- نەگە ۇراسىڭ-ەي سەن ۆاليداتوردى؟ – دەپ اۆتوبۋس جۇرگىزۋشىسى رۋلدە وتىرعان جەرىنەن اتىپ شىعىپ، سالوننىڭ ورتا تۇسىنداعى تەنتەك قازاققا قاراي تۇرا ۇمتىلىپ ەدى، ىشتەگى جولاۋشى بىتكەندى ەكى جاققا قاراي جاپىرا يتەرىپ، ول دا جۇرگىزۋشىگە قارسى ۇمتىلدى. ءوزى «اتاڭا نالەت كوك تەمىرىڭ (ۆاليداتوردى ايتادى دا) باقانداي قىرىق تەڭگەمدى جەپ قويدى» دەپ ايقايلاپ كەلەدى.

ءبىرى باكەنە بويلى، ەكىنشىسى ەڭگەزەردەي بولاتىن ەكى قازاقتى اۆتوبۋس ىشىندەگى جولاۋشىلار ارەڭ-پارەڭ دەگەندە ەكىگە ايىرىپ ۇلگەردى. ەندى بولماعاندا ەكەۋى ءبىرىن-ءبىرى جەپ قوياتىنداي ەكەن. ال ەندى اۆتوبۋستىڭ الدىڭعى-ارتقى جاعىنا كەپتەلىپ، نە ارى جۇرە الماي، نە بەرى جۇرە الماي، ەرىكسىز «پروبكا ورگانيزوۆات» ەتكەن ءتۇرلى دە ءتۇرلى كولىكتەردىڭ جۇرگىزۋشىلەرى قالانىڭ قاق ورتاسىنداعى ورتالىق ۇلكەن كوشەنىڭ... قاق ورتاسىنا تۇرىپ قالعان اۆتوبۋس جۇرگىزۋشىسىن جەتى اتاسىنان ارمەن قاراي سىپىرا بوقتاۋعا كىرىستى. ەندى قايتسىن، ءبارى دە بىردەڭەگە اسىعىپ-ۇسىگىپ كەتىپ بارا جاتىر. ەرىگىپ جۇرگەن ەشكىم جوق.

باقساق، ماسەلەنىڭ ءمانىسى مىنادا ەكەن: قالا ىشىندە جۇرەتىن قوعامدىق كولىكتە ء«جۇز وتىزعا جۋىق ۇلتتىڭ وكىلى تاتۋ-ءتاتتى تەربەتىلىپ» كەلە جاتپاي ما!  سولاردىڭ ىشىندەگى قاراپايىم ءبىر قازاق بيلەت بەرەتىن ۆاليداتورعا ءجۇز تەڭگەسىن سۇڭگىتىپ جىبەرىپ، تيەسىلى بيلەتى مەن ۆاليداتور قايتارىپ بەرۋگە ءتيىستى جيىرما تەڭگەسىن كۇتىپ تۇرىپ قالماي ما؟! بىرنەشە سەكۋند ەمەس، بىرنەشە مينۋتتاي ۋاقىت وتەدى – بيلەت تە جوق، جيىرما تەڭگە دە جوق. ارى-بەرى قوزعالاقتاپ، ادامداردان ازداپ ۇيالىڭقىراعان الگى قازاق تاعى ءبىر ءجۇز تەڭگەسىن سۇڭگىتەدى - «اقشا جەگىش ارامزا» ۆاليداتوردىڭ «تويىمسىز» وڭەشىنە. بىراق «قىرسىق ءبىر اينالدىرسا، شىر اينالدىرادى» دەگەندەي، «كوكبەتتەنگەن كوك تەمىر» بيلەت پەن جيىرما تەڭگە «سداشتى» تاعى دا قايتارماعان سوڭ، «بىرنەشە ايدان بەرى ايلىق الماعان» (شارتتى تۇردە ايتىپ وتىرمىز دا) قاراپايىم قازاقتىڭ تالاعى تارس ايىرىلادى. تارس ايىرىلعانى سول ەمەس پە، جۇپ-جۋان جۇدىرىعىمەن ۆاليداتوردى تارس ەتكىزەدى دە، «كوك تەمىردىڭ» بيلەت پەن «سداش» شىعۋعا ءتيىستى ەكى تەسىگىنە كەزەك-كەزەك ۇڭىلەدى. جوق! بيلەت تە جوق، «سداش تا» جوق! باسقاسى باسقا، قىرىق تەڭگە «سداشتىڭ» كۇيىگى قويسىن با، ءتىپتى بولماعان سوڭ الگى قازاق توقپاقتاپ ۇرا جونەلمەي مە، ءتىلى جوق بايعۇس ۆاليداتوردى. وسى كەزدە قاسقا جولدىڭ قاق ورتاسىنا كوك اۆتوبۋستى قاڭتارىپ تاستاپ، جۇرگىزۋشى شىقپاي ما ايقايلاپ: «...ە-ە-ەي، ەسىڭ دۇرىس پا، ۆاليداتوردى نەگە ۇراسىڭ؟» دەپ. اۆتوبۋس ىشىندەگى ءبىز كورگەن «يۋ-قيۋ جىن-شايتان» وسىدان باستالعان ەكەن.

ەندى ماسەلەمىزدىڭ ءمانىن اشايىق.

وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن الماتىنىڭ كەيبىر كوشەلەرىندە جاپ-جاڭا، جاپ-جاڭا كوك الا اۆتوبۋستار پايدا بولعان ەدى. شىنىن ايتۋ كەرەك، جاڭانىڭ اتى – جاڭا ەمەس پە! ىشىنە كىرسەڭ – راپ-راحات! ويتكەنى ءىشى تاپ-تازا. بارىنەن بۇرىن جۇرگىزۋشىلەرىن ايتساڭىزشى! ۋنيفورما كيگەن... كىرىپ-شىققان جولاۋشى اتاۋلىعا تەك كۇلىپ قانا قارايتىن جۇرگىزۋشىنى كورگەن كەزدە... الگى اۆتوبۋسىڭىزدىڭ ىشىنەن مۇلدە شىققىڭىز كەلمەي قالادى. ءبىر تاڭ قالارلىعى – وسىناۋ كوك الا اۆتوبۋستاردىڭ ىشىندە كوندۋكتور دەگەندەر دە جوق. كوندۋكتوردىڭ قىزمەتىن ۆاليداتور دەپ اتالاتىن جانسىز كوك تەمىر اتقارادى. مىسالى، اۆتوبۋسقا كىرگەن جولاۋشى ۆاليداتوردىڭ جىرىق تەسىگىنە تيىنىن تاستاپ جىبەرسە بولدى، ەكىنشى ءبىر تەسىگىنەن سۋماڭ ەتىپ بيلەتى شىعا كەلەدى. تۇپ-تۋرا وركەنيەتتى شەت ەلدەگى سياقتى. ايتسە دە مىنە، سودان بەرى كوپ جىلدار وتكەن جوق، «جۇرگىزۋشىسى كۇلىپ قانا قارايتىن» كوك الا اۆتوبۋستاردان قادىر كەتە باستادى. قادىر كەتپەگەندە شە؟ قانشاما جەردەن تاپ-تازا بولسا دا، ادامداردىڭ كوپشىلىگى وسىناۋ كوك الا اۆتوبۋستارعا وتىرۋدان قاشا باستادى – كەيىنگى كەزدەرى. نەگە؟

نەگە دەسەڭىز، كوك الا اۆتوبۋستاردىڭ كوكپەڭبەك ۋنيفورما كيگەن جۇرگىزۋشىلەرى كەيىنگى كەزدەرى جولاۋشىلارىنا كۇلىپ قاراعاننىڭ ورنىنا، كۇدىرەيىپ قارايتىن بولعان. ويتكەنى ۆاليداتورى قۇرعىرى كەيدە دۇپ-دۇرىس ىستەسە، كەيدە «قىرسىعىپ»، مۇلدە ىستەمەي قالادى. ال ەندى ۆاليداتور ىستەمەي قالعان جاعدايدا جۇرگىزۋشى اۆتوبۋستاعى جولاۋشىلارعا بيلەت ساتۋعا قۇقىلى ەمەس. بولمايدى. سەنبەسەڭىز، ۆاليداتوردىڭ جەلكەسىنە قاراڭىز، وندا «اۆتوبۋس جۇرگىزۋشىسىنىڭ بيلەت ساتۋىنا بولمايدى» دەپ تايعا تاڭبا باسقانداي اپ-انىق جازىلعان. جوعارىدا جازعانىمىزداي، ۆاليداتور ىستەمەي قالعان كەيبىر جاعدايلاردا «نەرۆنىي» جولاۋشىلار ءتىلى جوق تەمىر بايعۇستى توقپاقتاي جونەلەدى. ول توقپاققا جۇرگىزۋشى شىداسىن با! شىدامايدى ارينە! سودان باستالادى – جوعارىداعى سياقتى جەكپە-جەكتەر. ارينە، دەموكراتيالى، زايىرلى قوعام ورناتۋعا نەگىزدەلگەن قازاق ەلىنىڭ الماتى سياقتى ۇلكەن دە ۇلكەن قالالارىندا وركەنيەتتى ەلدەردەگى سياقتى «سامووبسلۋجيۆانيا» تۇرلەرىنە بىرتىندەپ-بىرتىندەپ كوشە باستاعان دا دۇرىس شىعار، الايدا ءبىزدىڭ حالقىمىز... حالقىمىز-ەمەس-اۋ، ءبىزدىڭ قوعامىمىز وسىعان دايىن با؟ ءبىزدىڭ ويىمىزشا، مۇلدە دايىن ەمەس. ءبىر عانا مىسال: جەرگىلىكتى تۇرعىنى بار، كەلىپ-كەتىپ جاتقان جولاۋشى-قوناقتارى بار، گاستاربايتەرلەرى بار، تاعى باسقاسى بار – سونىڭ ءبارىن قوسقاندا كوشەسىندە كۇنىنە ميلليوننان استام كولىك پەن بىرنەشە ميلليوننان استام ادام ءجۇرىپ جاتاتىن الماتى قالاسىندا ۆاليداتوردان «سپوكوينو» بيلەت پەن سداش» الىپ، ودان ارمەن قاراي ءوز تىرلىگىڭمەن «سپوكوينو» كەتە بەرۋ مۇمكىن بە؟ ءتىپتى دە مۇمكىن ەمەس! سەنبەسەڭىز، ۆاليداتورى بار كوك الا اۆتوبۋستارمەن قىدىرىپ كورىڭىز! ايتپاقشى، جولاقىسىن ۆاليداتورمەن تولەتتىرەتىن كوك الا اۆتوبۋستارعا وتىرماس بۇرىن، قالتاڭىزدى ۇساق تيىندارعا تولتىرىپ الىڭىز، ايتپەسە «كوك تەمىرلەردىڭ» كوپشىلىگى «سداش» بەرمەيدى. سونىمەن بىرگە، ولار ءسىزدىڭ قاعاز اقشاڭىزدى مۇلدە كەرەك قىلمايدى. ال تيىن ءۇشىن توبەلەس كوبىنەسە وسىندايدان باستالادى.

ءبىر قىزىعى، وسىناۋ كوك الا اۆتوبۋستار مەن ۆاليداتور دەگەندەرىڭىز الماتىعا اكىم بولىپ احمەتجان ەسىموۆ مىرزا كەلگەن سوڭ پايدا بولدى. قالا ىشىندە كوبىنەسە «بەلسەبەدپەن» قىدىرعاندى قاتتى ۇناتاتىن احمەتجان مىرزا تاڭەرتەڭگى جانە كەشكى ۋاقىتتاردا («چاس پيك» كەزدەرىندە) ءبىر اۋىق كوك الا اۆتوبۋستارمەن دە قىدىرىپ كورسە، ۆاليداتور شىركىننىڭ قىزىعىن كورەر ەدى-اۋ!

مارات ماداليموۆ.

اباي.kz