جاقىندا ازىربايجاندىق «haqqin.az» سايتىندا «ي.اليەۆتىڭ جوباسىن قازاقستاندىق كوررۋپتسيونەرلەر بۇلدىرۋدە» (http://haqqin.az/news/62516) دەگەن تاقىرىپتا كولەمدى ماقالا جاريالادى. تۇركيا مەن رەسەي اراسىنداعى جانجالدارعا ءام ۇلكەن ساياساتتاعى گەوساياسي احۋالدارعا شولۋ جاساعان ازىربايجاندىق جۋرناليست ۆاگرام اگادجانيان بىلايشا باجايلايدى. 

تۇركيا مەن رەسەي اراسىنداعى داۋ قايتا تۇتانعان سوڭ، ءازىربايجان رەسپۋبليكاسى تۇركيا مەن ورتالى ازيا مەملەكەتتەرى ءۇشىن نەگىزگى ترانسپورتتىق ءدالىز ءرولىن اتقاراتىنى باق-تا از ايتالعان جوق.

الايدا جۇك ترانزيتتەرىن تاسىمالداۋ جۇمىستارىنا وا-نىڭ كەي مەملەكەتتەرىندەگى جەمقورلىق توسقاۋىل بولۋدا.

ءازىربايجان تاراپى تۇركيا ەكسپورتىن ءوز تەرريتورياسىنان وتكىزۋگە بارىنشا ىجداحاتتىلىق تانىتقانىمەن، كاسپيدىڭ ءبىز جاعىندا (قازاقستان) جەمقورلىق اكتىلەرىنىڭ جوعارىلىعى ترانزيت ءدازىلىنىڭ جۇمىستارىن شەكتەۋدە. وسىعان بايلانىستى ءازىربايجان قازاقستاننىڭ رەسمي پوزيتسياسىنا نارازىلىق بىلدىرۋدە.

رەسەي فەدەراتسياسى تۇركيالىق جۇكتەردى ءوز تەرريتورياسى ارقىلى ترانزيتتەۋگە شەكتەۋ قويعاننان كەيىن، تۇركيالىق تاۋارلار قازاقستان مەن ورتالىق ازياعا ءازىربايجان شەكاراسى ارقىلى تاسىمالدانعان بولاتىن. تۇركيالىق ەكسپورت تاۋارلارى ءازىربايجان تەرريورياسى ارقىلى ءوتىپ، قازاقستاننىڭ اقتاۋ پورتىنا جەتكىزىلۋى ءتيىس-ءتىن. ءداز وسى ترانزيتتىك ءدازىل ارقىلى رف پرەزيدەنتى ۆ.پۋتين ۋكراينا مەن رف اراسىندا ەركىن ساۋدا اينالىمى تۋرالى كەلىسىمدەردى بۇزعاننان كەيىن، ۋكراينا تاۋارلارى دا وا مەملەكەتتەرىنە جەتكىزىلۋ تۋرالى كەلىسىمدەر قابىلدانعان.

ال قازىرگى ۋاقىتتا ۋكراينادان شىققان جۇكتەر گرۋزيا مەن ءازىربايجان تەرريتورياسى ارقىلى ءوتىپ، اقتاۋ پورتىنا جەتكىزىلگەن.

الايدا جۇك كولىكتەرىنىڭ جۇرگىزۋشىلەرى مەن يەلەرى اقتاۋ پورتىندا كەدەندىك باقىلاۋدان ءوتۋ قيىندىقتارىن ايتىپ، قۇجاتتاردى راسىمدەۋ جۇمىستارى اپتالاپ سوزىلاتىنىنا نارازىلىق بىلدىرگەن.

«ازاتتىق» راديوسىنىڭ قازاق قىزمەتىنە قازاقستان كەدەنىندەگى باسسىزدىقتار تۋرالى قىرعىزستاندىق جۇك كولىك يەلەرىنىڭ ءبىرى بايانداپ بەرگەن.

مۇرات ەسىمدى جۇرگىزۋشىنىڭ ايتۋىنشا، ۋكراينادان قىرعىزستانعا باعىت العان جۇك كولىگىنىڭ TIR Carnet (حالىقارالىق جۇك تاسىمالى كىتاپشاسى) قۇجاتتارى بولسا دا، اقتاۋ پورتىنداعى كەدەنشىلەر جۇك كولىگىنە قوسىمشا اقى تولەۋگە ماجبۇرلەگەن.  

 «TIR Carnet قۇجاتناماسىندا كورسەتىلگەندەي، ەگەر جۇىك كولىگىندەگى تاۋاردىڭ جالپى سوماسى 50 مىڭ اقش دوللارىنان اسپايتىن بولسا، كەدەندىك باقىلاۋدان ەش كەدەرگىسىز وتكىزىلۋى ءتيىس ەدى. ال مەنىڭ كولىگىمدەگى تاۋاردىڭ سوماسى 20 مىڭ دوللاردى قۇرايدى. دەگەنمەن، قازاقستاندىق كەدەنشىلەر ماعان مەملەكەت تەرريتورياسى ارقىلى ءوتۋ ءۇشىن، قوسىمشا كۇزەت قىزمەتىن الۋىم ءتيىس دەگەندى ايتۋدا. ول ءۇشىن مەن قوسىمشا اقى تولەۋىم كەرەك بولادى»، — دەيدى مۇرات.

ال «ازاتتىق» راديوسى رەپورتەرى اقتاۋ پورتىنداعى جاعدايدىڭ ءمان-جايىن انىقتاعان. «ازاتتىقتىڭ» جازۋىنشا، اقتاۋ پورتىنداعى كەدەندىك باقىلاۋ قىزمەتىندە، ءاربىر ون جۇك كولىگىنە ءبىر كۇزەت ماشينەسى قاراستىرىلعان. وبلىس شەكاراسىنا دەيىن شىعارىپ سالاتىن مۇنداي كۇزەت قۇنى – ءار كيللومەترگە (شاقىرىمعا) 2,5 ەۆرو تۇرادى-مىس.

سونداي-اق، كەدەن بەكەتىنىڭ باسشىسى تالعات كاريموۆتىڭ ايتۋىنشا،  مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ 2015 جىلدىڭ 7 قازانىندا بەكىتكەن بۇيرىعىنا سايكەس، قازاقستان تەرريتورياسى ارقىلى قىرعىزستانعا وتكىزىلەتىن جۇك كولىكتەرى كەدەندىك كۇزەت قىزمەتى ارقىلى عانا ەل اۋماعىنا جىبەرىلەدى.

دەمەك، قىرعىزستاندىق جۇك كولىكتەرى يەلەرى قازاقستان تەرريتورياسى ارقىلى ءجۇرىپ ءوتۋ ءۇشىن كەمىندە 1000 ەۆرو قوسىمشا تولەۋگە مىندەتتەلەدى.

ەستەرىڭىزدە بولسا، ءازىربايجان پرەزيدەنتى يلحام اليەۆ «جىبەك جولى» ارقىلى ترانزيت دازىلىنە قاتىساتىن مەملەكەتتەرمەن ورتاق تاريف ورناتۋ تۋرالى كەلىسىمدەر جاساسقان بولاتىن. الايدا اليەۆ باستاماسىن قولداۋدان قازاقستان تاراپى باس تارتقانعا ۇقسايدى.

ءتۇيىن: ءبىزدىڭ ەسەبىمىز بويىنشا، بيىل ماۋسىمنىڭ 12-ءسى مەن تامىزدىڭ 4-ءى ارالىعىندا رەسەي كەدەن قىزمەتى قازاقستانعا كەلگەن 150 جۇك كولىگىنىڭ مدپ كىتاپشاسىن قابىلداماي تاستاعان ەدى. ءتىپتى، رف كەدەن قىزمەتى اتالمىش قۇجاتتى  نە سەبەپتى قابىلداماعانىن تۇسىندىرگەن جوق-تىن. ەندى ءازىربايجان مەن قىرعىزستاندىق جۇك كولىكتەرى قازاقستان كەدەنىندە باقىلاۋدان وتە الماۋدا.

اۋدارعان نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz