وتكەن اپتادا مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ پولشا مەملەكەتىنە رەسمي ءىس-ساپارمەن بارعانى امبەگە ايان. ساپار بارىسىندا قۇنى 850 ميلليون دوللاردى قۇرايتىن 17 كەلىسىمگە قول قويىلدى. مەملەكەت باسشىلارى بۇل جولى بىرقاتار ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى بىرلەسىپ اتقارۋعا، ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدا-ەكونوميكالىق بايلانىستى ارتتىرۋعا ءام ترانزيتتىك الەۋەتتى نىعايتۋعا كەلىسىم جاساستى.

راس، بۇل كەلىسىم پولشا ءۇشىن ەاەو ارقىلى وا، قىتاي، ءۇندىستان مەن يران نارىعىنا شىعۋدىڭ تاپتىرماس جولى. ءدال وسى جولعى كەلىسىمدەردەن قازاقستاننىڭ دا ۇتارى كوپ ەكەنى ناق. دەسە دە اڭگىمەنىڭ "كوكەسى" بۇل ەمەس.

پولشاعا ساپارى بارىسىندا ساياساتكەرلەرىنىڭ قيتۇرقى سۇراعىنا قر پرەزيدەنتى بىلاي دەپ جاۋاپ بەردى.

«سىزدەردە «دوستار الىستان كەلەدى، ال دۇشپان قاسىڭنان تابىلادى»، دەگەن ماقال بار ەكەن. ءبىز ەندى الىستان كەلگەن سوڭ، ارقاشان سىزدەرمەن بىرگە جۇمىس ىستەۋگە دايارمىز»,-دەدى ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى.

وسى ءبىر پولياك ماقالىن "تاپسىرلەپ" تاراتۋ ءۇشىن پال اشىپ، بولجام جاساماي-اق، دۇنيەجۇزىلىك كارتاعا قاراساق جەتىپ جاتىر. كارتاعا قاراساق، رف - پولشاعا جاقىن مەملەكەت. ءبىز - شالعايدامىز. 

الىس پەن جاقىننىڭ پولياك حالقى ءۇشىن قانداي ماڭىزعا يە ەكەندىگىن ەسكەرتە كەلىپ نازارباەۆ قازاقستان ءۇشىن كوپتەگەن ەلدەرمەن بايلانىس ورناتۋعا كەدەرگى كەلتىرەتىن رەسەيدىڭ شەكارالىق پوزيتسياسى ەكەنىن اشىق ءبىلدىرىپ:  

«مەنىڭ ايتپاعىم، ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ كۇردەلى تۇسى – ترانسپورت. قازاقستاننان - پولشاعا، پولشادان - قازاقستانعا قالاي قاتىناۋعا بولادى؟! قالىپتاسقان باعىت ول – رەسەي ارقىلى. سوندىقتان ءبىز ۇشجاقتى كەلىسىمگە كەلۋىمىز كەرەك»,-دەدى. وكىنىشكە وراي تاعى دا ەكەۋارا بايلانىسقا بەيتاراپ رەسەي كىرىسەتىن بولادى. دالىرەك ايتساق، پولشادان - قازاقستانعا، قازاقستاننان - پولشاعا قاتىنايتىن تاۋاردى رەسەي ءوز تەرريتورياسى ارقىلى وتكىزىپ، سودان پايدا كورمەك.

ودان كەيىن ەكى ەل پرەزيدەنتتەرىنىڭ پولياك كاسىپكەرلەرىمەن كەزدەسۋى بارىسىندا ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق تۋرالى دا ءسوز بولدى.

«مەن بىلەمىن، پولشاعا ءبىزدىڭ ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق ۇنامايدى. ول وداقتىڭ ينيتسياتورى مەنمىن. مەنىڭ ەستۋىمشە، «رەسەي بۇرىنعى كەڭەس وداعىن قايتا قۇرىپ جاتىر» دەگەن اڭگىمەلەر بار. مەن ايتايىن سىزدەرگە. كەڭەس وداعىنىڭ قۇلاۋىنا كەيبىرەۋلەر قاتتى ۋايىمداپ جاتسا، ۋايىمداپ جاتقان بولار. ال ونى قايتا قۇرعىسى كەلەتىندەردىڭ باستارى جوق. سەبەبى بۇل مۇمكىن ەمەس»,-دەپ كەسىپ ايتتى ەلباسى.

ال وسىدان ءسال ەرتەرەكتە رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين «كەڭەس وداعىن ىدىراتۋ يدەياسى – ءبىزدىڭ عاسىرىمىزدىڭ ەڭ ءىرى گەوساياسي قاتەلىگى بولدى»,-دەپ مالىمدەگەن ەدى.

ودان كەيىنگى ءبىر سۇحباتىندا رەسەي پرەزيدەنتى ءوز ءسوزىن بىلايشا ناقتىلاعان ەدى.

«سوۆەت وداعىنىڭ ىدىراۋىنا وكىنبەيتىندەردىڭ جۇرەگى جوق. ال ونىڭ ءدال بۇرىنعى قالپىندا قۇرىلۋىن قالايتىنداردىڭ باسى جوق»،-دەگەن ەدى. بۇل تۇستا ۆلاديمير ءۆلاديميريچتىڭ «بۇرىنعى قالپىندا قۇرعىسى كەلەتىندەردىڭ» دەگەن سوزىنە نازار اۋدارعان ءجون. دەمەك، ءپۋتيننىڭ امبيتسياسى ەسكى وداقتى جاڭا فورماتتا قۇرۋ.

ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ايتىپ وتىرعان بۇرىعى كسرو-نى قايتا كۇرعىسى كەلەتىن جالعىز جان يەسى – ۆلاديمير پۋتين ەكەنىن مارقۇم رەسەيلىك ساياساتكەر بوريس نەمتسوۆ تا تالاي رەت ايتىپ ەدى.

«ءپۋتيننىڭ تۇسىنىگى تاياز. رەسەيدىڭ اينالاسىنان بۇرىنعى كسرو-عا ۇقساس الدەنەنى جاساپ شىققىسى كەلەدى. بىراق، بۇل ونىڭ قولىنان كەلمەيدى: بۇعان سەنىمدىمىن. نەگە؟ ەكونوميكا ءوز الدىنا، ماسەلە وسى وداققا بىرىككەن ەلدەردىڭ بيلىك قۇرىلىمىندا جاتىر. وداققا دەموكراتيالىق ەلدەر عانا بىرىگە الادى. تاريحتا ديكتاتۋرالاردان قۇرالعان وداق جوق. مۇنداي مىسالدى بىلمەيمىن. پۋتين – اۆتوريتارلىق كوشباسشى. مۇنداي ديكتاتور بيلىكتى بولىسپەيدى»,-دەگەن مارقۇم بوريس نەمتسوۆ اۆتوريتار كوشباسشىنىڭ امبيتسياسىن اشىق اشكەرەلەگەن بولاتىن.

ءتۇيىن: بۇگىن زامان باسقا. ساياسي ويىنداردىڭ ءوز ەرەجەسى، ءوز ءتارتىبى، ءوز ءتىلى بار. سىرتتان تون ءپىشىپ "پالەن جۇرت - جاۋ" دەپ اشىق ايتىپ، ارانداۋعا بولمايدى. بىراق رەسەيدەگى  نەويمپەريالىق شوۆينيزم تۋىن كوتەرۋشىلەر وزدەرىنىڭ تۇپكى امبيتسيالارىن اشىق كورسەتۋدە. جوعارىداعى ەلباسىنىڭ استارلاپ جەتكىزبەك بولعانى دا وسى بولسا كەرەك-ءتى.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz