(اڭگىمە) 

* * * 

جازدا كۇن شىركىن، جەردىڭ بەتىن شىجعى­رىپ، ۇياسىنا زورعا دەگەندە كىرەدى ەمەس پە؟ ءبىزدىڭ جاقتا قوي قورادان التى جارىمدا ورىسكە شىعادى. تۇسكى ون بىرگە دەيىن جايىلادى دا، ساعات تورتكە دەيىن ۇيەزدەيدى. مىنە، وسى ۋاقىت ارالىعىندا كوزدى ءىلىپ الۋعا بولادى. سودان كەيىن تۇنگى توعىزعا دەيىن مالدى جاياسىڭ. بۇگىنگى قوي كەزەككە ءباتي­ماش­تىڭ ۇلكەن بالاسى ەرناردى قاسىما الىپ العان بولاتىنمىن. ماعان كۇنى بويى ەرمەك بولدى. مەن قويدان شارشاپ، تۇندە ۇيىقتاماعاندىق كوزىم-كوزىمە جابىسىپ كەلگەندە ەرنار سىر بىلدىرگەن جوق. قوي قورالاپ جاتقانىمدا ول كەشكى اسىن دا ىش­پەي اتاسىنىڭ ارتىنا مىنگەسىپ ورىستەن كەل­مەي قالعان تايىنشالاردى ىزدەۋگە كەتىپ قالدى. ۇيگە كىرسەم، شەشەم اشۋلى ەكەن. «كوشكەن ۇيدەي بولىپ جاتىرمىز. مىناۋ زاتتارىڭدى جيناساڭشى. ءبىر جەرگە رەتتەۋگە بولماي ما؟ نە بولعان ساعان، ءباتيماش؟ تۇسكە دەيىن ەكى بۇكتەتىلىپ جاتا­سىڭ. سەن عانا بايدان شىعىپ جاتسىڭ با؟ ەل­دىڭ بارلىعى قازىر اجىراسىپ جاتىر. قاي­تا سول ناركومان بايدان قۇتىلعانىڭا تاۋبە دەپ ايت» .
– ماما، بالالاردىڭ كوزىنشە ولاي ايتپاساڭىزشى، – دەدى باعانادان بەرى ءۇنسىز شەشەمنىڭ ءسوزىن تىڭداپ تۇرعان ءباتي­ماش.
– ءبىلسىن اكەلەرىنىڭ قانداي ەكەنىن. اق­لي­ما قىز بالا، ول سەنى تۇسىنەدى. ال، مىنا ەكى ۇل ەرتەڭ اكەسىن ىزدەيدى. سەنى جازعى­را­تىندار دا سولار بولادى. نەگە ءبىز اكەسىز وستىك دەپ. ايتپاقشى، ەرنارىڭ قايدا؟ 
– قاراشپەن قوي باعۋعا كەتكەن.
وسى كەزدە مەن كەلدىم دەگەندەي ەسىك اۋىزىنان اس ىشەتىن بولمەگە قاراي: «سالە­مەت­سىزدەر مە!»، – دەپ ءوتىپ كەتتىم. مەنى كور­گەن بويدا شەشەم بىردەن: 
– ءباتيماش، تىستان ساماۋىرىندى الىپ كەل. قاراشتىڭ تاماعىن بەرەيىن، – دەپ بۇيىرا سويلەپ، داستارحانىن ازىرلەي باس­تادى. اپكەم ساماۋرىندى الىپ كەلگەنىمەن، داستارحان باسىنا وتىرماي، بالالارىن قاسىنا ەرتىپ تۇپكى بولمەگە كەتىپ قالدى. ء«اي، بارلىعىڭا جەكە-جەكە ءشاي قايناتا بەرەمىز بە؟ باۋىرىڭمەن بىرگە وتىرىپ تاماق ىشسەڭشى!»، – دەدى شەشەم. ءباتيماش جاۋاپ قاتپادى. 
– ءاي، مىنا قاتىن مەڭىرەۋ بولىپ قال­عان-اۋ، شاماسى! – دەپ ماعان شايىن قۇيا باستادى. كەشكى استى ءىشىپ بىتكەنشە اپام ءباتيماش جايلى ايتتى. جالقاۋ بولىپ كەتىپتى. ەشكىممەن سويلەسپەيدى. بالكىم، اناۋ قانىپەزەر كۇيەۋى باسىن وقىتىپ تاستادى ما ەكەن؟ – دەيدى اراسىندا ماعان سۇ­راۋلى جۇزبەن قاراپ. ەندى ءباتيماشتىڭ بالالارىن ەرتىپ سۋعا تۇسكەنىن ايتىپ شامداندى. – جاس قىز بولسا ءبىر ءسارى، ەكى سانىن جالتىراتىپ سۋعا شومىلعانى نەسىن العان. ۇيدە دۋش بار ەمەس پە؟ مەن شەشەمنىڭ ايتقانىنا باس شۇلعىپ قانا وتىرا بەردىم. باعانادان بەرگى اڭگىمەنى اپكەمنىڭ ەستىپ جاتقانىن ءىشىم سەزەدى. سوندىقتان تەز-تەز تاماعىمدى ءىشىپ الىپ، جاتاتىن بولمەمە كەتۋگە اسىقتىم.
كۇن ارتىنان كۇن ەرىپ، ۋاقىت ءوتىپ جاتتى. كىسىكيىكتەنىپ كەتكەن اپكەم بۇرىنعى قال­پى­نا تۇسە باستادى. جۇزىنەن كۇلكى دە كورە­تىن بولدىق. ءار كەزدە قىز بالا وزىنە ءار ءتۇرلى قۇربى ىزدەي مە، كىم ءبىلسىن؟! اپكەمنىڭ ارالاساتىن ەندىگى دوستارى دا ءوزى سىندى كۇيەۋىنەن اجىراسقاندار. جانە بۇرىن-سوڭ­دى تۇرمىس قۇرماعاندار مەن ۇيدە وتىرىپ بالا تاۋىپ العان كەلىنشەكتەر. سولارمەن كەزدەسەدى، سولارمەن ىم-جىمدارى ءبىر. كەي كۇندەرى ءۇش-تورتەۋى باس قوسىپ، قا­لا­عا قىدىرۋعا كەتەدى. قالتا تەلەفونى ار­قىلى بىرەۋلەرمەن حات جازىسۋدى دا شىعاردى. ەشكىمگە كورسەتپەي سىرا دا ىشە­تىن بولدى. ءبىر كۇنى اپكەم قالاداعى كەزەكتى ءبىر سەرۋە­نىنەن كەلگەندە شەشەمنىڭ كارىنە قاتتى ىلىكتى. كەشكى ۋاقىت بولاتىن. تايلى-تۇياعى­مىز قالماي تاماقتانىپ وتىر ەدىك، ءباتي­ماش كەلدى. بارلىعىمىزبەن امانداس­تى دا قوس ۇلى ەرنار مەن بەگناردىڭ بەتى­نەن ءسۇيىپ، اقليماسىن باۋىرىنا باستى. انام جاقتىرماي قاراپ: 
– ساعان بالا نە كەرەك؟ تاعى دا قىدىر­مادىڭ با؟ 
– ماما، قويىڭىزشى.
– نە قويىڭىزشى؟ بۇل مەنىڭ «بابام» ءبىر. بىردەڭە دەسەڭ، قويىڭىزشى دەپ اۋىزىمدى جابادى. ءباتيماش بۇل جولى قارسى سويلە­گەن جوق. بالالارىن ەرتىپ ءوز بولمە­سىنە كەتىپ قالدى. شەشەم ورنىندا وتىرا المادى. تۇرەگەلىپ، ارتىنان باردى. بۇل جو­لى داۋسى تىپتەن قاتتى، ءارى اشۋلى شىقتى. 
– ءاي، سەن وسى ءسوزدى نەگە اياعىنا دەيىن تىڭدامايسىڭ. ءتىپتى، ءوزىڭ بويجەتكەندەي بۇراڭداپ كەتتىڭ عوي. 
– ماما، ەرتەڭ سويلەسەيىكشى، باسىم اۋىرىپ تۇر. 
– باسىم اۋىرىپ تۇر. ءىش پيۆاڭدى.

ءباتيماش بۇل جولى شىدامادى بىلەم، ايقايلاي سويلەي جونەلدى.
– ىشەم بە، تارتام با، مەن ءوزىم بىلەم. مەن قازىر جاس قىز ەمەسپىن. يا جە جەنششينا. 
– ءا، بالەم، ءتىلىڭ شىعايىن دەگەن ەكەن عوي. پالەنباي جىل اناۋ ناركومان بايىڭ­نىڭ كۇڭى بولعانىڭدى ۇمىتىپ كەتتىڭ بە؟ ءبارى ماعان ءداۋ. مىنا تۇرىمەن مەنى جۇلۋعا دا تايىنباسسىڭ. مىقتى بولساڭ دۇكەنىڭە، استىڭداعى ماشيناڭا يە بولمادىڭ با؟ ەڭ اقىرى التىندارىڭا دەيىن انا بايىڭ الىپ العان. كورىنگەنگە جەم بولىپ كەلىپ، ەندى وتقا ايداسام بوققا قاشادى.

ءباتيماش تا قاراپ قالمادى: ء«سىزدىڭ ويلايتىنىڭىز اقشا، دۇنيە. ءيا، بارىنەن ايىرىلىپ قال­دىم. ونىڭ ءبارىن ماعان ءسىز الىپ بەردىڭىز بە؟ ەڭ اقىرى، توسەك-ورنىمدى، ۇزاتۋ تويىمدى دا ءوزىم جاساعام. وسى ۋاقىتقا دەيىن ماعان قانداي جاقسىلىق جاسادىڭ؟ قازىر مەنىڭ تۇگىم جوق. سودان كەيىن ساعان كەرەك جوق­پىن».

شەشەم ۇندەمەي قالدى. مەنىمەن بىرگە، ءبارىن تىڭداپ وتىرعان اكەم ورنىنان تۇرىپ، شەشەم مەن اپكەم ۇرىسىپ جاتقان بولمەگە ەندى. 
– ءباتيماش-اۋ، شەشەڭە ولاي سويلەمە، قاراعىم، – دەۋى مۇڭ ەدى، «مىنا القاش باي­عا قىرىق جىل قاتىن بولىپ، جەتەۋىڭدى امان-ەسەن جەتكىزگەنىمە ريزا بولىڭدار. ماعان قانداي جاقسىلىق جاسادىڭ دەيدى عوي. سەن مەنىڭ اق ءسۇتىمدى اقتاي الماسسىڭ» – دەپ شەشەم باج ەتە ءتۇستى. قوس تاراپتى تاتۋلاستىرام دەپ كەلىپ، تاياقتىڭ ءبىر ۇشى وزىنە تيگەنىنە جىنى كەلگەن اكەم ەدەندى ءبىر تەۋىپ، تىسقا شىعىپ كەتتى. انامنىڭ اۋىر مىنەزى ماعان جاقسى تانىس. سوندىقتان اپكەمدى سابىرعا شاقىرىپ، ورتاعا مەن دە كيلىگىپ كورگەن ەم. 
– ارالاسپا! سەنىڭ دە مەنى جاقتىرماي جۇرگەنىڭدى بىلەم. مەنى ەستىمەيدى دەيسىڭ-اۋ! وتكەندە ۇيگە كىرىپ كەلىپ، ماماما: «اناۋ حانشايىم ءالى ۇيىقتاپ جاتىر ما؟»، – دەپ كەكەتىپ قوياسىڭ. كىپ-كىشكەنتاي بالامدى ول قويعا سالاسىڭ. ەششە مەنى ءوزى اڭدىپ جۇرەدى. مەنىڭ ءبىر اعام سياقتى.
وسىلايشا، مەنىڭ اۋىزىمدى جاپتىرىپ تاستادى. بىردەڭە ايتقىم كەلدى. اۋىزعا ءسوز تۇسپەگەسىن، مەن دە اكەمنىڭ ارتىنان كەتتىم. مەنىڭ سوڭىمنان ەرنار شىقتى. مىنەزى قيقار بالا ەسىك الدىندا وزىمەن-ءوزى وتىر­عان مىسىقتى ءبىر تەۋىپ، قورانىڭ توبەسىندە جيناۋلى تۇرعان ءشوپتىڭ ۇستىنە جايعاستى. اعاسىنىڭ ارتىنان ىلە شىققان بەگنار قاراۋىزدىڭ باۋىرىن كوتەرىپ قالعان كۇشىكتەرىن قوينىنا قىسىپ، اكەم ەكەۋمىزگە جالتاق-جالتاق قاراپ، ەكى كوزى مولدىرەپ، ءۇيدىڭ بۇرىشىنا بارىپ وتىردى. ۇيدەگى اي­عاي بىرازعا دەيىن جالعاستى. سوسىن بارىپ كىشكەنتاي اقليمانىڭ جىلاعانى ەستىلدى. وعان شەشەم مەن اپكەمنىڭ وكسىگەن داۋىس­تارى قوسىلدى. سودان كەيىن بارىپ شاڭى­را­عىمىز مامىراجاي كۇيگە ورالعانداي بول­دى-اۋ، ايتەۋىر. مەن بۇل جولى ءباتي­ماشتى ەمەس، ونىڭ بالالارىن اياپ كەتتىم...
وسى وقيعادان كەيىن اپكەم اراعا ءبىر اپتا سالىپ، قىتايدىڭ ۇلكەن ەكى الا سوم­كە­سىنە كيىم-كەشەگىن جيناپ، ءۇش بالاسىن ەرتىپ الماتىعا تارتتى دا كەتتى. ىشىمنەن ەندىگى كۇندەرى قانداي بولادى ەكەن دەپ مەن قالدىم. اكەم سىر بىلدىرگەن جوق. ءبارى ىشىندە. شەشەم: «ەلدىڭ قيسىق-قىڭىر قىزدارىنا دەيىن بايعا ءتيىپ جاتىر عوي. الماتى ۇلكەن قالا، ءبىر جاقسى ەر-ازامات كەزىگەر. ءوز كۇنىن ءوزى كورسىن. اياق-قولى ساۋ ەمەس پە؟»، – دەدى. انامنىڭ سوڭعى ءسوزى بەكەر ەكەن. ەرتەڭنەن باستاپ: «قۇداي-اۋ، ءۇش بالاسىمەن قاڭعىپ، ءولىپ قالماسا ەتتى؟! نە جاساپ جاتىر ەكەن؟ قايدا توقتادى ەكەن؟» – دەپ ۋايىم جەي باستادى. 
– ءباتيماشتى ۇيگە سيعىزباي قۋىپ شىق­قان ءوزىڭ. ەندى زارلاماي تىنىش وتىر، – دەيدى ونداي كەزدە اكەم. بالالارعا ۇي­رە­نىپ-اق قالىپپىز. تىپ-تىنىش. ءۇي-ءىشى ەل كوشكەندەي قۇلازىپ قالعانداي بولدى. 

* * *

اۋىلدان ءباتيماش كەتكەلى ءبىر جىلدان دا استى. جەلتوقسان ايىنىڭ بەل ورتاسى بولاتىن. اكەم سوعىمعا ۇلكەن ءبىر وگىز سويدى. باياعىدا ءبىر ساقاۋ كەمپىر ءبىر ەشكى سويىپ: ء«ۇيدىڭ ءىشى دە ماي، ششىرتى دا ماي» – دەپتى عوي. سول ايتپاقشى، ءۇيدىڭ ءىشى-سىرتى ەتكە تولدى عوي دەپ، شەشەم ءماز بولىپ ءجۇر. اكەم ەكەۋى اقىلداسا كەلە، مەنى الماتىعا جىبەرەتىن بولىپ شەشتى. ءۇش اپكەمە بولەك-بولەك سوعىمنىڭ سىباعاسى، باسقا دا اۋىل­دىڭ دامدەرىن ارقالاتىپ، قالاعا جونەلتتى. اۋىل ومىرىنەن زەرىككەن مەن ءۇشىن بۇل ساپار جاڭاجىلدىق سىي بولدى دەسەم دە بولادى. سونىمەن قويشى، التى ساعاتتا ستۋدەنتتىك شاعىم وتكەن الاتاۋ باۋرايىنداعى الماتىما جەتتىم. ءبىرىنشى ات باسىن جاينانىڭ ۇيىنە بۇردىم. قىرىققا كەلىپ قالعان بۇل اپكەم تۇرمىس قۇرماعان. الماتى ماڭىن­داعى شاڭىراق دەيتىن ىقشام اۋداندا بىرەۋدىڭ اۋلاسىنداعى كىشىگىرىم ءۇيدى جالعا الىپ تۇرادى. مەن كەلگەندە ۇيىقتاپ جاتىر ەكەن. 
– قاراش، جەتتىڭ بە؟ مامام باعانا زۆون­داپ، سەن شىقتى دەگەن بولاتىن. اۋىل­دارىڭدا سوتكا ۇستايتىن بولىپتى، – دەپ كوزىن ارەڭ اشتى. 
– ءيا، قازىر سوتكا ۇستايدى، – دەدىم. 
– ماعان بەرىپ جىبەرگەن پاكەتتى اناۋ بۇرىشقا قويا سال. قارنىڭ اشسا، توڭازىت­قىش­تا جەيتىن تاماق بار. مەن تۇرماي-اق قويايىن­شى، سۋتكادان كەلىپ ەدىم، – دەپ جاس­تىعىنا قايتا جانتايا ءتۇستى. جاينا قالا­داعى اۋرۋحانالاردىڭ بىرىندە مەيىربيكە بولىپ جۇمىس جاسايدى. اقشاسى از، جۇمى­سى كوپ، – دەپ شەشەم ايتىپ وتىراتىن. مەن ءسال بوگەلدىم دە: «جاينا، اينا مەن باتي­ماش­قا دا بەرىپ جىبەرگەن زاتتار بار ەدى. ءارى كۋرستاستارمەن دە جولىعۋىم كەرەك. كەتە بەرەيىن»، – دەدىم. 
– جاقسى. بىراق كەتەردە مىندەتتى تۇردە كەل. ماماما بەرىپ جىبەرەتىن ءدارى-دارمەك بار، – دەپ قايتا كورپەسىنىڭ استىنا كىرىپ كەتتى. قوعامدىق كولىككە وتىرىپ، ەڭ ۇلكەن اپكەم اينانىڭ ۇيىنە تارتتىم. جاسى قى­رىقتان اسقان اينا بولسا، تۇرمىستى كەش قۇرعان. بالالارىنىڭ الدى مەكتەپتى دە اياقتاپ ۇلگەرمەگەن. ارتى ەندى عانا سويلەپ ۇيرەنگەن-ءدى. بارسام، قىزىڭقى ەكەن. كەشە قوناق كۇتكەن بە، ءۇيدىڭ ءىشى شاشىلىپ جاتىر. مەنى جىلىشىرايمەن جاقسى قارسى الدى. جيەندەردىڭ قاباعى تۇسىڭكى. شەشەلەرىنىڭ مىنا كۇيىنە رەنىشتى ەكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. بەتتەرىنەن ءسۇيدىم. اينا شاي بەرمەك بولىپ، ۇستەل بەتىن جيناستىرا باستادى. الايدا، ونىسىنان ەش نارسە ونبەدى. تەڭسەلىپ بارىپ ورىندىققا ارەڭ وتىردى. 
– ارۋجان، – دەدى. ارۋجان كەلدى. نە ء«يا»، بولماسا، «نەگە شاقىردىڭ؟» دەگەن جوق. شەشەسىنە بەدىرەيە قاراپ تۇر.
– چتو ستويش؟ ۆيديش جە، ك نام دياديا كاراش پريشەل. شاي بەرەيىك، ۇستەلدى رەتتەشى، – دەدى. 
– قويشى، ءوزىڭ جاسا، – دەپ كومپيۋتەرىنە بارىپ قايتا جايعاستى. مەن ورنىمنان تۇرەگەلىپ، تۇننەن قالعان ىدىس-اياقتاردى جۋعا كىرىستىم. ۇيپا-تۇيپا بولعان شاشىن تاراپ، اينا ءار نارسەنى ايتا باستادى. نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن، ومىردەن قاتتى شارشاپ ءجۇر ەكەن. تاڭنان كەشكە دەيىن بالا باعۋدان مەزى بولعانىن، ءتورت جاستاعى قىزىن بالا-باقشاعا ورنالاستىرا الماي جۇرگەنىنە شاعىمداندى. بالالارى وسكەن سايىن ەكى بولمەلى پاتەردىڭ تار بولا باستاعانىن دا تىلگە تيەك ەتتى. جەزدەمنىڭ جالعىز تابىسىنىڭ جەتپەيتىنىن ايتىپ، جىلاپ تا الدى. مەن ءسوزىن بولگەنىم جوق. جاس كەزىندە ءبىر كارىس جىگىتىمەن بولعان ماحاببات حيكاياسىن دا ايتقانداي بولدى. ءبىر كەزدە «ون ۋمەر» دەپ جىلادى. اڭگىمەسىن جالعاستىرماق ەدى، ءوز تۇكىرىگىنە شاشالا باستادى. ءتىپتى، سويلەۋ­دەن قالعان سوڭ، اينانى توسەگىنە اپارىپ جاتقىزدىم. ارۋجان كومپيۋتەردىڭ الدىنان شىقپاي قويدى. ودان كەيىنگى ۇل قالتا تەلەفونىن شۇقىلاۋمەن بولدى. ال، كىشكەن­تاي اقنۇر اناسىنىڭ قاسىنا بارىپ ۇيىق­تاپ قالدى. اس ۇيدە جاپادان جالعىز قالعان مەن ءبىر نارسە ءتۇرتىپ جەگەندەي بولدىم. ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىندا جەزدەم كەلدى. قولىندا ەكى بوتەلكە سىراسى بار ەكەن. شارشاپ كەلسە كەرەك، كوپ اڭگىمەسىن ايتقان جوق. ەكەۋىمىز ءبىر-ءبىر بوتەلكەدەن توڭكەردىك تە جاتىپ قالدىق. ەرتەڭىندە ەرتەرەك تۇرىپ، ءباتيماشتىڭ ۇيىنە كەتتىم. 

* * * 

كۇن جەكسەنبى بولاتىن، سوندىقتان ەسىكتى باياۋ قاقتىم. ونداعىم – بالالاردى ۇيقىسىنان وياتىپ المايىن دەگەن وي. ەسىك مەن ويلاعاننان تەز اشىلدى. ءباتيماش قۇشاق جايا كۇتىپ الدى. ساعىنىپ قالعان ەكەن، بالا كۇندەگىدەي قۇشىرلانا ەكى بەتىمنەن يىسكەپ، ءسۇيدى. 
– مەن دە ءبىر تاڭ اتپاستان ەل تۇرماستان كەلىپ، بالالار ويانىپ كەتەتىن بولدى عوي، – دەيمىن ىڭعايسىزدانىپ. 
– ەشتەڭە ەتپەيدى. كۇندە كەلىپ جاتقان جوقسىڭ عوي. امبە، جەكسەنبىدە ەرتە تۇرىپ الاتىن ادەت بار ەمەس پە، – دەيدى اپكەم. ونىڭ ءسوزى راس بوپ شىقتى. ءبىز مىسىق­تابان­داپ اس ۇيگە ءوتىپ، سىبىرلاسا سويلەسسەك تە بالالار توسەكتەرىندە كوپ جاتپادى. جيەندەر دە ساعىنىپ قالىپتى، ارقاما شىعىپ، موينىما اسىلىپ، ءماز بولىپ ءجۇر. ەرنار مەن بەگنار جارىسا اۋىلداعى كۇ­شىك­تەرىنىڭ جايىن سۇرادى. جازدا اۋىلعا باراتىندارىن ايتادى. وجەت مىنەزدى ەرنار ءوزىنىڭ ۇلكەن بولعاندىعىن ايتىپ قويار ەمەس. 
– سىلەۋسىن اۋلاۋعا اپاراسىز با؟ – دەيدى. مەنىڭ «كەرتاۋدا سىلەۋسىندەر مەكەن­دەيدى» دەگەن اڭگىمەمدى ءالى ۇمىتپاپتى. ءباتيماش سىلەۋسىن سوعىپ الامىز دەگەن ۇلى­نىڭ اڭگىمەسىنە ەزۋ تارتتى. زيانى جوق وتى­رىك بولعاسىن، كەرتاۋدا سىلەۋسىننىڭ جوق­تى­عىن بۇل جولى دا جاريا ەتكەن جوقپىن. ۋلاپ-شۋلاپ تاڭعى اسىمىزدى ىشۋگە كىرىستىك. ەكى ۇلدىڭ ماعان ايتار اڭگىمەسى ءالى دە تاۋسىلار ەمەس. اقليما ۇندەمەيدى. مىنەزى وسكەندە ورنىقتى بولاتىن سياقتى. ءسوز اراسىندا بەگنار: «ماما، قاراش اعام بارلىعىمىز بۇگىن مەدەۋگە بارايىق. كونكي تەبەيىك. قازىر ماشينامىز بار عوي. اۆ­توبۋسپەن ۇزاق جۇرمەيمىز»، – دەيدى قۋلانا قاراپ. 
– و، ماشينا الدىڭدار ما؟ – دەدىم قۋانىپ. 
– «گولف-3» قوي. ارزانداۋ باعاعا تانىس­­تاردان العام. 
ۇل بالاعا ءتان قىزىعۋشىلىقپەن ما­شي­نا­نىڭ ءتۇسى، موتورى جايلى بىلمەك ەم، اپكەم مەنەن جۇمىس جايىن سۇرادى. ءسال بوگەلىپ بارىپ: 
– كەزىندە زاڭ فاكۋلتەتىن بەكەر تاڭ­دا­عانمىن. اۋىلدا زاڭگەرگە جۇمىس جوعىن ەسكەرمەپپىن عوي، – دەدىم كۇمىلجىپ.
– ەندى، سەن ول كەزدە ىشكى ىستەر سالاسىنا بارام دەپ جوسپارلادىڭ ەمەس پە؟ 
– ءيا. بىراق وندا اسكەري بيلەتسىز المايدى ەكەن... 
– ەندى نە ىستەمەكسىڭ؟ 
– مىنە، الداعى وقۋ جىلى مەكتەپكە ور­نالا­سامىن. سويلەسىپ تە قويدىم. 
اپكەم بىرنارسە ايتقىسى كەلدى. الدىن وراي دەنەشىنىقتىرۋ پانىنەن ساباق بەرە­تىنىمدى ايتىپ ۇلگەردىم. بالالارعا دوپ ويناتىپ، جۇگىرتىپ قويسام بولدى ەمەس پە دەپ كۇلگەندەي بولدىم. ول دا ەزۋ تارتىپ كۇل­گەن­دەي سىڭاي تانىتىپ، ودان ارى جۇمىسىم جايلى اڭگىمەنى قۋزاعان جوق. اراداعى ءسال عانا ۇنسىزدىكتى بۇزباق بولىپ، اينا مەن جايناعا بارعانىمدى ايتتىم. 
– سولاردى قويشى، – دەدى تىجىرىنىپ ءباتيماش. نە بولىپ قالدى دەگەندەي، وعان جالت قارادىم. بىردەن جاۋاپ قاتپادى. ءسال بوگەلىپ، تاماقتارىڭدى ءىشىپ بولساڭدار تەلەديدار كورىڭدەر دەپ بالالاردى كەلەسى بولمەگە جىبەردى دە اڭگىمەسىن باستادى. 
– وسىدان 2-3 اي بۇرىن اينا ءوزىنىڭ كۋرستاسىمەن تانىستىردى. ەسىمى – تالعات. ءبىز­دىڭ جاقتىكى ەكەن. ماعان جامان جىگىت ەمەس سياقتى كورىندى. كافەدە وتىرعانبىز. كەش بويى قۇرمەتىن اياعان جوق. ماشيناسى بار ەكەن. اينا ەكەۋىمىزدى شىعارىپ سالدى. سودان جاقىن ارالاسىپ كەتتىك. ماعان وتبا­سىنىڭ بار ەكەنىن بىردەن ايتتى. جاسىرعان جوق. سونىسى ۇنادى. قازىر كوپ جىگىتتەر بالا-شاعاسىنىڭ بارىن جاسىرىپ، قىرىن­دايدى ەمەس پە. سودان نە كەرەك، كۇندە جۇمىستان كەيىن ۇيگە شىعارىپ سالا باستادى. سىيلىققا كەلگەندە دە ايانىپ قالماي­دى. گۇل، ءاتىر، جۇزىك دەگەندەي. تالعاتپەن كەزىككەلى ءوزىمدى ايەل رەتىندە سەزىنە باستادىم. ويتكەنى، ەرناردى بوسانعاننان كەيىن جەزدەڭنەن تەك قانا بوقتىق ەستىپ، ونىڭ سات­قىندىقتارىنا كۋا بولدىم... ون سەگىز­دەگى قىز ەمەسپىن. ءۇش بالاسى بار كەلىنشەك­پىن. جاسىراتىنى جوق، كەزدەسىپ تۇردىم. الايدا، كەيىن ءوزىمنىڭ اكەسىز ءوسىپ كەلە جاتقان بالالارىم سياقتى ونىڭ دا ەكى ۇلى ەرتەڭ انالارىنىڭ قاسىندا مو­لەيىپ قالا­تىنىن ويلاپ، ونىمەن ارامىز­داعى قاتى­ناس­تى توقتاتۋ كەرەك دەپ شەشتىم. تالعات مەن ءۇشىن ايەلىمەن اجىراسۋعا دايىن ەكە­نىن ايتقان دا بولاتىن. ال، اينا وسى كەزدە مەنىڭ سىرتىمنان تالعاتقا مەنى ايت­تى­رىپ تا ۇلگەرىپتى. ء«سىڭىلىم مەنىڭ ايتقانىم­دى ەكى ەتپەي ورىندايدى. سەن سابىرلى بول. ونىڭ كوڭىلىن بارىنشا اۋلاي ءتۇس» دەگەن سىڭايلى اڭگىمەلەر ايتادى ەكەن. ونىسىمەن قويماي وعان كونياك، شوكولاد الىپ كەل دەپ، نەشە ءتۇرلى تاپسىرىستار بەرەدى. تالعات قۇرداي جورعالاپ، ايناعا «قالىڭ مال» تاسىيدى. بۇنى بىلگەنىمدە ەكەۋىنە بىردەي جىنىم كەلدى. ارينە، ءبىرىنشى ايناعا. بىلايشا ادامدى پايدالانۋعا بولا ما؟ تالعاتقا دا قانىم قاينادى. مەن تەك ءوز قالاۋىممەن وتباسىن قۇراتىن جان ەمەسپىن بە؟ سودان الگى «كۇيەۋ» جىگىتتى شاقىرىپ الىپ، كۋرستاسىڭمەن بىرگە قۇرى. ەندى كەلمە دەپ ات قۇي­رىعىن كەسىستىم. تالعات بۇر­تى­يىپ، اينا­عا كەتەدى. بارىپ مۇڭىن شاعا­دى. قايدان كەلگەنىن بىلمەيمىن، ولارعا كەپ جاينا قوسىلادى. ۇشەۋى بىرىگىپ ىشەدى. سونىمەن نە كەرەك، ء«ماجنۇن» بايعۇس جاينا­نىڭ قۇشا­عىندا «كوز جاسىن» قۇرعاتىپتى... اڭگىمەسىن وسى جەردەن ءۇزىپ: – تەرەزەنى اشا سالشى، – دەدى دە ءوزى اس بولمەنىڭ ەسىگىن جا­ۋىپ، قالتاسىنان شىلىمىن شىعارىپ تۇتات­تى. 
– وسى تەمەكىنى قويساڭشى، – دەيمىن داۋسىمدى باياۋ شىعارىپ. 
– قويام دەسەم قويىپ كەتەم، – دەيدى تە­مەكى تۇقىلىن كەسە ىشىنە ءتۇسىرىپ. ودان ارى مەن ءتىل قاتقانىم جوق.
ۇرلانا جۇزىنە قاراعانداي بولام. كوزىندە جاس يا بولماسا ءبىر مۇڭنىڭ تابى بايقالمايدى. بايقاعانىم، مەنىڭ الدىمدا قازىر مۇلدەم باسقا ءباتيماش وتىر. ءومىردىڭ ءوزى شىنىقتىرعان ءباتيماش. اپكەم تەمەكىنى قۇشىرلانا تەرەڭ سوردى دا اڭگىمەسىن قايتا جالعاپ كەتتى. 
– تالعات ءسۇيىنشى سۇراعانداي جاينا ەكەۋىنىڭ اراسىنداعى قارىم-قاتىناستى ماعان ءوزى بايان ەتتى. كوردىڭ بە دەگەندەي، جاينانى ماشيناسىنا سالىپ الىپ، جۇ­مى­سىما دا كەلدى عوي. يت ەكەن. جارايدى ول ەر­كەك. ونىڭ نەسى كەتتى. ال، جاينا... تۋعان اپكەم عوي. تۇسىنبەيمىن، مەن وعان نە جازدىم؟ مەن ودان تالعاتتى ەش قىزعانبايمىن. مەن ونى سۇيگەن دە ەمەسپىن. تۋعان اپكەلەرىم ماعان وسىنداي وپاسىزدىق جاسايدى دەپ ويلاماپپىن. ەح، جاينا! تالعات ونى كەيىن تاستاپ كەتتى عوي. 
توبەمنەن جاي تۇسكەندەي بولدى. نە ايتا­رىمدى بىلمەدىم. مەن دە ۇستەل ۇستىندە تۇرعان تەمەكىنىڭ قورابىنا قول سوزدىم. كوپ قاباتتى ۇيلەردىڭ اراسىنان كۇن بىردە كورىنىپ، ەندى بىردە بويىن جاسىرىپ، باياۋ كوتەرىلىپ كەلە جاتىر. جەكسەنبىگە قارا­ماس­تان قالا كوشەلەرىندە كولىكتەر قاراسى كوبەيۋدە. ءباتيماش ەكەۋىمىز بۋداقتاتىپ ءۇنسىز عانا تەمەكى شەگىپ وتىرمىز...

* * * 

اڭعارعانىم، ءباتيماشتىڭ قازىرگى تۇر­مىسى جامان ەمەس. كەزىندە بىرگە بيزنەستى باستاعان قۇربىسىنىڭ كومپانياسىندا ەسەپشى ەكەن. ومىرگە دەگەن قۇشتارلىعى سە­زىلىپ تۇر. الداعى ۋاقىتتا كاسىپكەرلىكپەن شۇعىلدانام دەيدى. جوسپارلارى دا كوپ ەكەن. ماعان «جاڭا جىلدىق سىيلىعىم»، – دەپ كەرەمەت قىستىق كۋرتكا سىيلادى. ءوزى سونداي جەڭىل ءارى جىپ-جىلى. مەن ءمازبىن. بۇگىن اۋىلعا قايتاتىن كۇنىم. ءباتي­ماش ەت الىپ كەلگەن سومكەمدى تولتىرىپ بەر­دى. جولعا اقشاڭ بار ما دەيدى بۇنىمەن قوي­ماي. سوعىم ۋاقىتىسى عوي، اقشا بولسىن دەپ اكەم ەكەۋىمىز ءبىر وگىز بايلاپ ساتقان­دىعىمىزدى ايتىپ جاتىرمىن. ءباتي­ماش قويار دا قويماي اۆتوبۋسپەن تەپەڭ­دە­مەي تاكسيمەن بار دەپ، قالتاما ءۇش مىڭ تەڭگە سالىپ بەردى. قارسىلاسقانداي بولىپ، بەرگەنىن الدىم. بالا كەزىمدەگىدەي بەتىم­نەن قۇشىرلانا يىسكەپ، ءشولپ-ءشولپ ەتكىزدى. مەن كەزەكتە تۇرعان جيەندەردى شەتتەرىنەن ءسۇيىپ شىقتىم. ەسىكتەن شىعا بەرگەندە: «قاراش!» – دەدى. جالت قارادىم. بەتىمنەن قايتا سۇيگەندەي بولىپ، ماماما مەن ايت­قان اڭگىمەنى ايتپا دەدى. مەن «ماقۇل» دەگەندەي باسىمدى يزەدىم. ارينە، ايتپايمىن عوي. اپامنىڭ جۇرەگىن اۋىرتىپ قايتەمىن. 
اۆتوۆوكزال. قۇجىناعان ادام. جاڭا جىل قارساڭىندا جۇرت اياعى تىپتەن باسىلمايدى ەمەس پە. مەن ءباتيماش ايتقان تا­ك­سي­گە وتىرعانىم جوق. اۆتوبۋستىڭ سوڭىنان ارەڭ دەگەندە ورىن تاپتىم. ايتتىم عوي، الدا جاڭا جىل! اۋىلدا سىنىپتاستار ءوزىمىز جينالامىز. اقشا ارتىق بولمايدى. اۆتوبۋس ىرعاتىلىپ، ورنىنان ارەڭ قوز­عالدى. كەپتەلىسى كوپ قالا كوشەلەرىن ازەر دە­گەندە ارتقا تاستاپ، الماتى سىرتىنا دا جەتتىك. ەندى سارىوزەككە جەتپەي ارقارلى اسۋىندا ءبىر ايالداپ، تالدىقورعانعا 4-5 ساعاتتىڭ ىشىندە جەتىپ بارامىز-اۋ. ارى قاراي اۋىل الىس ەمەس.

قانات تىلەۋحان

Abai.kz