ماسكەۋدە قازاقتىڭ قوعام جانە مەملەكەتتىك  قايراتكەرى، «الاش» قوزعالىسىنىڭ باسشىسى، الاشوردا اۆتونومياسى ۇكىمەتىنىڭ توراعاسى، پۋبليتسيست، عالىم جانە اۋدارماشى ءاليحان نۇرمۇحامەدۇلى بوكەيحانوۆتىڭ 150 جىلدىعىنا ارنالعان ەستەلىك شارا ءوتتى،-دەپ حابارلايدى قازاقپارات.

بۇل شارانى رەسەي حالىقتار دوستىعى ۋنيۆەرسيتەتى باسشىلىعى، تاريحشى عالىمدار، قر-نىڭ رەسەيدەگى ەلشىلىگى مەن ماسكەۋ قالاسىنداعى وتانداستاردىڭ قوعامدىق ۇيىمداردىڭ  قولداۋىمەن (رحدۋ) جەرلەس ستۋدەنتتەر بەلسەندىلەرى ۇيىمداستىردى.

ەستەلىك شارالار دونسكوە قورىمىندا 1934-1940 جج. ستاليندىك ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارى جەرلەنگەن باۋىرلاستار زيراتىنا گۇل شوقتارىن قويۋ راسىمىنەن باستالدى.

اتاقتى قازاقتىڭ جەرلەنگەن جەرى بىرنەشە جىل بۇرىن، توتاليتارلىق رەجيمنىڭ تاعى 670 قۇربانىنىڭ ەسىمى جازىلعان «اتىلعانداردىڭ تىزىمدەرى: دونسكوە قورىمى. 1934-1940» كىتابى جارىققا شىققان سوڭ بەلگىلى بولدى. كەيىننەن ماسكەۋلىك «ريتۋال» كاسىپورنىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى بۇل اقپاراتتى 1937 جىلدىڭ 27 قىركۇيەگىندە اتىلعان ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ ونىمەن بىرگە ءبىر «اتۋ تىزىمىندە» بولعان قازاقتىڭ مەملەكەتتىك قايراتكەرى نىعمەت نۇرماقوۆپەن بىرگە جەرلەنگەنى تۋرالى مالىمەتتەرمەن تولىقتىردى.

ءا.بوكەيحانوۆ 1989 جىلدىڭ 14 مامىرىندا كسرو جوعارعى سوتىنىڭ قاۋلىسى بويىنشا ونىڭ ارەكەتتەرىندە قىلمىستىق قۇرامنىڭ بولماۋىنا بايلانىستى اقتالدى.

«دوڭگەلەك ۇستەلدى اشا وتىرىپ، رحدۋ-دىڭ عىلىمي جۇمىس بويىنشا مودەراتور-پرورەكتورى، فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور نۇر قيراباەۆ قازاقستاننىڭ تاۋەلسىز مەملەكەتكە اينالۋىن ارمانداعان ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ تاجىريبەسى مەن مۇراسىن ءاربىر قازاقستاندىق ازامات ءبىلۋى جانە زەرتتەۋى ءتيىس تۇلعالار قاتارىنا قويدى.

تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور دينا امانجولوۆا بوكەيحانوۆتىڭ ساياسي مۇراسىنا توقتالىپ ءوتتى. «ول مەملەكەتتىك دۋماعا سايلاندى، بىرقاتار جالپىرەسەيلىك ۇيىمداردىڭ قاتارىندا بولىپ، جالپىرەسەيلىك ماسەلەلەردى شەشۋدە ماڭىزدى ءرول اتقارعان، تەك قانا قازاقستاندىق ەمەس، جالپىرەسەيلىك كولەمدەگى ساياساتكەر بولعان»، – دەپ اتاپ ءوتتى ول.

م.ۆ.لومونوسوۆ اتىنداعى ممۋ-دىڭ ازيا جانە افريكا ەلدەرى ينستيتۋتى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى، پروفەسسور جىبەك سىزدىقوۆا ءا.بوكەيحانوۆ ءوز كەزەڭىنەن العا جۇرگەن ادامنىڭ تاماشا ۇلگىسىن كورسەتەتىنىن اتاپ ءوتتى. ء«بىزدىڭ ماقسات – بوكەيحانوۆتىڭ مۇراسىن ىشتە دە، ەۋرازيالىق كەڭىستىكتىڭ سىرتىندا دا ناسيحاتتاۋ»، – دەپ تۇيىندەدى ءسوزىن ج.سىزدىقوۆا.

Abai.kz