ەلباسى ن. نازارباەۆ «قازاقستان – 2050» ستراتەگيالىق باعدارلاماسىندا ء«بىز ەكولوگيالىققا باسا نازار اۋدارا وتىرىپ، ۇلتتىق باسەكەگە قابىلەتتى برەندتەر قۇرۋعا ءتيىسپىز. ناتيجەسىندە مەن اگروونەركاسىپتىك كەشەننىڭ الدىنا – ەكولوگيالىق تازا ءوندىرىس سالاسىنداعى جاھاندىق ويىنشى بولۋ مىندەتىن قويامىن» دەگەن ەدى. قازىرگى كەزدە ەلىمىزدە اۋىلشارۋاشىلىق سالاسىن قارقىندى دامىتا وتىرىپ، زاماناۋي تەحنولوگيانى ەنگىزۋ ارقىلى ونىمدىلىكتى ارتتىرۋعا جەتە كوڭىل بولىنۋدە. بۇل تۇرعىدا عىلىمعا نەگىزدەلگەن جاڭا ادىستەردى پايدالانۋ تيىمدىلىگىنىڭ ەسەلەپ ارتىپ وتىرعاندىعىن «بايسەركە – اگرو» عىلىمي-وندىرىستىك وقىتۋ ورتالىعىنداعى رەكوردتىق جەتىستىكتەردەن ايقىن اڭعارۋعا بولادى.

ەلىمىزدەگى ءىرى شارۋا­شى­لىق سانالاتىن «بايسەركە – اگرو» جاۋاپكەرشىلىگى شەك­تەۋلى سەرىكتەستىگىنە دۇيسەن­بىدە قازاقستان رەس­پۋب­لي­كاسى اۋىلشارۋاشىلىق ءمي­نيسترى اسىلجان مامىتبە­كوۆ، وبلىس اكىمى اماندىق باتالوۆ ارنايى ات باسىن بۇرىپ، رەسپۋبليكالىق عىلى­مي-پراكتيكالىق سەمينار جۇ­مى­سىنا قاتىستى. ىس­سا­پار­مەن كەلگەن ارنايى توپتىڭ قۇرامىندا قازاقستان رەس­پۋبليكاسى پارلامەنتى ءما­جىلىسىنىڭ دەپۋتاتى رومين مادينوۆ باستاعان دەپۋ­تات­تىق توپ جانە وڭتۇستىك قا­زاق­­ستان، جامبىل، الماتى وب­لىس­تا­رىنىڭ فەرمەرلەرى، سونداي-اق، تمد ەلدەرىمەن قاتار اقش، فرانتسيا، گەر­مانيا مەم­لەكەتتەرىنىڭ دە اۋىل­شا­رۋاشىلىق مامان­دارىنىڭ بول­عاندىعىن اتاپ ايتۋ ورىن­دى. سەمينارعا قاتى­سۋ­شىلار «زاماناۋي ين­نو­ۆا­تسيالىق ەنەرگو­ىلعال­ساقتاۋ تەحنولوگياسىن جانە كەشەندى وسىمدىك قورعاۋ جۇيە­لەرىن اۋىلشارۋاشىلىق دا­قىل­دارىن وسىرۋگە ەنگىزۋ» اتتى تاقىرىپتا پىكىر ال­ماس­تى. ونداعى ماقسات – تاۋار ون­دىرۋشىلەرگە تيىمدىلىگى جو­عارى جاڭا تەحنولوگيانىڭ جۇمىسىن كورسەتىپ، كەلە­شەك­تە ونى پايدالانۋدىڭ تيىم­دىلىگى تۋراسىندا تۇسىنىك بە­رۋ.

قازاق وسىمدىك قورعاۋ جا­نە كارانتين عىلىمي-زەرت­تەۋ ينستيتۋتى سوڭعى ءۇش جىل ىشىندە «بايسەركە – اگرو» عىلىمي-وندىرىستىك وقىتۋ ورتالىعىندا وسى باعىت بويىن­شا جيناعان تاجى­ري­بە­سىن وندىرىسكە ەنگى­زىپ، ونى ءارى قاراي دامىتا وتىرىپ، بار­لىق اۋىل­شا­رۋاشىلىق دا­قىلدارىنىڭ ونىمدىلىگىن ارت­تىرۋعا، ەكو­لوگيالىق تازا ءونىمدى الا وتىرىپ، مال ازى­عىنىڭ بە­رىك قورىن جاساۋ ماقسا­تىن­داعى جۇمىستاردى جۇيەلەپ جۇرگىزۋدە. مى­سال­عا ايتار بولساق، عىلىمي ىزدەنىستىڭ ارقاسىندا 2013 جىلى ماي­بۇرشاق ونىم­دى­لى­گىنىڭ رە­كوردتىق كورسەت­كىشىن كور­سەتكەن «بايسەركە – اگ­رو»-دا گەكتارىنا 66 تسەنت­نەر­دەن ءونىم الىندى. بۇعان قو­سا، بيداي، سۇلى، ارپا، جۇ­گەرى سىندى مال ازىعىنا قاجەتتى ءداندى دا­قىل­داردى ءوسىرۋ تەحنولو­گياسىنا جاڭا­لىقتار ەنگىز­بەس بۇرىن الەم­دىك رەكورد­تار دەڭ­گەيىنە جەتكىزۋى اۋىل­شا­رۋا­شىلىق سالاسىنا سو­نى سەر­پىن بەردى. مۇنىڭ ءوزى عىلىم مەن ءوندىرىستى ۇشتاس­تىرا وتىرىپ، ناتيجەسىندە جو­عارى دەڭگەيدە تۇراقتى ءونىم الۋعا بولاتىندىعىن دا­لەل­دەي تۇسسە كەرەك.

سەمينارعا قاتىسۋ­شى­لار الدىمەن جايقالا وسكەن جۇگەرى مەن مايبۇرشاق ال­قاپ­تارىندا بولىپ، ونداعى تامشىلاتىپ سۋارۋ تەحنو­لوگياسىنىڭ جاڭا ادىستەرى­مەن تانىستى. القاپ با­سىن­دا قازاق وسىمدىك قورعاۋ جانە كارانتين عىلىمي-زەرت­­تەۋ ينستيتۋتىنىڭ دي­رەكتورى اباي ساعيتوۆ ين­نوۆاتسيالىق تەحنولوگيانىڭ تيىمدىلىگىن بۇگە-شىگەسىنە دەيىن ءتۇسىندىرىپ بەردى.

– وسى سەرىكتەستىكتە اۋىل­­شارۋاشىلىق مي­نيستر­لىگى اگرويننوۆاتسيا بولىم­دە­رىمەن بىرلەسىپ، وقۋ-تاجىري­بەلىك ورتالىق قۇرعانى بەل­گىلى. سونىڭ ناتيجەسىندە عى­لىم، ءبىلىم جانە بيزنەسپەن بىرلەسە جۇمىس ىستەۋ جۇيەلى جۇرگىزىلىپ، ەسەلى ءونىم الۋ كورسەتكىشىنە قول جەتكىزدى. بۇگىنگى سەميناردىڭ باستى ماقساتى – وزىق تەحنو­لو­گيا­نى اۋىلشارۋاشىلىق سا­لا­سىنا ەنگىزىپ قانا قويماي، باسقا شارۋاشىلىقتارعا يننوۆاتسيانىڭ جاڭا جەتىس­تىگىن دارىپتەۋ. سونىڭ ءبىرى – تامشىلاتىپ سۋارۋ ءادىسىنىڭ توپىراقاستى جۇرگىزىلۋى دەر ەدىك. بۇل قازاقستاندا عانا ەمەس، تمد ەلدەرى اراسىندا ءبىرىنشى رەت ەنگىزىلىپ وتىرعان ادىستەمە دەسەك، قاتەلەس­پەيمىز. ونىڭ پايداسى مەن تيىمدىلىگىنىڭ وتە جوعارى ەكەندىگى بۇگىندە دالەلدەن­گەن، – دەگەن قر اۋىلشارۋا­شىلىق ءمينيسترى اسىلجان مامىتبەكوۆ بۇل ماقساتقا مەملەكەت تاراپىنان سۋبسي­ديا ءبولىنىپ وتىرعاندىعىن اتاپ ايتتى. بۇل كەلەشەكتە ءتيىمدى تەحنولوگيانى اۋىل­شا­­رۋاشىلىق سالاسىنا كەڭى­­­نەن پايدالانۋ مۇم­كىن­دىگىنىڭ مولايا تۇسەتىندىگىن بىلدىرەدى.

– بۇگىن بىزدەر ءبىلىم، عى­لىم، بيزنەس جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارمەن بىر­لەسە جۇزەگە اسىپ وتىرعان اۋىل­شارۋاشىلىعىنىڭ جاڭا تەحنولوگياسىنىڭ تيىم­دى­لى­گى­نە كوز جەتكىزدىك. بۇل ءادىس بويىنشا سۋدى ۇنەمدەپ قانا قويماي، مول ءونىم الۋ ناتي­جە­لەرىن كورىپ وتىرمىز. ەلى­مىز بويىنشا مايبۇرشاق وسى­رۋدە الماتى وبلىسى ءبىرىنشى ورىندا تۇر. وسى داقىلدىڭ 90 پايىزى جەتىسۋ جەرىندە وسىرىلەدى. بۇعان قوسا 72 مىڭ گەكتار جەرگە جۇگەرى ءوسىرىلىپ وتىرعاندىعىن ەسكەرسەك، كە­لەشەكتە وسى تەحنولوگيانى ەنگىزۋ ارقىلى ودان الىناتىن ءونىم كولەمىن 2-3 ەسەگە ارت­تىرا الاتىندىعىمىزدى با­عام­داۋعا بولادى. دەمەك، مال ازىعىندا تاپشىلىق بول­­­­­مايدى. سونداي-اق، بيىل­­­­عى جىلى قانت قىزىل­شا­سى 4 مىڭ گەكتاردان استام جەرگە سە­بىلدى. ورتاشا ءونىم كولەمى گەكتارىنا 30 تسەنت­نەردەن اينالادى دەپ كۇ­تىلۋدە. وسى ماقساتتا 3 قانت زاۋىتى ىسكە قوسىلماق. ونىڭ تۇراقتى جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن ميلليارد تەڭگەدەن استام قارجى ءبولى­نىپ، وعان ءتۇرلى اۋىلشا­رۋا­شىلىق تەحني­كا­لارى، اتاپ ايتساق، ءونىمدى تا­سىمال­داي­تىن 24 «كاماز» ساتىپ الىن­دى. وڭىردە اۋىل­شارۋا­شى­لىعىن وركەندەتۋدە وسىنداي كەلەلى ىستەردىڭ جۇ­زەگە اسىپ جاتقاندىعىن اي­رىق­شا ايتۋ­عا بولادى. ال «بايسەركە–اگرو»-نىڭ جۇزەگە اسىرىپ وتىرعان جاڭا تەح­نولوگياسىن وسى شارۋا­شى­لىقپەن عانا شەكتەمەي، ونىڭ كولەمىن كەڭەي­تىپ، وبلىستىڭ بارلىق شارۋاشىلىقتارىنا ەنگىزەر بولساق، وندىرىلەتىن ءونىم كو­لە­مىنىڭ مولايا تۇسە­تىندىگىنە كۇمانىمىز جوق، – دەگەن وبلىس اكىمى اماندىق باتالوۆ سە­مينارعا قاتىسۋ­شىلاردىڭ ىسىنە ساتتىلىك تى­لەدى.

زاماناۋي تەحنولو­گيا­نى ءسوز ەتكەن كەلەلى كەڭەس­تە قر پارلامەنتى ءماجى­لىسىنىڭ دەپۋ­تاتى، «باي­­سەر­كە – اگرو» جشس-ءنىڭ پرە­زيدەنتى ت. دوس­مۇ­حام­بە­توۆ جاس كادرلاردىڭ اۋىل­­شارۋاشىلىعىنا دە­گەن سەل­قوستىقتارىن سىن­عا ال­دى. قازىرگى كەزدە بۇل سا­لا ماماندىقتارىن تاڭ­داعان قىزدار قا­تا­رى­نىڭ كو­­بەيۋى­­نىڭ دە اسا قۋان­تا قوي­­مايتىندىعىن اشىق ايت­­قان حالىق قالاۋلىسى اۋىل­­شارۋاشىلىعىندا عى­­لىم­سىز ناتيجەگە جەتۋ مۇم­كىن ەمەستىگىن قاداپ ايتتى.

ۇلبوسىن يسابەك

تالعار اۋدانى.