بۇرىنىراقتا جەر جاھاندى شارلاپ، ساياحات جاسايتىن ءبىر جيھانكەز بولىپتى. ونىڭ ساياحاتى باستاپقىدا وتە ۇزاق بولىپ كورىنگەنمەن، ورتا جولعا كەلگەندە تىم قىسقا ەكەنى بىلىنەتىن تاڭعاجايىپ ساپار ەكەن.

ساياحاتشى اۋەلى بىرازىراق ۋاقىت ەشكىمدى جولىقتىرماي جول جۇرگەننەن كەيىن، ءبىر كۇنى ءبىر ءسۇپ-سۇيكىمدى بوبەكتى كەزىكتىرەدى.

- مۇندا نە ىستەپ ءجۇرسىڭ؟ – دەپ سۇراعان جيھانكەزگە ءبۇلدىرشىن:

- مەن ۇنەمى ويىن وينايمىن. كەل، بىرگە وينايىق! – دەيدى.

سول كۇننەن باستاپ ەكەۋى بىرگە ويناپ، كوڭىلدى ءومىر سۇرەدى. كوكپەڭبەك اسپان، جارقىراپ نۇر شاشقان التىن كۇن، جالتىراعان ايدىن، جاپ-جاسىل جاپىراقتار، قۇلپىرعان گۇلدەر، قۇستاردىڭ اسەم ءانى، ادەمى كوبەلەكتەر – ءبارى-ءبارى ءوزارا ۇيلەسىم تاۋىپ، جاراسا قالعان تاماشا شاق بولاتىن. ءار جىل مەزگىلىنىڭ اۋا-رايى وزىنشە ەرەكشە ەدى. جاڭبىرلى كۇنى ولار ءموپ-ءمولدىر تامشىنىڭ تامعانىن قىزىقتاپ، حوش ءيىستى جۇپار اۋانى كوكىرەك كەرە جۇتقاندى جاقسى كورەتىن. اق ۇلپا قاردىڭ ميلليونداعان اپپاق قۇستاردىڭ قاۋىرسىنى ءتۇسىپ جاتقانداي، جاپالاقتاپ جاۋعانىن كورىپ شاتتاناتىن. سونداي-اق، ولاردىڭ تاماشا ويىنشىقتارى جانە ەرگەجەيلىلەر مەن داۋلەر، تاڭعاجايىپ الەمدەر، تاستاي قاراڭعى ۇڭگىرلەر مەن يت تۇمسىعى وتپەيتىن ورماندار تۋرالى نەشە ءتۇرلى قىزىقتى كىتاپتارى بار-تۇعىن.

الايدا ءبىر كۇنى ساياحاتشى بوبەكتى جوعالتىپ الدى. ءارى ىزدەپ، بەرى ىزدەپ، قانشا ساندالعانمەن، ۇشتى-كۇيلى جوعالعان ءبۇلدىرشىن تابىلماي قويدى. سودان سوڭ جيھانكەز امالسىز ودان ارمەن ساپارىن جالعاستىردى. بىرازىراق ۋاقىت ەشكىمدى جولىقتىرماي جول جۇرگەن سوڭ، ول ءبىر كۇنى ءبىر سۇيكىمدى بالانى كەزىكتىردى

– سەن مۇندا نە ىستەپ ءجۇرسىڭ؟ – دەپ سۇراعان ساياحاتشىعا بالا:

– مەن ۇنەمى وقۋ، ىزدەنۋ ۇستىندەمىن. كەل، بىرگە ىزدەنەيىك! – دەپ جاۋاپ بەرەدى.

سول كۇننەن باستاپ ەكەۋى يۋپيتەر مەن يۋنونا، گرەكتەر مەن ريمدىكتەر، قىسقاسى، ءبارى-ءبارى تۋرالى وقىپ ۇيرەنە باستادى. دەگەنمەن، ولار سان قيلى قىزىقتى ءارى كوڭىلدى ويىندار ويناۋعا دا ۇلگەرەتىن. قىستا مۇزدا سىرعاناپ، جازدا وزەندە قايىقپەن ءجۇزىپ، اسىر سالىپ جۇگىرىپ، اتپەن شاۋىپ، دوپپەن ءارتۇرلى ويىندار ويناپ، ءبىرىن-ءبىرى قۋالايتىن. ال دەمالىس جانە مەرەكە كۇندەرى تەاترلارعا بارىپ، ءتاتتى كۇلشە جەپ، التىن مەن كۇمىستەن سالىنعان عالامات سارايلاردى ارالاپ، ءتۇن ورتاسىنا دەيىن بي بيلەپ، كوڭىل كوتەرەتىن. سونداي-اق، ولاردىڭ مەن ساناسام، سانىنان جاڭىلاتىن وتە كوپ دوستارى بار ەدى. ءبارى دە سۇيكىمدى ءارى اراسىنان قىل وتپەس تاتۋ بولاتىن.

مۇنداي راحات پەن قىزىققا تولى عۇمىر ساياحاتشى بوبەكتى جوعالتىپ العانى سياقتى، بالانى دا جوعالتىپ العانعا دەيىن جالعاستى. جان ۇشىرا ءارى ىزدەپ، بەرى ىزدەپ، ەش ناتيجە بولماعان سوڭ، ول ساپارىن ودان ءارى جالعاستىردى. بىرازىراق ۋاقىت ەشكىمدى كەزىكتىرمەي جول جۇرگەن سوڭ، ءبىر كۇنى ساياحاتشى ءبىر سىمباتتى جاس جىگىتتى جولىقتىردى.

– سەن مۇندا نە ىستەپ ءجۇرسىڭ؟ – دەپ سۇراعان جيھانكەزگە جىگىت:

– مەن ەسسىز عاشىقپىن. كەل، سەن دە ماحابباتتىڭ ءشارباتىن ءىش، – دەپ جاۋاپ بەرەدى.

ءسويتىپ، ساياحاتشى مەن جاس جىگىت اي دەسە اۋزى، كۇن دەسە كوزى بار ءبىر سۇلۋدىڭ مەكەنىنە بارادى. ارۋدىڭ مولدىرەگەن جانارى دا، شاشى دا، اجارى دا، كۇلگەنى دە، ەركەلەگەنى دە فەنني سياقتى ەكەن. اتىن اتاماي-اق قويايىن، الدەكىمنىڭ فەننيدى قۇلاي سۇيگەنى سەكىلدى سىمباتتى جىگىت تە الگى ارۋعا ولەردەي عاشىق بولادى. كىم ەكەنىن ايتپاي-اق قويايىن، الدەكىم مەن فەنني سياقتى ەكەۋى جاراسىمدى ازىلدەر ايتىپ كۇلىسىپ، كەيدە ۇرىسىپ قالىپ، كەيىن قايتا تاتۋلاسىپ، ءبىر-بىرىنەن جىراقتا بولعان كەزدە كۇن سايىن حات جازىساتىن. ءبىرىن-ءبىرى از عانا ۋاقىت كورمەي قالسا، كوڭىلدەرى الاڭ بولىپ، جان ۇشىرا ىزدەيتىن. اتىن اتاماي-اق قويايىن، الدەكىم مەن فەنني سىقىلدى، سىمباتتى جىگىت پەن ارۋ نەكەسىن قيدىرىپ، كوپ ۇزاماي توي جاساۋدى جوسپارلاپ ءجۇردى.

بىراق ءبىر كۇنى ساياحاتشى وزگە دوستارىنان اداسىپ قالعانى سياقتى، سىمباتتى جىگىت پەن سۇلۋ قىزدان دا كوز جازىپ قالدى. ولاردى ءارى ىزدەپ، بەرى ىزدەپ تاپپاعان سوڭ، ساپارىن ودان ارمەن جالعاستىردى. بىرازىراق ۋاقىت ەشكىمدى جولىقتىرماي جول جۇرگەن سوڭ، ورتا جاستاعى ءبىر جىگىت اعاسىن كەزىكتىردى.

– مۇندا نە ىستەپ ءجۇرسىڭ؟ – دەپ سۇراعان ساياحاتشىعا ول:

– مەن ءاردايىم جۇمىسباستىمىن. شارۋادان قولىم تيمەيدى. كەل، مەنىمەن بىرگە جۇمىس ىستە! – دەپ جاۋاپ بەرەدى ول.

ءسويتىپ، ساياحاتشى ورتا جاستاعى ەر ادامعا ەرىپ، جۇمىسباستى بولىپ، قالىڭ ورمان ىشىمەن جول جۇرەدى. باستاپقىدا ورمانداعى اعاشتاردىڭ جاپىراعى كوكتەمدەگىدەي اشىق جاسىل بولعانمەن، بىرتە-بىرتە جازداعىداي قويۋلانا تۇسەدى. ءتىپتى، كەيبىر ەرتە ءبۇر جارعاندارى قوڭىرقاي تارتىپ تا ۇلگەرگەن ەدى. جىگىت اعاسىنىڭ قاسىندا وزىمەن جاستى جۇبايى جانە ولاردىڭ بالالارى بار-تۇعىن. بارلىعى بىرگە يت تۇمسىعى وتپەيتىن قالىڭ جىنىستى ورماندا اعاشتاردى كەسىپ، جول سالىپ، جۇكتەرىن ارقالاپ، العا قاراي تارتا بەردى. بىردە ورمان ىشىندەگى ءبىر اشىق الاڭقايعا تاپ كەلىپ، تىنىعىپ تۇرعانىندا:

– اكە، اكە! مەنى كۇتە تۇرىڭىزدار! مەن دە تاعى ءبىر بالاڭىزبىن! – دەپ ايقايلاعان ءبىر جىڭىشكە داۋىس ەستىدى. سودان سوڭ جاقىنداعان سايىن ۇلكەيە تۇسكەن ءبىر بوبەك جۇگىرىپ كەلىپ، ولاردىڭ قاتارىنا قوسىلدى. اتا-اناسى مەن باۋىرلارى ءبۇلدىرشىندى قۇشاق جايا قارسى الىپ، بەتىنەن ءسۇيىپ، ءماز-مەيرام بولدى. ءبىراز جول جۇرگەن سوڭ، ولار قايتادان ءبىر اشىق الاڭقايعا كەزىگىپ، سول جەردە ايالدادى. كەنەت:

– اكە، مەن تەڭىزشى بولامىن، – دەدى بالالاردىڭ بىرەۋى.

– اكە، مەن ۇندىستانعا كەتەمىن، – دەدى وزگەسى.

– مەن باقىتىمدى ىزدەيمىن، ارمان قۋامىن، – دەدى كەلەسىسى.

– اكە، مەن اسپانعا، انا دۇنيەگە كەتەمىن! – دەدى ەندى ءبىرى.

ءسويتىپ، جانارعا جاس الىپ، وتباسىن قيماي-قيماي ارقايسىسى ءوز جولى، ءوز سوقپاعىمەن كەتتى. تەك «اسپانعا، انا دۇنيەگە كەتەمىن» دەگەن بالا عانا بيىككە قالىقتاپ، كوزدەن عايىپ بولدى.

وسى ءجايتتار ورىن الىپ جاتقاندا، ساياحاتشى جىگىت اعاسىنىڭ كوك اسپانعا كوز تىگىپ، بيىگىنەن قۇلديلاي باستاعان كۇنگە ويلى جانارمەن قاراپ تۇرعانىن كوردى. ونىڭ شاشى دا بوزعىلت تارتىپتى. الايدا ءبىر جەردە ۇزاق بوگەلۋگە ۋاقىت تىم تىعىز ءارى ولار جۇمىسباستى بولعاندىقتان، جولاۋشىلار ساپارىن ارى قاراي جالعاستىردى.ساياحاتشى، جىگىت اعاسى جانە جۇبايى – ۇشەۋى جولاۋشىلاپ كەلە جاتقاندا، ورماننىڭ ءتۇسى تۇگەلدەي سارعايىپ جانە قوڭىرقاي تارتىپ، اعاش جاپىراقتارى دا ءۇزىلىپ تۇسە باستاعان-دى. الدىڭعىلارىنا قاراعاندا الدەقايدا الاكولەڭكەلەۋ ءبىر الاڭقايعا كەلگەن كەزدە:

– وتاعاسى، ماعان بەرىلگەن ۋاقىت اياقتالۋعا جاقىن، – دەدى

جىگىت اعاسىنىڭ جۇبايى. كەنەت ولار جول ءجۇرىپ كەلگەن باعىتتان الىستان ايقايلاپ شاقىرعان:

– اناشىم، اناشىم! – دەگەن داۋىس ەستىلدى. بۇل «مەن اسپانعا، انا دۇنيەگە كەتەمىن» دەپ عايىپ بولعان پەرزەنتتىڭ داۋىسى بولاتىن. وتاعاسى:

– وتىنەمىن قازىر ەمەس. ءسال شىداي تۇر. كۇن دە باتۋعا تاياۋ، – دەپ جالىندى. بۇل كەزدە شاشى قۋداي بوپ اعارعان، جانارىندا جاس مولدىرەگەن ونىڭ داۋسىن:

– اناشىم، اناشىم! – دەپ شاقىرعان ءۇن ءبولىپ جىبەردى.

جۇبايى جىگىت اعاسىن موينىنان قۇشاقتاپ، بەتىنەن ءسۇيدى دە:

– قىمباتتىم، مەنىڭ ۋاقىتىم ءتامام، مەن كەتتىم، – دەدى.

ءسويتىپ، ساياحاتشى مەن جىگىت اعاسى ەكەۋى عانا قالدى. ولار ارى قاراي جول ءجۇرىپ، ورمان شەتىنە جەتۋگە جاقىن قالدى. ءتىپتى، اعاشتاردىڭ اراسىنان باتىپ بارا جاتقان كۇننىڭ قىپ-قىزىل شۇعىلاسى كورىنىپ تۇردى. اعاش بۇتاعىن سىندىرىپ، ارمەن قاراي وتە بەرگەندە، ساياحاتشى دوسىنان كوز جازىپ قالدى. قانشا ايقايلاپ شاقىرعانمەن، ەش جاۋاپ الا المادى. سوندىقتان ورمان شەتىنە جالعىز شىعىپ، دۇنيەگە اقىرعى ساۋلەسىن شاشىپ، بۇلتتاردى قىپ-قىزىل جالىنعا وراپ باتىپ بارا جاتقان كۇنگە قارادى. سودان كەيىن قۇلاعان اعاشتىڭ ۇستىندە وتىرعان قاريادان:

–  مۇندا نە ىستەپ وتىرسىز؟ – دەپ سۇرادى.

قاريا ويلانا كۇلىمسىرەدى دە:

- مەن وتكەندى ەسكە الىپ وتىرمىن. كەل، بىرگە ەسكە الايىق! – دەپ جاۋاپ بەردى.

ساياحاتشى كۇننىڭ ەڭ سوڭعى شۋاعىنا قاراپ، قاريانىڭ جانىنا وتىرعاندا، ونىڭ ارتىنا بۇكىل دوستارى كەلىپ تۇرا قالدى. سۇيكىمدى بوبەك، كىشكەنتاي بالا، سىمباتتى جاس جىگىت، بالالارىمەن بىرگە اكەسى مەن اناسى – ءبارى-ءبارى وسىندا ەدى. ساياحاتشى ولاردىڭ بارلىعىن جاقسى كورىپ، ەركەلەتىپ، اتالىق مەيىرىمىن كورسەتتى. ولار دا ساياحاتشىنى قۇرمەتتەپ، جاقسى كوردى.

قادىرلى اتاشىم، ساياحاتشى دەگەنىم – ءسىز. ويتكەنى، ءسىزدىڭ بىزگە ىستەگەنىڭىز دە، ءبىزدىڭ سىزگە ىستەگەنىمىز دە وسى حيكايادا اڭگىمەلەنگەندەي ەدى.

اعىلشىن تىلىنەن اۋدارعان الپامىس فايزوللا

Abai.kz