ادامزاتتىڭ اقىل-ەسى كەمەلدەنىپ، وركەنيەت ورگە جۇزگەن سايىن، كەرىسىنشە، ادامنىڭ پيعىل-نيەتى ازىپ، اعزاسى مەن رۋحى ازعىنداپ بارادى...

وشپەندىلىك پەن وركوكىرەكتىك – ادامدى جىعىپ الىپ، جەرمەن-جەكسەن ەتتى. اقىلدىڭ كۇشى كەمىپ، اشۋدىڭ قۋاتى الدىڭعى ورىنعا شىقتى.
نەگە؟ ويتكەنى، جەر بەتىندەگى وزبىر ەلدەردى وزگە ەلدەردىڭ تىنىشىن الۋعا ءومىر بويى ماشىقتانعان قاتىگەز تىڭشىلار، ياعني، ارنايى ءبولىم وكىلدەرى باسقارىپ وتىر. بۇل ادامداردىڭ بولمىسى تىم قارابايىر، تەگى مەن ءتۇبى جوق، تۇسىنىگى دە جالعىز: “مىناۋ – ءبىز، مىناۋ -جاۋ”...
رەسەيدىڭ قازىنا-بايلىعىن اياماي قارپىپ، بۇگىندە 40 ملرد اقش دوللارىنان استام دۇنيە جيناعان رەسەي باسشىسى ۆلاديمير پۋتين الەمدەگى 3-ءشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ سەبەپكەرى بولۋعا بار كۇش-جىگەرىن سالۋدا. وي-ارمانى – رەسەيدىڭ مۇددەسىن كوزدەپ، ورىس ۇلتىنا جاردەمدەسۋ ەمەس، ماقسات بىرەۋ-اق – تاريحتا ءوزىنىڭ اتىن وشپەستەي ەتىپ قالدىرۋ.
ارمان – انىق، ماقسات – ايقىن.
الدىمەن، شەشەندەرمەن الىستى: “سودىرلاردىڭ بەت-اۋىزدارىن دارەتحانالاردا قىزىلجوسا قان قىلۋ كەرەك!” دەپ ەدى، اقىرىندا، ايتقانى ءوزىنىڭ باسىنا كەلەرىن سەزىپ، شەشەندەرمەن “دوستاسىپ” الدى...
سوسىن، اۋلاقتا بەيبىت كۇن كەشكەن تاۋەلسىز ەل گۇرجىستانعا ۇرىندى... بۇدان دا ايتارلىقتاي ناتيجە شىقپادى...
ەندى ەركىن ەل ۋكرايناعا سوقتىقتى. ءسىرا، قىرىمدى وزىنە زاڭسىز ءارى وپ-وڭاي قاراتىپ العان سوڭ، كۇللى ۋكراينا جەرىن لەزدە قالپاقپەن قاعىپ الارمىن دەپ ويلاسا كەرەك. ولاي بولمادى، بولۋى مۇمكىن دە ەمەس ەدى...
...مىنە، 17 شىلدە كۇنى ساعات 16:20 شاماسىندا ۋكراينانىڭ دونەتسك وبلىسىندا امستەردامنان كۋالا-لۋمپۋرعا باعىت العان مالايزيالىق Boeing-777 جولاۋشىلار ۇشاعى اتىپ ءتۇسىرىلدى. ۇشاق بورتىندا 283 جولاۋشى مەن 15 ەكيپاج مۇشەسى بولعان. ۇشاق «بۋك» زەنيت-زىمىران كەشەنىنەن اتىلعان.
“سەزىكتى – سەكىرەدى” دەمەكشى، ءوز ىسىنەن شوشىپ كەتكەن رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين: “Malaysia Airlines اۋە كومپانياسىنىڭ «بوينگ-777» ۇشاعىنىڭ اپاتىنا ۋكراينا ايىپتى. قايعىلى وقيعا قاي ەلدىڭ تەرريتورياسىندا بولسا، سول ەل جاۋاپتى” دەپ ساندىراقتادى.
بىراق، ءداپ قازىر دونەتسك وبلىسىن ءپۋتيننىڭ باسكەسەر لاڭكەستەرى باسىپ الىپ، ويناق سالىپ ءجۇر. دەمەك، ۇشاقتى اتىپ تۇسىرگەن دە، وسىناۋ قاسىرەتكە جاۋاپتى دا ءبىر ادام، ول – رەسەي پرەزيدەنتى ۆ.پۋتين! ماسەلەنى وسىلاي قويۋ كەرەك.
«بۋك» زەنيت-زىمىران كەشەنىنىڭ كومەگىمەن تەرروريستەر اتقان امستەردام – كۋالا-لۋمپۋر باعىتىنداعى ازاماتتىق ۇشاق سودىرلاردىڭ باقىلاۋىنداعى گرابوۆو تۇراعى اۋدانىنا قۇلادى. ۋكراينا بيلىگى سەپاراتيستەردىڭ ۇشاقتى اتىپ تۇسىرگەنى تۋرالى تەلەفون اڭگىمەسىن جازىپ الدى. تەلەفون اڭگىمەسى بارىسىندا تەرروريست يگور بەزلەر (“بەس”) ءوزىنىڭ كۋراتورى رف قك ببب پولكوۆنيگى ۆاسيلي نيكولاەۆيچ گەرانينگە ۇشاقتى اتىپ تۇسىرگەنى تۋرالى بايانداعان. “بەس” بىلاي دەيدى: “قازىر عانا “مينەرا” توبى ۇشاقتى اتىپ ءتۇسىردى. ەناكيەۆوعا قۇلادى...”.
ۋكراينا قاۋىپسىزدىك قىزمەتى تاعى ءبىر جاساقشىنىڭ دوندىق اتامان نيكولاي كوزيتسىنمەن سويلەسكەن ءسوزىن كەلتىرەدى. جاساقشىنىڭ: “مالايزيالىق ۇشاق ۋكراينا تەرريتورياسىندا نە ىستەپ ءجۇر؟” دەگەن ساۋالىنا، كوزيتسىن: “شپيوندار اكەلگەن شىعار، سوعىس بولىپ جاتقان جەردە نەسى بار؟” دەپ جاۋاپ بەرەدى.
...قازىرگە دەيىن جولاۋشىلار ۇشاعى قۇلاعان جەردە 298 ادامنىڭ قازا تاپقانى تۋرالى دەرەكتەر انىقتالدى. 247 ادامنىڭ سۇيەگى تورەز ەلدى مەكەنىنە جىبەرىلدى. ءالى دە انىقتاۋ-تانۋ جۇمىستارى جالعاسىپ جاتىر.
ۋكراينا پرەزيدەنتى پەتر پوروشەنكو بىلايشا مالىمدەدى: “بۇكىل الەم ناعىز قانىشەردىڭ شىنايى بەينەسىن كوردى.سودىرلار ءبىر-اق رەت اتىپ، 300 ادامدى جەر جاستاندىردى. بۇل – توتەنشە وقيعا نەمەسە اپات ەمەس، دۇنيەجۇزىنە قارسى باعىتتالعان ارەكەت، حالىقارالىق تەررورلىق اكت. بۇل سوڭعى ۋاقىتتا ورىن العان ءۇشىنشى تراگەديالىق جاعداي. بۇعان دەيىن رەسەيلىك تەرروريستەر ۋكراينا قارۋلى كۇشتەرىنىڭ ان-26 جانە سۋ-25 ۇشاقتارىن اتىپ تۇسىرگەن”.
ۋكراينا باسشىسىنىڭ جانايقايىن كۇللى الەم ەستىگەنىمەن، وكىنىشكە قاراي، كارى ەۋروپا رەسەيگە قارسى باتىل قادامدارعا بارماي وتىر. جولاۋشىلار ۇشاعىن اتىپ تۇسىرگەن ورىس سودىرلارى وزدەرىن ەشكىمنىڭ جازالاي المايتىنىنا سەنىمى كۇشەيىپ، لاڭكەستىك ارەكەتتەرىن ارتتىرا ءتۇستى. 21 شىلدەنىڭ تاڭسارىسىندە ورىس تەررورشىلارى ۋكراين اسكەرىنە تۇتقيىلدان شابۋىل جاساپ، ۇلكەن شىعىنعا ۇشىراتتى. لۋگانسك وبلىسىنداعى روۆەنكي جەرگىلىكتى اۋماعىنا جاقىن “گراد” رەاكتيۆتى اتقىش جۇيەسىنەن اتقىلاعان وقتاردان شەكاراعا جاقىن ورنالاسقان زەلەنوپولە اۋىلى ماڭىندا مەملەكەتتىك شەكارانىڭ بەلگىلى ءبىر اۋماعىن قورعاۋعا باعىت العان 23 ۋكراين اسكەرى كوز جۇمىپ، 93 جاۋىنگەر جاراقات الدى...
...بۇرىنعىلار: “ادام قانىنىڭ قۇنىنا باعا جەتپەيدى” دەۋشى ەدى، بۇگىننىڭ ەڭ قۇنسىزى – ادامنىڭ قانى بولعانى ما؟!.

قاجىمۇقان عابدوللا

Abai.kz