الماتى وبلىسىندا  (بۇرىنعى تالدىقورعان وبلىسىنىڭ اۋماعىندا) وسەتىن ءتاتتى ءتۇبىر – قىزىلشانىڭ قىزىعى كەتىپ، ءبىر كەزدەگى ايگىلى شارۋاشىلىق شاشىراپ بارا جاتقان ەدى. الايدا، نيەت بولسا، قانداي ءىستىڭ دە تەتىگىن تاۋىپ، تابىس كوزىنە اينالدىرۋعا بولادى ەكەن. بۇل سوزىمىزگە   قىزىلشا القاپتارىنداعى بۇگىنگى قاربالاس تىرلىك مىسال بولسا كەرەك.  

وسى اپتانىڭ ءبىرىنشى كۇنى «كوكسۋ» قانت زاۋىتىنا  (الماتى وبلىسى) ءتاتتى ءتۇبىر تيەلگەن الىپ جۇك كولىكتەرىنىڭ العاشقى لەگى كەلگەن بولاتىن. بىرنەشە كۇن ىشىندە كاسىپورىننىڭ ءونىم قابىلداۋ الاڭى الىستان تاۋلار تىزبەگىندەي بولىپ كورىنەتىن قانت قىزىلشاسى ۇيىندىلەرىنە تولىپ كەتتى.

راسىن ايتۋ كەرەك، بيىلعى كۇزدىڭ تەحنيكالىق داقىل وسىرۋشىلەر ءۇشىن وسىنشالىقتى تابىستى بولاتىنىعىن ەشكىم بولجاي قويماعان. دەگەنمەن، وبلىس باسشىلىعى تاراپىنان جاسالعان جان-جاقتى قولداۋلار بوسقا كەتكەن جوق.  ديقاندار قىزىلشالى القاپتىڭ ءار گەكتارىنان بۇرىن-سوڭدى بولىپ كورمەگەن ءونىم جيناۋدا. وڭىردەگى بىرقاتار شارۋاشىلىقتار ءار گەكتاردان 700-750 تسەنتنەردەن ءتاتتى ءتۇبىر الىپ جاتسا،  قانت قىزىلشاسىنىڭ باسىم بولىگى بويىنشا  ءار ءتۇبىردىڭ سالماعى  6,5 – 7 كەلىگە دەيىن تارتۋدا. قانتتىلىعى دا جوعارى، تازالىعىندا دا ءمىن جوق.

ەڭ باستىسى ەسىل ەڭبەكتىڭ  ەش كەتپەي، ناقتى ناتيجە بەرىپ وتىرعانى.  بيىل الماتى وبلىسىنداعى  قانت قىزىلشاسى القابىنىڭ كولەمى 4 مىڭ گەكتاردى قۇرادى. وڭىردەگى ىرگەلى دە ءىرى شارۋاشىلىقتىڭ ءبىرى – ەسكەلدى اۋدانىنداعى «حيلنيچەنكو جانە ك»   سەرىكتەستىگى  187 گەكتارعا ءتاتتى ءتۇبىردىڭ تۇقىمىن سەۋىپ، الا جازداي بار مۇمكىندىكتەرى مەن كۇش-قۋاتتارىن سارقا پايدالاندى. قول ەڭبەگىنىڭ ۇلەسىن ازايتىپ، وزىق ۇلگىدەگى تەحنيكانى كەڭىنەن قولداندى. قازىرگى كەزدە اتالعان شارۋاشىلىقتىڭ القاپتارىندا 27 تەحنيكا جۇمىسقا جۇمىلدىرىلىپ، كۇنىنە 12 گەكتاردان ءونىم جيناۋدا. اماندىق بولسا، قازاننىڭ 15 جۇلدىزىنا دەيىن جيىن-تەرىمدى اياقتايدى.  

– بيىل وبلىس باسشىسى اماندىق باتالوۆ  قانت قىزىلشاسىنا قاتىستى بىرنەشە مارتە سەمينار-كەڭەس وتكىزگەندە ءبىز: «گەكتارىنان  500 تسەنتنەردەن ءونىم جينايمىز» دەپ  ۋادە  بەرگەنبىز. ءبىز وسى سوزىمىزدەن تايمايمىز. قازىرگى تۇسىمگە ۇڭىلە وتىرىپ، قورىتىندىسىندا 700 تسەنتنەرلىك كورسەتكىشتى باعىندىرامىز دەگە باتىل بولجام جاساپ وتىرمىز. بيىلعى تابىسىمىز جەتىسۋدىڭ ءتول ءونىمى بولىپ سانالاتىن، ستراتەگيالىق ماڭىزى بار تەحنيكالىق داقىلدىڭ داڭقىن قايتا ورالتۋعا سەرپىن بەرەرى ءسوزسىز، – دەيدى  «حيلنيچەنكو جانە ك» سەنىم سەرىكتەستىگى توراعاسىنىڭ وسىمدىك شارۋاشىلىعى جونىندەگىورىنباسارى ۆيكتور رومانەنكو.

وبلىستا  قانت قىزىلشاسىن جيناۋ ناۋقانى ەندى باستالعانىنا قاراماستان، باستاپقى ناتيجە كوڭىلدەن شىعۋدا ەكەنىن جوعارىدا ايتتىق. بارلىعى وسىلاي جالعاساتىن بولسا، جەر جانناتى جەتىسۋ ولكەسى قىزىلشانىڭ وتانى دەگەن اتاۋدى قايتىپ  الاتىن كۇن الىس ەمەس.

وسىلايشا، مەملەكەت باسشىسىنىڭ الماتى وبلىسىندا قانت قىزىلشاسىن ءوسىرۋدى قايتا وركەندەتۋ تۋرالى تاپسىرماسىن باسشىلىققا العان وبلىس اكىمى بىرتىندەپ بولسا دا ءتاتتى ءتۇبىر القاپتارىنىڭ اۋماعىن ارتتىرۋ جانە الىنعان ءونىمدى بارلىق تاراپقا تيىمدىلىكپەن تەرەڭدەتە وڭدەۋدى جولعا قويۋ ماقساتىندا  «قازاقستان استىق وداعى» زاڭدى تۇلعالار بىرلەستىگىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرلان تلەۋباەۆپەن بىرلەسە وتىرىپ، وبلىستاعى قانت قىزىلشاسىن وسىرەتىن اۋداندار مەن قالالاردىڭ اكىمدەرى، شارۋا قوجالىقتارى باسشىلارىنىڭ الدىندا، بارلىق جاعدايدى جاساۋعا ۋادە بەرگەنىنە كۋا بولعان ەدىك. سول ۋادە ۇددەسىنەن شىققان اكىمدى ۇياتقا قالدىرماعان شارۋا ادامدارى دا كۇزگى بەرەكەنى تاسىتتى.

ۋادە دەمەكشى، اماندىق باتالوۆ سوزىندە تۇردى. "جەتىسۋ" الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراتسياسى   وبلىس اكىمىنىڭ قولداۋىمەن قاراتال، كوكسۋ، ەسكەلدى جانە سارقان اۋداندارىندا 6 سەرۆيستىك دايىنداۋ ورتالىعىن قۇرىپ، ولارعا تەحنيكالار الىپ بەردى. جالپى 2011 جىلدىڭ ناۋرىزىنان 2015 جىلدىڭ مامىر ايىنا دەيىن وبلىستىڭ 10 اۋدانىندا اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارىن وندىرۋشىلەرگە سەرۆيستىك، اگروتەحنيكالىق، جابدىقتاۋ جانە  باسقا دا قىزمەتتەر كورسەتۋدى ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن 18 سەرۆيستىك دايىنداۋ ورتالىعى جۇمىسقا كىرىستى. كوكسۋ اۋدانىنداعى قانت زاۋىتى كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزىلىپ، قايتا ىسكە قوسىلدى. زاۋىت باسشىلىعىنىڭ حابارلاۋىنشا، زاۋىت 100-120 مىڭ توننا شيكىزات قابىلداپ، ودان 12 مىڭ توننا قانت ءوندىرۋدى مەجەلەگەن. كاسىپورىننىڭ شيكىزاتتىق سۇرانىسىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا  قانت قىزىلشاسىن وسىرەتىن شارۋالارعا مەملەكەتتەن 240 ملن. تەڭگە سۋبسيديا بەرىلىپ، 1 ملرد. تەڭگەگە جۋىق قاراجاتقا ارنايى تەحنيكا، ساپالى تۇقىم، جانار جاعارماي ساتىپ الىنىپتى.

بولات اباعان

الماتى وبلىسى.

Abai.kz