ازۋلى كوماندالاردى ساستىرىپ جاتىر. بۇل وتاندىق فۋتبول تاريحىندا «شاحتەردىڭ» بىلتىرعى سەنساتسياسىنان كەيىنگى جاڭاشىلدىققا ۇلاسىپ تۇر. بىراق ەندى عانا وڭالىپ كەلە جاتقان فۋتبولدىڭ باعىن كورگەن «حالىقتىق كوممۋنيستەردىڭ» ءبىرى، ءماجىلىس دەپۋتاتى ايقىن قوڭىروۆ وتاندىق فۋتبولدى رەتتەۋدى تولىقتاي قولعا الۋدى كوزدەپ وتىر. پارلامەنتتىك دەمالىس اياقتالىسىمەن، كەزەكتى ۇكىمەت وتىرىسىندا وتاندىق فۋتبولدىڭ جاعدايى، وعان تىكەلەي جاۋاپتى فەدەراتسيا باسشىلارىنىڭ ىسىنە بايلانىستى ماسەلەلەر توڭىرەگىندە دەپۋتاتتىق ساۋالناما جولداماق.

ايقىن ويراتۇلى جۋرناليستەر تاراپىنان قويىلعان «وتاندىق فۋتبولدا ءسىزدىڭ كوڭىلىڭىز نەگە تولمايدى»؟ دەگەن ساۋالعا: «بۇگىنگى قازاق فۋتبولىن كورىپ وتىرا، كوڭىلىم ەشتەڭەگە تولمايدى: بولىنگەن قارجىنى ىسىراپ ەتۋ، كەلىسىمدى ويىندار، نەگىزگى قۇراماعا الىنۋ ءۇشىن ويىنشىلاردىڭ پارا بەرۋى، الاڭدا قازاق ويىنشىلارىن جاسىرىپ قالاتىن قازاقستاندىق پاسپورتى بار لەگيونەرلەر. قابىلەتسىز شەتەلدىك ويىنشىلار. وسىلاردىڭ بارلىعى قازاق فۋتبولىنىڭ باس اۋىرتاتىن تاقىرىبىنا اينالدى»، – دەپ جاۋاپ بەردى.

سونداي-اق ايقىن مىرزا بۇگىنگى پرەمەر-ليگاداعى ويىنداردى تاماشالاۋدى باياعىدا قويعانىن ايتا كەلە: «قازاقستاندىق فۋتبول كلۋبتارىنىڭ ويىندارى – ەرەسەك بالا ويىنى»، – دەپ كۇيىندى.

سونىمەن قاتار دەپۋتات فۋتبول توڭىرەگىندەگى ءبىراز دەرەك پەن ستاتيستيكانى ايتىپ ءوتتى: «قازاقستان لەگيونەرلەرىنىڭ ترانسفەرلەرى جالپىەۋروپالىق رەيتينگىدە توپ 20-عا كىرسە، ناتيجەگە كەلگەندە، مىقتى دەگەن جۇزدىك ىشىنە ارەڭ كىرەدى. ەڭ جوعارعى ترانسفەر – 900 000 ەۋرو، ەڭ قاراپايىم – 350 000. قاراپ وتىرساڭىزدار، وسىنشاما قارجىنى قالتاعا باسقان لەگيونەرلەر ءبىزدىڭ فۋتبولدى ەۋروپا تورىنە كوتەرىپ جاتقانى شامالى. قازىرگى كەزدە وتاندىق كلۋبتارداعى ەڭ تومەنگى بيۋدجەت 3 ملن دوللاردى قۇراسا، ەڭ جوعارعىسى 12 ملن ش.ب. قۇرايدى. وعان قوسا قانشاما دەمەۋشىمىز اقشا ءبولىپ، سول كلۋبتاردى قارجىلاندىرىپ وتىر؟! ەندەشە وسىنشاما قاراجاتتىڭ بارلىعىن تەكسەرىپ، قايدا كەتكەنىن انىقتاۋ كەرەك».

ايقىن قوڭىروۆتىڭ ويىنشا، وتاندىق سپورت جەتەكشىلەرىن قىزمەتىنەن بوساتىپ، قازاقستان فۋتبول فەدەراتسياسىنا ناعىز پاتريوت سپورتشىلار مەن باسقارۋشىلاردى كوپتەپ جۇمىلدىرۋ قاجەت.

«كاسىبي مامانداردى جەتەكشىلىكتەرگە الار بولساق، ولاردا ناتيجە دە، جەتىستىك تە بولادى، سەبەبى ولار – ءوز ىستەرىنىڭ فاناتى. ال بۇگىنگى ءبىزدىڭ سپورتتاعى فەدەراتسيالاردا جاريالىلىق پەن ادىلدىك جەتپەيدى. ەگەر ءبارى ءادىل بولسا، العا ۇمتىلۋ دا، ناتيجە دە بولار ەدى».

ماجىلىسمەن ايقىن قوڭىروۆ ايتقان ماسەلەلەردەن كەيىن تەرەڭiرەك ويلانباسقا امال قالمادى. ماسەلە تەك اتقارۋشى باسشىلار مەن فەدەراتسيا جەتكەشىلەرىندە ەمەس. ەڭ باستىسى، اتتاي قالاپ، مول جالاقى ۇسىنىپ، شەتەلدەن جاتتىقتىرۋشى، لەگيونەر ويىنشى العاندا جەتكەن جەتiستiگiمiز شامالى. وتاندىق فۋتبولدىڭ ۇڭعىل-شۇڭعىلىن بiلەتiن ءوزiمiزدiڭ باپكەرلەر نەگە جۇمىسسىز ءجۇر؟ نەگە سولارعا قولقا سالمايمىز؟ جانكۇيەر كوكەيiندە جۇرگەن وسى ساۋالدارعا جاقىن ارادا جاۋاپ تابىلا قويۋى دا نەعايبىل. ويتكەنi ۇلتتىق قۇراما تۇگiلi, قازاقستان پرەمەر-ليگاسىندا ونەر كورسەتەتiن 12 كوماندانىڭ جەتەۋiن شەتەلدiك جاتتىقتىرۋشى باپتايدى. تەك اقشا تابۋ ءۇشiن كەلگەن باپكەردىڭ قازاق فۋتبولىنىڭ كوسەگەسiن كوگەرتەدi دەگەنگە سەنۋ قيىن. ەندەشە وسى ولقىلىقتارعا جول بەرگەن فەدەراتسيا باسشىلارى مەن كوماندالاردىڭ اتقارۋشى جەتەكشىلەرى ءوز قارا دومالاقتارىمىزدى قۇراما ساپىنا الۋدى كوزدەۋى كەرەك. ءوز باۋىرلارىمىزدىڭ اراسىنان ەرتەڭ مەسسيدىڭ، نەيماردىڭ، رونالدۋدىڭ شىقپاسىنا كىم كەپىل؟ دەپۋتات ساۋالى دا وسى ماسەلەگە ارنالىپ تۇر.

ەل فۋتبولىنىڭ ەرتەڭى نە بولماق؟!

التىنبەك قۇمىرزاقۇلى

Abai.kz