وتكەندە پارلامەنت ءماجىلىسى «ەدەل-جەدەل» ماقۇلداعان «قر جەر كودەكسىنىڭ كەيبىر نورمالارىنىڭ جۇمىسىن توقتاتۋ تۋرالى زاڭدى سەنات تا قابىلداپ "ۇلگەردى". بۇل زاڭ جوباسىن جاساۋعا پرەزيدەنتتىڭ 2016 جىلدىڭ 6 مامىرىنداعى «جەر زاڭناماسىنىڭ كەيبىر نورمالارىن قولدانۋعا موراتوري ەنگىزۋ تۋرالى» جارلىق سەبەپ بولعانىن جازعان ەدىك.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ جارلىعىنا سايكەس، جەر كودەكسىنىڭ كەيبىر نورمالارىنا موراتوري ەنگىزىلگەن-ءدى. قىسقاشا ايتساق، بۇل زاڭ سول ءموراتوريدى كۇشىنە ەنگىزەدى.  

«ەدەل-جەدەل» دەگەن تىركەستى تىرناقشاعا الۋىمىزدىڭ سەبەبى بار. ءبىزدىڭ زاڭ شىعارۋشى ورگاندار ەكى ايعا جۋىق ۋاقىتتىڭ ىشىندە پرەزيدەنتتىڭ جارلىعىن ارەڭ زاڭداستىرىپ بەردى. ەلباسىنىڭ جارلىعىن كۇشىنە ەنگىزۋگە وسىنشاما ۋاقىت جۇمساعان جايباسار شەندىلەرىمىز اينالدىرعان 4-5 ايدىڭ ىشىندە حالىقتىڭ كوڭىلىنەن شىعاتىنداي ەتىپ جەر كودەكسىن وزگەرتەدى دەي الامىز با؟ ەندىگى قويىلار سۇراق وسى...

سەناتتىڭ اتى سەنات ەمەس پە؟ وسى جولى زاڭدى تالقىلاۋ بارىسىندا ءبىرلى-جارىم سەناتورلار اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيتسە-ءمينيسترى ەرلان نىسانباەۆقا سۇراقتار قويعان بولدى. سول سۇراقتىڭ بىرىنە نىسانباەۆ مىرزا بىلاي دەپ جاۋاپ بەردى:

ەرلان نىسانباەۆ، اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيتسە-ءمينيسترى:

– ەگەر ءبىزدىڭ جەدەل جەلىگە ءتۇسىپ جاتقان قوڭىراۋلاردى تالداساق، وندا ون مىڭنان استام سۇراقتار مەن ۇسىنىستار كەلىپ تۇسكەنىن كورىپ وتىرمىز. بۇدان بولەك، جەر تۋرالى سايت اشىلعان بولاتىن، وندا مىڭداعان سۇراقتار كەلىپ ءتۇستى. وسىنىڭ بارىنە دە جاۋاپتار بەرىلۋى ءتيىس. ەڭ باستىسى، جەر ماسەلەلەرىنە قاتىستى بىرىڭعاي ورتاق پىكىر ءالى قالىپتاسقان جوق. دەسە دە، وتكەن شارالاردىڭ قورىتىندىلارى بويىنشا جۇما كۇنى جۇمىس توپتارى قايتادان باس قوسا باستايدى. مىنە، وسى جۇمىس توپتارىنىڭ ناتيجەسىندە ءبىز كەلىپ تۇسكەن سۇراقتار بويىنشا تالداۋ جۇمىستارىن جاسايتىن بولامىز. ەڭ قىزىعى سۇراقتاردىڭ سەكسەن پايىزى جەر رەفورماسىنا قاتىستى ەمەس. ولاردىڭ دەنى ون سوتىق جەر الۋعا بايلانىستى بولىپ وتىر. سۇراقتاردىڭ بەس-التى پايىزى جەر رەفورماسىنا قاتىستى، قالعانى باسقا ماسەلەلەر. سوندىقتان دا، قانداي دا بىرىڭعاي ورتاق پىكىردىڭ قالىپتاسقانى تۋرالى ايتۋعا ەرتەرەك.

ۆيتسە-ءمينيستردىڭ «ەڭ قىزىعى سۇراقتاردىڭ سەكسەن پايىزى جەر رەفورماسىنا قاتىستى ەمەس. ولاردىڭ دەنى ون سوتىق جەر الۋعا بايلانىستى بولىپ وتىر» دەگەن سوزىنەن نەنى ۇعامىز؟

بىرىنشىدەن، اتىراۋداعى  ميتينگ وتكەن سوڭ، ەلباسىمىز جەردى قورعايتىن وسىنشا حالىق بارىنا قۋانىپ: «اعايىننىڭ جەرگە دەگەن كوڭىلى وسىنداي بولىپ قالا بەرسە، وندا حالقىمىز قاسىق قانى قالعانشا جەرىمىزدى قورعايدى دەپ بىلەمىن» دەگەن ەدى.

نىسانباەۆ مىرزا ەلباسىنىڭ سول قۋانىشىن كوپ كورىپ وتىر ما؟

ەلباسى سەنىم ارتقان حالىق 10 سوتىق جەر ءۇشىن ميتينگكە شىققان جوق. مۇنى بەسىكتەگى بالا دا بىلەدى. ولار جەكە باستىڭ مۇددەسى ءۇشىن ەمەس، كەلەر ۇرپاقتىڭ ەرتەڭى ءۇشىن «جەر شەتەلدىكتەرگە جالعا بەرىلمەسىن» دەپ ءوز ويىن الاڭعا شىعىپ، بەيبىت شەرۋ وتكىزىپ، ءبىلدىردى. ەندى جەدەل جەلىنى جەلەۋ ەتىپ، حالىقتىڭ سول ويىن باسقا ارناعا "بۇرۋ" نە ءۇشىن كەرەك بولا قالدى؟

ەكىنشىدەن، قازاقستاننىڭ ءار ايماعىندا بولعان بەيبىت شەرۋدىڭ ەشقايسىسىنىڭ باستى تالابى 10 سوتىق جەر الۋ بولعان جوق. بارلىعى دا شەتەلدىكتەرگە جەر بەرمەۋدى ۇران ەتتى. ال، 10 سوتىقتىڭ داۋى ميتينگتەردەن سوڭ باستالدى. سوڭعى ۋاقىتتاعى رەسمي ورگانداردىڭ جۇمىسىنىڭ بەتالىسىنا قاراساڭىز حالىقتىڭ نازارىن وسى 10 سوتىق جەرگە اۋدارىپ، باستى ماسەلەنى ەكىنشى ورىنعا ىسىرىپ تاستاعىسى كەلەتىنىن بايقايسىز.

ۇشىنشىدەن، ۆيتسە-مينيستر «سۇراقتاردىڭ بەس-التى پايىزى جەر رەفورماسىنا قاتىستى» دەۋ ارقىلى جەر رەفورماسىنىڭ سونشالىق ماڭىزدى ەمەس ەكەنىن ايتقىسى كەلىپ وتىر ما؟ الدىمەن "سەكسەن پايىز حالىق ون سوتىق جەر سۇراپ وتىر" دەپ الىپ، قالعان جيىرما پايىزدى دا "ميتينگىشىلەرگە", ياعني ەلباسى سەنىم ارتقان حالىققا قيماۋدىڭ استارىندا نە بار؟ راسىندا، جەدەل جەلىگە كەلگەن اقپاراتتار ۆيتسە-مينيستر ايتقانداي-اق بولسىن! ول قوڭىراۋلاردىڭ بارلىعى قوسىلسا دا، ءبىر بەيبىت ميتينگكە تاتىمايتىنى بەلگىلى عوي.  

بۇل از ساندى توپتىڭ ماسەلەسى بولسا، حالىققا ميتينگىلەتىپ نە كەرەك ەدى؟

ەلباسىمىز موراتوري جاريالاپ نەگە اۋرە بولدى؟

جەر كوميسسياسى كۇلتوبەنىڭ باسىندا كۇندە جيىن وتكىزىپ نەسى بار؟

حالىققا تۇرعىن ءۇي سالۋعا ون سوتىق جەر ۇسىنىپ، شەتەلدىكتەرگە قازاقتىڭ بار جەرىن ۇلەستىرىپ بەرە سالماي ما؟

تورتىنشىدەن، ءبىزدىڭ قۇزىرەتتى ورگاندار وزدەرىنىڭ قولىمەن جاساعان «وتىرىگىنە» وزدەرى سەنىپ قالاتىن بولعانى ما؟ حالىق ميتينگ ارقىلى ءوز ويىن ايتىپ بولىپ، ەندى كوميسسياعا ءۇمىت ارتىپ وتىر. ولار سول ءبىر ايتقان ءسوزدى ەكىنشى رەت جەدەل جەلىگە قايتالاپ ايتاتىن توتىقۇس ەمەس قوي. مۇنى ۆيتسە-ءمينيسترىمىز بىلمەي وتىر ما؟

نىسانباەۆتى ايتىپ وتىرىپ، ونىڭ باسشىسى قر اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى اسقار مىرزاحمەتوۆتى دە «سىباعاسىز» قالدىرۋعا بولمايدى.

شىنىن ايتۋ كەرەك، ەلباسىمىز دا، حالىق تا اسقار مىرزاحمەتوۆكە سەنىم ارتىپ وتىر.

سول سەنىم ارتقان اسقار مىرزا دا بۇگىندە جەكە ءۇي قۇرىلىسىنا قاجەتتى جەر تەلىمدەرى تاپشى ەكەنىن ايتا كەلىپ: «اتالعان ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىن مەملەكەت مەنشىگىنە ساتىپ الىپ، حالىققا 10 سوتىقتان تاراتىپ بەرۋگە بولادى» دەپتى. مۇنىمەن قوسا مينيستر ەلىمىزدەگى 10 سوتىق جەردى العىسى كەلەتىندەردىڭ سانى 1 ميلليون 400 مىڭ ادامنان اسىپ وتىرعانىن جەتكىزگەن.

مىرزاحمەتوۆ مىرزانىڭ كۇشى 1 ميلليون 400 مىڭ ادام ادامعا ۇلكەن قالالار ماڭىنان ون سوتىق جەر تاۋىپ بەرۋگە جەتە مە؟ ارينە، جوق. ەندەشە مينيسترلەر نەگە باستى ماسەلەنى ءسوز ەتپەي، ون سوتىق جەرگە جابىسا قالدى. جاۋاپتى وزدەرى بەرە جاتار...

ءتۇيىن

نەگىزى پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆ جەر كودەكسى مەن رەفورمانى تالقىعا سالۋدى بۇيىردى. ال، ماعان ءبىزدىڭ شەندىلەر جوعارىداعى دەرەكتەر ارقىلى ء«بىر ماسەلەنىڭ بەتىن جىلى جابامىن» دەپ، ەكىنشى پروبلەمانىڭ شوعىن ءوز قولىمەن كوسەپ جاتقانداي كورىنەدى...

قانات بىرلىكۇلى

Abai.kz