15 قازان كۇنى  ماجىلىستە پالاتا سپيكەرى قابيبوللا جاقىپوۆتىڭ توراعالىعىمەن وتكەن جالپى وتىرىستا دەپۋتات جامبىل احمەتبەكوۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەمەر-ءمينيسترى ك.ماسىموۆكە دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى.

وسى دەپۋتاتتىق ساۋالدى جولداۋعا مەنىڭ اتىما كەلىپ تۇسكەن ۇجىمدىق ارىز سەبەپ بولىپ وتىر. ۇجىمدىق ارىزدى جولداۋشىلار – اقمولا وبلىسى، تسەلينوگراد اۋدانىنا قاراستى قوياندى جانە يلينكا ەلدى مەكەندەرىندە تۇراتىن 500-دەن استام وتباسى.

نەگىزگى كوڭىل اۋداراتىن ماسەلە مۇندا تۇراتىنداردىڭ كوبى قىتايدان، موڭعوليادان كەلگەن قازاقتار. ولاردىڭ ورىس ءتىلىن بىلمەۋى، زاڭدى جەتە تۇسىنبەۋى، قۇجاتتاردى جەتىك مەڭگەرمەۋى بۇل ازاماتتاردىڭ كوبىن الاياقتار مەن ءوز قامىن كوزدەگەن توعىشارلارلاردىڭ قۇربانى بولىپ، الداۋعا تۇسۋىنە اكەلىپ وتىر. ورالماندار اكىمنىڭ رۇقساتىمەن العان جەرلەرىنە تۇرعىزعان ۇلكەندى-كىشىلى ۇيلەرى مەن قورا-جايلارىنان ايرىلىپ، ەندى «جەر كودەكسىنىڭ شارتتارىنا قايشى كەلەدى»، «مەملەكەتتىك اكتىلەرىڭ جوق»، ت.ب. ءتۇرلى جەلەۋلەرمەن دالادا قالماقشى. وسى ەكى ەلدى مەكەندە وسىلايشا الدانىپ، قۇجاتسىز ءۇي سالعان 500-دەي وتباسى بار.

بىزگە ارىز جولداۋشى اعايىنداردىڭ ايتۋلارىنا قاراساق ولاردىڭ كوبىنىڭ جەرى زاڭدى تۇرعىدا الىنعان، ياعني اكىمنىڭ جەر ءبولۋ تۋرالى شەشىمى، كەلىسىمشارتتارى، توپوسىزبالارى بار. بىراق كوپشىلىگى جەر تەلىمىنىڭ جەكە مەنشىككە راسىمدەگەن مەملەكەتتىك اكتىلەرىن ءالى الماعان. مەملەكەت تاراپىنان مۇلىككە راقىمشىلىق جاسالىپ، مۇلىك جاريا ەتۋ ناۋقانىندا وسى اعايىندارعا كومەكتەسىپ، قۇجاتسىز جەرلەردى زاڭداستىرۋعا بولار ەدى. الايدا ولارعا كومەكتەسىپ جاتقان ەشكىم جوق. ولارعا جەرىن، ءۇي-جايىن زاڭداستىرۋ ءۇشىن قايدا، كىمگە بارۋ كەرەك، قانداي قۇجاتتار جيناقتاۋ قاجەت، ونى ءتۇسىندىرىپ جاتقان بيلىك وكىلدەرى كورىنبەيدى. كەرىسىنشە، جەرگىلىكتى اكىمدىك كەڭەس سۇراپ بارعان ءتىل بىلمەيتىن، كيريلل ءارپىن تانىمايتىن قاراپايىم حالىقتى «قارا تىزىمگە» كىرگىزىپ، ولاردى ەندى وتىرعان ۇيىنەن، جەرىنەن ايىرۋعا اسىعىپ تۇرادى.

بۇل اعايىندار قاجەتتى قۇجاتتارىن راسىمدەپ ۇلگىرمەسە كۇزدىڭ قارا سۋىعى مەن قىستىڭ قاھارلى ايازىندا جۇزدەگەن وتباسى دالادا قالعالى تۇر. ۇكىمەت تاراپىنان كوڭىل اۋدارىپ، وسى ورالمانداردىڭ جاعدايى شەشىلمەسە ونىڭ ۇلكەن الەۋمەتتىك زاردابى بولادى، بار تىرنەكتەپ جيعان دۇنيەسى مەن تالشىقتاپ تۇرعىزعان باسپانا-ۇيالارىنان ايرىلعان ءوز اتامەكەنىندە قولداۋ تاپپاعان ورالمان قازاق بۇرىنعى كەلگەن مەملەكەتىنە كوشۋدەن باسقا امالى بولمايدى. ول جاقتاعى اتاجۇرتقا باعىت الىپ، كوش باسىن بۇرعالى وتىرعان سونداعى ەل رايىنان قايتادى. بۇكىل قازاقتىڭ ءبىر تۋدىڭ استىنا جينالۋىنا كەدەرگى بولادى، دۇنيە جۇزىندەگى قازاقتاردىڭ تاريحي وتانىنا دەگەن سەنىمى جوعالادى. ەكىنشىدەن، بۇل بۇكىل قازاقتى اتامەكەنگە قايتارۋدى ماقسات ەتكەن ەلباسىنىڭ ساياساتىن تەرىسكە شىعارىپ، ەلىمىزدىڭ حالىقارالىق بەدەلىنە نۇسقان كەلەدى. ۇشىنشىدەن، وسىلايشا قولدان ۇيىمداستىرىلعان ارانداتۋشىلىق حالىقتىڭ بيلىككە دەگەن نارازىلىعىن تۋعىزادى، سەنىمىن جوعالتادى.

«شاڭىراق»، «باقاي» وقيعالارى سەكىلدى الەۋمەتتىك شيەلەنىس تۋعىزباس ءۇشىن ءسىزدىڭ نازارىڭىزعا قوياندى جانە يلينكا ەلدى مەكەندەرىندەگى وسى وتە كۇردەلى جاعدايدى جەتكىزە وتىرىپ، قارجى مينيسترلىگى مەن اقمولا وبلىستىق اكىمدىگىنە ارنايى توپ قۇرىپ، مۇلىكتى جاريا ەتۋ ناۋقانى اياسىندا حالىققا تۇسىنىك جۇمىستارىن جۇرگىزىپ، ولاردىڭ قۇجاتتارىن جيناستىرۋعا، مۇلىكتەرىن جاريا ەتۋگە، ءۇي-جايلارىن زاڭداستىرۋعا كومەكتەسۋ تۋرالى تاپسىرما بەرۋىڭىزدى سۇرايمىز.

Abai.kz