قازاقستاننىڭ تۇركيادان تاسىمالدايتىن تاۋارلارىن رەسەي كەدەنشىلەرى شەكارادا وتكىزبەي تۇرعاندىعى تۋرالى اقپارات قازاقستاندىق جانە تۇركيالىق بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا جازىلۋدا.  شەكاراشىلار تۇركيالىق تاۋارلارىن وتكىزبەي تۇرعان رەسەي ءۇشىن قازاقستان ميلليونداعان دوللار شىعىنعا باتپاق. بۇل تۋرالى nur.kz سايتى جازادى.

ال تۇركيالىق ء«دۇنيا» گازەتىنىڭ مالىمەتتەرىنە سۇيەنسەك، رەسەيمەن قارىم-قاتىناستىڭ شيەلەنىسۋى سالدارىنان تۇركيالىق كوكونىس پەن جەمىس ەكسپورتتاۋشىلارى كورەتىن شىعىن شامامەن 150 ميلليون اقش دوللارىن قۇرايدى.  

«رەسەي اۋماعىنا جەتكىزە الماعاندىقتان جولدا ءشىرىپ كەتەتىن، نەمەسە بۇلىنەتىن كوكونىستەردىڭ شامامەن سالماعى 190 مىڭ توننا. اقشالاي ەسەپتەگەندە ول $150 ملن. ول جۇكتەر قازىر پورتتاردا، شەكارا مەن قويمالاردا تۇر»، – دەپ جازادى باسىلىم.

باسىلىم جازعانداي، وسى جۇكتەر رەسەيگە جەتكىزىلمەگەنىمەن تۇركيانىڭ ىشىندە كوكونىس – جەمىس باعاسى كوتەرىلىپ كەلەدى.

باسىلىم تۇركيانىڭ جۇك تاسىمالداۋشىلارى حالىقارالىق قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى چەتين نۋحوگلۋدىڭ پىكىرىن مىسالعا كەلتىرگەن. ول رەسەيمەن شەكاراداعى جاعدايدىڭ شيەلەنىسۋى سەبەپتى شەكارادا تەك رەسەيگە عانا ەمەس، رەسەي ارقىلى ورتالىق ازياعا باعىت العان جۇكتەردە تۇرىپ قالدى دەپ ايتىپ وتىر.

«وسى جاعدايعا بايلانىستى كاسپيلىك باعىت بەلسەندى قولدانىلاتىن بولادى. ەگەر پارومدار كاسپي تەڭىزى ارقىلى تولىق جۇكتەمەمەن ىستەيتىن بولسا، جۇك تاسىمالداۋشىلاردىڭ جول اقىسى 30%-عا ارزاندار ەدى»، – دەيدى چەتين نۋحوگلۋ.

ەستەرىڭىزدە بولسا، «اتامەكەن» پالاتاسىنىڭ باسقارما توراعاسى ابىلاي مىرزاحمەتوۆ ەلىمىزگە رەسەي ارقىلى ترانزيتپەن كەلەتىن جۇكتەردىڭ ءالى دە رەسەي مەن گرۋزيا شەكاراسىندا توقتاپ تۇرعانىن «استانا» استانا  ارناسىنا ايتقان بولاتىن.

ونىڭ مالىمەتىنشە، قازاقستانعا ءوتۋى ءتيىس بولعان 78 كولىك شەكارادا تۇر. بالامالى باعىت رەتىندە جۇكتەردى گرۋزيا مەن ءازىربايجان ارقىلى، كاسپي تەڭىزى پورتىمەن الىپ ءوتۋ ماسەلەسى قارالىپ جاتىر. بىراق  بۇل تاسىمالدىڭ قۇنى قىمباتقا ءتۇسىپ تۇرعان كورىنەدى.

“گرۋزيا مەن ءازىربايجان ارقىلى، ياعني رەسەيدەن باسقا تەرريتوريا ارقىلى ءوتۋ تۋرالى مارشرۋتىن مينيسترلىكپەن كەلىسىپ، كاسىپكەرلەرگە ايتىپ بەردىك. سوندىقتان كاسىپكەرلەرگە كومەكتەسۋگە دايىنبىز. اقتاۋ ارقىلى، باكۋ ارقىلى قازىر ءازىربايجان تەمىرجولدارىمەن ءازىربايجان پورتىمەن دە كەلىسىپ جاتىرمىز. ول اراداعى باعانى تومەندەتۋ تۋرالى. سول اقىسىن تومەندەتسە، ءبىزدىڭ كاسىپكەرلەرگە كوپ شىعىن اكەلمەيدى”، – دەيدى «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ باسقارما توراعاسى ابىلاي مىرزاحمەتوۆ.

ەسكە سالا كەتسەك، وسىعان دەيىن تۇركيادان قازاقستانعا تاۋار اكەلە جاتقانونداعان جۇك كولىگى رەسەي شەكاراسىنان وتە الماي تۇرعانىن حابارلاعان ەدىك.

سونداي-اق، رەسەي 26 قاراشادان باستاپ تۇركيادان كەلەتىن ازىق-تۇلىككە باقىلاۋدى كۇشەيتتى جانە شەكارادا قوسىمشا تەكسەرۋ جۇرگىزىپ جاتىر. رەسەي اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ مالىمدەۋىنشە، روسپوترەبنادزور ىشكى نارىقتاعى دا تۇركيالىق تاۋارلارعا قاداعالاۋدى كۇشەيتىپ وتىر.

ال رەسەي پرەمەرى دميتري مەدۆەدەۆ اتىپ تۇسرىلگەن سۋ-24 ۇشاعىنان سوڭ تۇركياعا قارسى ەكونوميكالىق سانكتسيا قولداناتىنىن اشىق ايتقان.  ءتىپتى، رەسەي ايماعىنداعى تۇرىك كاسىپكەرلەرىنىڭ ينۆەستيتسيالارىن بۇعاتتاۋىمىز مۇمكىن دەدى. سونداي-اق، تۇرىك تاۋارلارىنىڭ يمپورتىنا شەكتەۋ قويىلاتىنىن مالىمدەدى. ونىڭ سىرتىندا رەسەي پرەمەرى ەاەو  مۇشە مەملەكەتتەر جەتەكشىلەرىنە اتالمىش سانكتسيالار تالالتارىن ورىنداۋعا شاقىرعان.

ءتۇيىن: كورەسىنى رەسەيدەن كورەتىن كۇن الىس ەمەس بولسا كەرەك-ءتى. تۇركيادان قازاقستانعا باعىت العان 70-تەن استام جۇك كولىگى رەسەي شەكاراسىندا قاڭتارۋلى قالدى. ەكونوميكالىق سوعىس – رەسەي مەن تۇركيا اراسىندا باستالدى. تەك مۇندا قازاقستاندى كيلىكتىرەردەي ۆلاديمير ءۆلاديميريچتى نە تۇلەن ءتۇرتتى؟. ەاەو-عا تورەلىك ەتىپ وتىرعان كورشىلەرىمىز قازاقستاندىق جۇك كولىكتەرىن ءبىرىنشى رەت بۇعاۋلاپ وتىرعان جوق. ەستەرىڭىزدە بولسا، وسىعان دەيىن 150 جۇك كولىگىن كەدەندە كەپتەپ قويىپ، ءار كۇنىنە 7000 رۋبل تولەتكەنى تاعى بار. ودان كەيىن ەۋروپا ەلدەرىنەن قازاقستانعا باعىت العان جۇك كولىكتەرىن رەسەي سانكتسياسى ءۇشىن تاعى بۇعاۋلاپ قويعان. ەندى مىنە،  تۇركيادان قازاقستانعا بەتتەگەن  جۇك كولىكتەرىن شەكارادان وتكىزبەي وتىر. سونداعى رەسەيدىڭ كوكسەگەنى نە؟ ەكس-يمپەريا تىزگىنشىسى اتالمىش ەلدەرگە ارقاسىمەن قاراپ، تەرىس اينالدى. سودان ەرەگەسىپ، سانكتسيا سالۋ دەگەن ەسكى ادەتىنە قايتا باستى. بۇل رەسەي پرەزيدەنتى پۋتين مىرزانىڭ نە ءوزىم جەمەيمىن، نە سەندەرگە جەگىزبەيمىن دەگەنى بولسا كەرەك.

ال بىزدىڭشە، دەرەۋ ارادا قازاقستاننىڭ كولىك جانە كەدەن كوميتەتىنىڭ وكىلدەرى جينالىپ، رەسەيدىڭ كەدەن قىزمەتىنە سۇراۋ سالىپ، حات جولداۋى ءتيىس. كەرەك بولسا، بۇل ماسەلەنى ەلىمىزدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى جانە قازاقستاننىڭ رەسەيدەگى ەلشىلىگى ارالاسىپ انىقتاۋى كەرەك. ارينە، ءبىز ماسەلەنىڭ رەتىن تابارىنان ء ۇمىتتىمىز.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz