قازاق ءتىلىن مەملەكەتتىك مەكەمەلەردە قولدانۋ مەن قازاق ەمەستەرگە ۇيرەتۋ اتتى ناۋقان سوناۋ 1921 جىلدان باستالىپ كەتكەن ەكەن. نەگىزگىلەرىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنايىن:

1921 جىلعى اقپاننىڭ 2-ءسى قاسسر حالىق كوميسسارلارىنىڭ كەڭەسى قازاق جانە ورىس تىلدەرىن مەملەكەتتىك مەكەمەلەردە قاتار قولدانۋ تۋرالى دەكرەت شىعارادى. احمەت بايتۇرسىنوۆ، ماعجان جۇماباەۆ، قوشكە كەمەڭگەروۆ سياقتى قايراتكەرلەرگە قازاق تىلىندە مەكتەپ وقۋلىقتارىن جازۋ تاپسىرىلادى. سول جىلعى مامىردىڭ 6-سىندا قازاق ءتىلى وقۋلىعىن جاساۋشىلارعا سىياقى تاعايىندايدى. ەكى جىلدان سوڭ حالىق اعارتۋ كوميسسارياتىنىڭ اكادەميالىق ورتالىعى مىرجاقىپ دۋلاتوۆپەن قازاق جانە تۇركى ەلدەرى تاريحى وقۋلىعىن جاساۋ تۋرالى كەلىسىم-شارتقا قول قويادى.

1923 جىلعى شىلدەنىڭ 11-ىندە قاسسر ادىلەت كوميسسارياتى سوتتار مەن تەرگەۋشىلەردى قازاقشا ءىس-قاعاز جۇرگىزۋگە مىندەتتەيتىن تسيركۋليار تاراتادى.

1923 جىلعى قاراشانىڭ 22-سىندە قاسسر ورتالىق اتقارۋ كوميتەتى رەسمي تۇردە "قازاق تىلىندە ءىس-قاعاز جۇرگىزۋ" تۋرالى دەكرەت قابىلدايدى.

1927 جىلعى قاڭتاردىڭ 12-سىندە قاسسر حكك قازاق ەمەس مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەرگە قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋ ەرەجەسىن بەكىتەدى. جەتى جىلدان سوڭ بۇل ەرەجە واك-ءتىڭ قاۋلىسىنا اينالادى.

1930 جىلعى قاڭتاردىڭ 3-ىندە قاسسر حالىق اعارتۋ كوميسسارياتى قازاقستانداعى ورىس مەكتەپتەرىندە قازاق ءتىلىن مىندەتتى ءپان رەتىندە بەكىتۋ تۋرالى بۇيرىق شىعارادى.

1933 جىلعى قىركۇيەكتىڭ 1-ىندە (اشتىقتىڭ شىرقاۋ شەگىنە جەتكەن كەزى عوي) قاسسر-ءدىڭ واك مەن حكك قازاقشا بىلەتىن ماماندارعا جەڭىلدىك قاراستىراتىن قاۋلى شىعارادى (نەتكەن قورلاۋ، ءا). ەكى جىلدان سوڭ حالىق اعارتۋ كوميسسارياتىنىڭ اپپاراتىن تۇگەل قازاقشاعا كوشىرۋ تۋرالى واك مەن حكك جانە ءبىر قاۋلى بەكىتەدى.

1938 جىلعى ءساۋىردىڭ 5-ىندە (الاش وردا قايراتكەرلەرى تۇگەل اتىلىپ، ايدالىپ بىتكەن سوڭ) قاسسر واك مەن حكك قازاق مەكتەپتەرىندە ورىس ءتىلىن وقىتۋدى مىندەتتەيتىن قاۋلى قابىلدايدى. ارى قاراي نەگىزىنەن ورىس ءتىلىن وقىتۋدى پىسىقتايتىن قاۋلىلار مەن بۇيرىقتار كوبەيەدى. 1941 جىلى قازاقشا بىلەتىندەردىڭ جەڭىلدىكتەرى جويىلادى (سوعىس كەزىندە قايداعى جەڭىلدىك). ال 1957 جىلى (ەل ەسىن جيا باستاعان شاق) قازسسر مينيسترلەر كەڭەسى ورىس مەكتەپتەرىندە وقيتىن قازاقتار قازاق ءتىلىن وقىسىن دەگەن قاۋلى شىعارادى. وسىمەن قازاق ءتىلىنىڭ شيپاسى ءبىتتى ەكەن دەسەڭىز، و عاجاپ،

1958 جىلعى اقپاننىڭ 2-ىندە قازسسر مينيسترلەر كەڭەسى مەملەكەتتىك جانە قوعامدىق ۇيىمداردا قازاق تىلىندە ءىس-قاعاز جۇرگىزۋدى جاقسارتۋ (!) تۋرالى تاعى ءبىر قاۋلى شىعارادى. ودان كەيىن 1987 جىلعا دەيىن قازاق ءتىلى ۇمىتىلا تۇرادى دا، كەرىسىنشە قازاقستاندا ورىس، ۇيعىر جانە دۇنگەن تىلدەرىن وقىتۋدى جاقسارتۋدى كوزدەيتىن بىرنەشە قاۋلى قابىلدانادى، اراسىندا (1975 جىلى) جالپى ورتا مەكتەپتەردە ءتىپتى اراب ءتىلىن وقىتۋعا رۇقسات ەتەتىن ۇكىمەت قاۋلىسى شىعادى.

1987 جىلعى ناۋرىزدىڭ 3-ىندە قازسسر كومپارتياسىنىڭ ورتالىق كوميتەتى مەن مينيسترلەر كەڭەسى "قازاق جانە ورىس تىلدەرىن وقىتۋدى جاقسارتۋ" تۋرالى قاۋلى بەكىتەدى.

1989 جىلعى قىركۇيەكتىڭ 22-ىندە قازاق تىلىنە جوعارعى كەڭەس قاۋلىسى بويىنشا مەملەكەتتىك مارتەبە بەرىلەدى.

ودان بەرگى زاماندا "مەملەكەتتىك ءتىلدى (قازاق ءتىلى دەگەن اتاۋى دا ۇمىتىلىپ بارادى) جاقسارتۋ، ەنگىزۋ، وقىتۋ" تۋرالى قابىلدانعان قيساپسىز قاۋلى، وكىم، بۇيرىق پەن زاڭدى ايتپاي-اق قويايىن - ينتەرنەتتەن-اق وزدەرىڭىز تاۋىپ الاسىزدار.

(عالىم بوقاشتىڭ فەيسبۋكتەگى پاراقشاسىنان ىقشامداپ الىندى)

Abai.kz