بيىل قازاق حاندىعىنا 550 جىل ەكەنى جىل باسىنان بەرى ايتى­لىپ كەلە جاتىر. مىنە، cول ايتۋلى مە­رەكەنى قاراتالدىقتار (الماتى وبلىسى) جوعارى دەڭ­گەيدە اتاپ ءوتىپ كەلەدى. اۋدانعا قاي­رات بەيسەم­باەۆ باسشىلىققا كەلگەن­نەن كەيىن مادەنيەت سالاسى­نىڭ تامى­رىنا قان جۇگىرىپ، حالىق­تىڭ رۋحاني كوڭىلى كوتەرىلىپ، ونەرى­مىز كەڭ ءورىس الىپ كەلەدى. وسىنىڭ ناق­تى دالەلى رەتىندە اۋداننىڭ بار­لىق اۋىلدىق وكرۋگ­تەرىندە قا­زاق حاندىعىنىڭ 550 جىل­دىعىنا وراي مادەنيەت كۇن­دەرى اتا­لىپ وتۋدە. وت­­كەن سەنبى، جەك­سەنبى كۇندەرى قاڭ­باقتى اۋىلدىق وكرۋگى مەن قى­زىل­بالىق اۋىلدىق وكرۋگىندە جال­عا­سىن تاپقان مادەنيەت كۇنى قۇندى­لىعىمەن حالىقتىڭ جۇرە­گىنە ىس­تىق سەزىم ۇيالاتتى. تاڭ سارى­مەن باس­تالعان مادەني شارا كەش قاراي­عانعا دەيىن جالعاستى.

اۋىلدىق قولونەر شەبەر­لەرى­نىڭ كورمەسىن تاماشالاعان قو­ناق­تار ارتىنشا ۇلكەن جيىننىڭ كۋاسى بول­دى. القالى جيىندى جۇر­گىزىپ وتىر­عان اۋىل اكىمى جان­دوس كەڭەلباەۆ كەلگەن قوناقتاردى تا­نىس­­تىرىپ، ءبىرىنشى ءسوزدى اۋدان اكى­مىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى جا­نى­بەك تاسىباەۆقا بەردى. اۋدان اكىمىنىڭ ورىنباسارى اۋداندا جا­سا­­لىپ جات­قان جاعىمدى ىستەرگە توق­تالا كەلىپ، بيىل ەلىمىزدە كوپ­تە­گەن مادەني شا­رالار اتقارىل­عانىن تىلگە تيەك ەتتى. بۇعان دەيىن ۇلى جەڭىستىڭ 70 جىل­دىعى، كونس­تيتۋتسيانىڭ 20 جىلدى­عى، اس­سام­بلەيا­نىڭ 20 جىلدىعىن اتاپ ءوتتى. ەندى، مىنە، قازاق حاندى­عى­نىڭ 550 جىل­دىعىن تويلاپ وتىر­مىز. بۇل، قا­­­زاق ەلى ءۇشىن تاريحي ماڭىزى زور مە­رەكە ەكەنىن ءبىر سوز­بەن تۇيىن­دەي كەتتى. وسى تۇرعىدا اۋدان كولەمىندە ما­دەني كۇن ايا­سىن­دا اتاپ ءوتىپ، جاس ۇر­پاقتىڭ بويىنا پاتريوتتىق تار­بيە بەرۋدە ۇلكەن جۇمىس ىستەلىپ جات­­قانىنان حاباردار ەتتى. سونداي-اق، اۋ­دان اكىمىنىڭ ىستىق ىقىلاسىن جەت­­كىزىپ، اۋىل تۇر­عىندارىن مادە­نيەت كۇنى مەرە­كەسىمەن قۇتتىقتادى. بۇ­دان كەيىن ءسوز العان «سارىەسىك» قو­عامدىق قو­رىنىڭ ديرەكتورى ايت­جان تىنا­ليەۆ، وبلىستىق «جە­ت­ىسۋ» گا­زەتىنىڭ باس رەداكتورى امى­رە ءارىن اۋىل تۇرعىندارىن مەرە­كەمەن قۇت­تىق­تاپ، جۇرەكجاردى لە­بىز­­دەرىن جەت­كىزدى.

كەلەلى جيىننىڭ سوڭى ءان مەن جىرعا ۇلاستى. اۋىلدىق كوركەم­ونەرپازدار تاريحتان سىر شەرتىپ، جاڭگىر حاننىڭ ومىرىنەن ازداعان قويىلىم ساحنالادى. ونەرلى جان­دار­دىڭ قويىلىمى كاسىبي دەڭگەي­دەن ءبىر كەمشىن ەمەس. كورەرمەن­دە­رىن باۋراپ العان ارتىستەر قويى­لىمدى تاما­شا­لاعان جۇرتتىڭ ىقى­لاسىنا بولەندى. ارتىنشا اۋىلدىڭ جاستارى تاماشا اننەن شاشۋ شاش­سا، سىرتتا سپورتتىق ويىندار ءوز دەڭ­گەيىندە ءوربىدى. قازاق كۇرەسىنەن قارسىلاس شاق كەلتىرمەگەن ازا­مات دوساەۆ ءبىرىنشى ورىندى جەڭىپ السا، گىر تاسىن كوتەرۋدە ساكەن توق­سان­باەۆ الدىنا جان سال­مادى. الا­مان بايگەدە شا­شا­سىنا شاڭ جۇق­پاعان جاقسى­بەر­گەن قاسىم­جا­نوۆ­تىڭ سايگۇلىگى ءبىرىنشى كە­لىپ، قانجىعاسىنا باس بايگەگە تىگىلگەن موتوتسيكلدى باي­لادى. كەش سوڭى جاس­تاردىڭ بي كەشى­مەن جال­عاس­تى.

كوڭىلدى شالقىتقان مەرەكە مەن رامازان ايىنىڭ قۇرمەتىنە بالاپ بايشەگىر اۋىلىنان شىق­قان ازا­ماتتار اۋىل ورتاسىنان يمان­دى­لىق ءۇيى مەشىتتىڭ ىرگە تاسىن قۇيۋ جۇمىسى باستالدى. بۇل دا اۋىل تويى­­نىڭ اجارىن اسقاقتاتىپ جى­بەر­دى.

وسىنداي ءدۇبىرلى توي قىزىل­با­­لىق اۋىلدىق وكرۋگىندە دە جال­­­­­عا­سىن تاپتى. اۋىل اكىمى ماق­­­سات كوش­­كىمبايۇلىنىڭ جە­تەك­­­شىلى­گىمەن وتكەن مادەنيەت كۇ­نى كوپتىڭ كوڭىلى­نەن ۇزاققا دەيىن كەتپەسى انىق. اۋىل انشى­لەرى ان­نەن شاشۋ شاش­سا، توعىم حان­دى سوم­داعان اۋەسقوي ارتىس­تەر­دىڭ ەڭ­بەگىن جوعا­رى باعا­لاعان ءجون. سپورتتىق ويىن­داردان وزا شاپ­قاندار كوپ بولدى. قازاق كۇرە­سى­نەن قارسى­لاس­تارىن قوعا­داي جا­پىر­عان نۇرشات تولەۋقا­سىموۆ ءبىرىنشى ورىندى جەڭىپ الدى. ۆو­لەي­بول جارىسىندا الما­لى اۋى­لىنىڭ كومانداسىنا ەشكىم قار­سى­لاس بولا المادى. گىر تاسىن كوتە­رۋدە ەشكىمگە دەس بەر­مەگەن اسحات ىنتىبەكوۆ ءبىرىنشى ورىنعا تۇراق­تادى. بالقاش كولىنىڭ ساعا­سىنا ورنالاسقان ەكى اۋىلدىڭ مادەني كۇنى بىردە قاراتال وزە­نىن­دەي سار­قى­راپ، كول تولقىنىن­داي جاعانى شارپىپ، ءبىر ءسات تىنعان تەڭىزدەي جايما-شۋاق تەر­بەلىپ، كول جاعاسىن ادەمى ءبىر كۇي­گە بو­لەدى. رۋحاني ازىقتى مول جيناعان اۋىل تۇرعىن­دارى توي­دان كەيىن، اسەم ءان مەن ءتات­تى كۇيدىڭ قۋاتىمەن كۇندەگى تىر­شى­لىگى كول تۇبىنەن مارجان سۇزۋگە قاي­تا كىرىسىپ كەتتى.

ءوز ءتىلشىمىز

Abai.kz