اسا قامقور، ەرەكشە مەيىرىمدى، ون سەگىز مىڭ عالامنىڭ راببىسى – اللاعا سانسىز ماقتاۋلار مەن شۇكىرلەر بولسىن!

ء «اي، بۇركەنىپ جاتۋشى (مۇحاممەد ع.س.)! تۇندە تۇر. بىراق از ۇيىقتا; ءتۇننىڭ جارىمىن نەمەسە ودان دا ازداپ كەمىت. نە وعان ءبىراز قوس. ء(تۇننىڭ جارتىسىندا نە ودان از، يا كوپ تۇرۋدا ەرىكتىسىڭ). سونداي-اق قۇراندى وتە انىقتاپ وقى. (ناماز پارىز بولۋدان بۇرىن، تۇندە وياۋ بولۋ پارىز بولعان). ارينە ساعان سالماقتى (ماڭىزدى) قۇراندى تۇسىرەمىز. شىن مانىندە تۇندە تۇرۋ، ناپسىگە اسەرلى، وقۋعا قولايلى» ء(«ال-ءمۋززامميل» سۇرەسى، 1-6 اياتتار)

يسلام عالىمدارىنىڭ ايتۋىنشا، تۇنگى قۇلشىلىق – جۇرەك پەن ءتىلدىڭ ۇيلەسىمدىلىگى ءوز رەتىن تابادى، تەرەڭ ءارى بايىپپەن، سونشالىقتى ىقىلاسپەن وقىلعان قۇران مەن جاسالعان عيباداتتار جۇرەككە اسەر ەتەدى، سونداي-اق تۇنگى مەزگىلدەگى قۇلشىلىق كۇندىزگىدەن قيىنىراق، ميحناتقا تولى بولعاندىقتان، ءناپسىنى سىندىرۋدىڭ باستى قۇرالى ەكەندىگى ءھام ادام ءوزىن-ءوزى تاربيەلەپ، امالدارىندا تۇراقتى ەتىپ جۇرەك پەن ءتىلدىڭ ۇيلەسىمدىلىگى ارتاتىنىن دالەلدەگەن. اللا تاعالا ءال-انكابۋت سۇرەسىندە: «ەگەر ولاردان: «اسپاننان سۋ ءتۇسىرىپ، ول ارقىلى تىرشىلىكسىز قالعان /ولگەن\ جەردى تىرىلتكەن كىم؟» - دەپ سۇراساڭ: «اللاھ»، - دەيدى. سەن: «بارلىق ماقتاۋ اللاھقا»، - دە. الايدا ولاردىڭ كوپشىلىگى اقىلدارىن ىستەتىپ ۇعىنبايدى. ءارى بۇل ءومىر – تەك بوس ەرمەك جانە ويىننان باسقا ەشنارسە ەمەس. ەگەر دە ولار بىلەتىن بولسا، انىعىندا، سوڭعى، ماڭگىلىك ءومىر /اقيرەت\ تۇراعى – شىن، ناعىز ءومىر»، - دەيدى. ء(«ال-انكابۋت» سۇرەسى، 63-64 اياتتار).

ءيا، بۇل ءومىر ءجاي عانا سىناق. سىناقتان سۇرەنبەي ءوتىپ كەتكەنشە ء«اس-ساجدە» سۇرەسىندە ايتىلعانداي ساجدەگە جىعىلىپ، تۇنگى ۋاقىتتاردا قۇلشىلىعىمىزدى مەيلىنشە جاساپ قالايىق. «شىن مانىندە اياتتارىمىزعا، وزدەرىنە ۇگىت بەرىلگەن كەزدە، ساجدەگە جىعىلىپ; راببىلارىن ماقتاپ، پاكتەيدى. سونداي-اق تاكاپپارلانباي يمان كەلتىرەدى. ولاردىڭ جامباستارى توسەكتەرىنەن اجىراپ، (تۇندە ۇيقىدان تۇرىپ) راببىلارىنا قورقا-دامەتە جالبارىنادى» ء(«اس-ساجدە» سۇرەسى، 15-16 اياتتار).

قۇلشىلىق – ادامنىڭ ەكى دۇنيەسىنىڭ كەپىلى ءھام تىرەگى. مىنا بىزدەر ەكى دۇنيەنىڭ ءسارۋارى، پايعامبارىمىزدىڭ (وعان اللانىڭ يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن) جاساعان قۇلشىلىقتارىنا وي جۇگىرتىپ، بوي تۇزگەنىمىز ابزال. ارداقتى ەلشى (وعان اللانىڭ يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن) بىردە-ءبىر رەت تۇنگى نامازىن شەت قالدىرماعان.  

ءحۋزايفا (وعان اللا رازى بولسىن): ء«بىر كۇنى تۇندە اللاھ ەلشىسىنە (وعان اللانىڭ يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن) ۇيىپ نامازعا تۇرعانىمدا، «باقارا» سۇرەسىن وقي باستادى. سوندا مەن ءجۇز ايات وقىپ رۋكۋع جاسايتىن شىعار دەپ ويلادىم، بىراق ول وقۋىن جالعاستىرا بەردى. بۇل جولى مەن ەكى راكاتتى وسى سۇرەمەن وقىپ بىتىرەتىن شىعار دەپ ويلادىم. بىراق ول اتالمىش سۇرەنىڭ تەڭ جارىمىنان كوبىن ەڭسەرسە دە، وقۋىن جالعاستىرا بەردى. سول كەزدە مەن بۇل سۇرەنى تولىق وقىپ رۋكۋع جاسار دەپ ويلادىم. الايدا، ول «باقارادان» كەيىن بىردەن «نيسا» سۇرەسىن باستاپ تولىق وقىپ، سودان كەيىن ء«الي يمران» سۇرەسىن دە باسىنان اياعىنا دەيىن وقىپ شىقتى. اراسىندا اللاھتى كەمشىلىك اتاۋلىدان پاكتەۋدى بۇيىراتىن اياتقا كەلگەندە، اللاھتى پاكتەپ، اللاھقا جالبارىنىپ دۇعا-تىلەك تىلەۋدى بۇيىراتىن اياتقا كەلگەندە، جالبارىنىپ دۇعا جاساپ جانە اللاھقا سىيىنىپ، پانا تىلەۋدى بۇيىراتىن اياتقا كەلگەندە، اللاھتان پانا تىلەپ، بايىپتىلىقپەن اسىقپاي وقىدى. سودان كەيىن رۋكۋع جاساپ: ء«سۋبحانا راببيال-ازيم» (ۇلى راببىم كۇللى كەمشىلىك اتاۋلىدان پاك) – دەپ، شامامەن قيامدا تۇرعانداي ۇزاق تۇردى. سودان كەيىن: ء«سامياللاھۋ ءليمان حاميداھۋ، ءراببانا لاكال-حامدۋ» (اللاھ وزىنە ماقتاۋ ايتىپ، شۇكىرشىلىك بىلدىرگەن قۇلىن ەستيدى. ۋا، راببىمىز! بار ماداق ساعان ءتان) – دەپ، تىكەسىنەن تىك شامامەن رۋكۋعتا تۇرعانداي ۇزاق تۇردى. سودان كەيىن ساجدەگە جىعىلىپ: ء«سۋبحانا ءراببيال-ءالا» (اسا ۇلى راببىم كۇللى كەمشىلىك اتاۋلىدان پاك) – دەپ، شامامەن قيامدا تۇرعانداي ساجدەدە دە ۇزاق تۇردى»، - دەگەن. (مۋسليم)

مىنە، كوردىڭىز بە؟ تۇنگى عيباداتتىڭ قاسيەتىن قاراڭىزشى. جالعان دۇنيەنى پايعامبارىمىز (وعان اللانىڭ يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن) قانداي قۇلشىلىقپەن وتكىزدى؟ اياعى ىسكەنشە ناماز وقىدى. تۇندەرىنىڭ بارشاسىن نامازبەن عيباداتپەن وتكەردى. ال ءبىز شە؟ وسى امالداردىڭ ەڭ بولماسا ءبىر شيرەگىن ورىنداي الدىق پا؟ 

ءازىمحان يسابەك، ستۋدەنت

Abai.kz