29 مامىردا ۇلىبريتانيانىڭ استاناسىنا جينالعان ەۋروپا قازاقتارىنىڭ كىشى قۇرىلتايىنا، ەۋروپانىڭ 12 ەلىندەگى قازاق-مادەني ورتالىقتارىنا قوسا، دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنان، وزبەكستان، موڭعوليا، رەسەي، يوردانيا جانە سينگاپۋردەن ارنايى بارعان قازاقتار قاتىستى.
جىل سايىن ەۋروپانىڭ ءبىر قالاسىندا قازاقتاردىڭ باسىن قوسۋدى داستۇرگە اينالدىرعان بۇل شاراعا بيىل الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن جيىنى 1200-دەي دەلەگات قاتىستى.
لوندون تورىندەگى قۇرىلتاي جايىندا ۇلىبريتانياداعى قازاق مادەني ورتالىعىنىڭ توراعاسى يسمايل كەسىجى ازاتتىققا سۇحبات بەردى.

قازاق قۇرىلتايىنا اعىلشىن لوردتارى دا كەلدى

29 مامىردا ۇلىبريتانيانىڭ استاناسىنا جينالعان ەۋروپا قازاقتارىنىڭ كىشى قۇرىلتايىنا، ەۋروپانىڭ 12 ەلىندەگى قازاق-مادەني ورتالىقتارىنا قوسا، دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنان، وزبەكستان، موڭعوليا، رەسەي، يوردانيا جانە سينگاپۋردەن ارنايى بارعان قازاقتار قاتىستى.
جىل سايىن ەۋروپانىڭ ءبىر قالاسىندا قازاقتاردىڭ باسىن قوسۋدى داستۇرگە اينالدىرعان بۇل شاراعا بيىل الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن جيىنى 1200-دەي دەلەگات قاتىستى.
لوندون تورىندەگى قۇرىلتاي جايىندا ۇلىبريتانياداعى قازاق مادەني ورتالىعىنىڭ توراعاسى يسمايل كەسىجى ازاتتىققا سۇحبات بەردى.

قازاق قۇرىلتايىنا اعىلشىن لوردتارى دا كەلدى

– يسمايل مىرزا، لوندوندا ءوتىپ جاتقان ەۋروپا قازاقتارىنىڭ قۇرىلتايىنا كىمدەر كەلدى؟
– جۇما نامازىنان كەيىن، قازاق ەلىنىڭ ازاتتىعى جولىندا قۇربان بولعان شەيىتتەرىمىزدى ەسكە الىپ، قۇربان شالۋدان كەيىن قۇرىلتايدىڭ رەسمي جيىنى اشىلىپ، تۇستەن كەيىن ەۋروپا قازاق قوعامدار فەدەراتسياسىنا مۇشە قوعام باسشىلارىنىڭ جيىنى ءوتتى.
ءبىر ايتا كەتەرلىگى، ەۋروپانىڭ قازاق قوعامدارى فەدەراتسياسى كۇنى بۇگىنگە دەيىن ەۋروپا زاڭى بويىنشا رەسمي تىركەۋدەن وتپەگەن، اتى بار زاتى جوق قوعام ەدى. مىنە، وسى قۇرىلتايدىڭ الدىندا بۇل فەدەراتسيا رەسمي تۇردە تىركەلدى.
بۇعان دەيىن بۇل فەدەراتسيانىڭ توراعاسى ميۋنحەندەگى قازاق قوعامىنىڭ توراعاسى ابدۋلعايىم كەسىجى بولىپ كەلگەن. ول ەندى عانا رەسمي تۇردە تىركەلىپ جاتقاندىقتان، توراعالىق ميۋنحەندەگى قازاق قوعامىندا قالا بەرەتىن بولدى.
قازىر قۇرىلتايعا – وزبەكستاننىڭ، موڭعوليانىڭ، رەسەيدىڭ جانە ەۋروپانىڭ 15 ەلىنەن قازاقتار كەلدى. ءتىپتى، سينگاپۋر مەن يوردانيادا جۇرگەن 1-2 قازاق تا بۇل قۇرىلتاي تۋرالى ەستىپ، ات ارىتىپ جەتىپتى.
سونداي-اق، بۇل قۇرىلتايعا جەرگىلىكتى اكىمشىلىك تە جەتكىلىكتى دەڭگەيدە نازار اۋدارىپ وتىر. سونىڭ بەلگىسى بولار، لوندون قالالىق اكىمشىلىك باسشىلارى مەن لوندونداعى بريتان پارلامەنتىنىڭ لوردتار پالاتاسىنىڭ مۇشەسى لورد فرەيزەر كەلدى.
ءارى لوندونداعى تۇركى رەسپۋبليكالارى، ءازىربايجان، قىرعىزستان، وزبەكستان، تۇركيا، تاجىكستان، تۇركىمەنستان مەملەكەتتەرىنىڭ دە ەلشىلىكتەرى ات سالىسۋدا.

باستى ماسەلە – جاستاردى قازاقي رۋحپەن تاربيەلەۋ

– بيىلعى قۇرىلتاي قانداي ماسەلەگە ارنالدى؟
– قۇرىلتايدىڭ باستى ماقساتتارىنىڭ ءبىرى – ەۋروپادا تۋىپ وسكەن، قازاق مادەنيەتىنەن جىراقتا جۇرگەن قازاق جاستارىنىڭ ساناسىن ساۋلەلەندىرىپ، قازاقتىڭ سالت-ساناسى مەن مادەنيەتىن تانىتۋ جانە ءتۇسىندىرۋ، ولاردىڭ ءبىر-بىرىمەن تانىسۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ.
ەۋروپاداعى قازاق دياسپوراسى وتە ۇلكەن ەمەس. ەڭ كوپ شوعىرى پاريج قالاسىندا – 200 وتباسى تۇرادى. كەيبىر قالالاردا 10 وتباسى عانا تۇرىپ جاتىر. دەمەك، ءبىر-بىرىنەن جىراق جۇرگەن قازاق جاستارى قازاق ءتىلىن بىلمەيدى، سالت-سانانى ۇمىتىپ بارادى، ءارى ءوزارا قارىم-قاتىناسى تىم سيرەك.
سول سەبەپتى دە، قازاق جاستارىنىڭ ءبىر-بىرىمەن بايلانىسىن كۇشەيتىپ، ءوزارا وتباسى قۇرۋىنا وسى قۇرىلتايلار سەپتىگىن تيگىزەدى.
– ال، قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋ ماسەلەسىن قولعا الماق نيەتتەرىڭىز بار ما؟
– قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋ ماسەلەسىن ەۋروپاداعى قازاق مادەني ورتالىقتارى اركىم ءوز بەتىنشە شەشۋگە داعدىلانعان. بۇرىن لوندوندا وتىرعان قازاقستاننىڭ توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى ءبىزدىڭ وسى ماسەلەمىزدى شەشۋگە ات سالىسىپ، ارنايى قازاق ءتىلىن ۇيرەتەتىن مۇعالىم ءبولىپ بەرگەن ەدى.
ەلشى اۋىسىپ كەتكەننەن كەيىن، بۇل ءىس توقتاپ قالدى. بۇگىن قازاقستاننىڭ جاڭا ەلشىسى قايرات ابۋسەيىتوۆپەن وسى ماسەلە جايىندا اڭگىمە وتكىزدىك. قۇرىلتايدان كەيىن قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋ كۋرسى ءوز جۇمىسىن جالعاستىراتىن بولدى.
ال، ەۋروپانىڭ كوپ قالالارىندا مۇنداي شارالار جوقتىڭ قاسى. ولاردا دا وسىنداي شارالار قولدانسا جاقسى بولار ەدى. كەيبىر قالالاردا قوعام تاراپىنان ءبىر اۋديتوريالاردى جالداپ الىپ، سەنبى كۇندەرى ساباق ۇيرەتىپ جاتقاندارى دا بار.
الايدا، بۇل قازاق قوعامدارىنىڭ قالتاسىنا قيىنعا تۇسەدى. ءارى قازاق مادەنيەتى مەن ءتىلىن مۇلدەم بىلمەيتىن بالالارعا قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋ دە وڭايعا سوقپاي وتىر. نەگىزىنەن ولارعا كورنەكىلىك قۇرال، تەلەديدار ارقىلى قازاقشا ۇيرەتكەن دۇرىس بولار ەدى.
قازاق تەلەارنالارى شەتتەگى قازاقتارعا ارناپ كۇنىنە 1-2 ساعات قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋ باعدارلاماسىن بەرسە دەگەن تىلەك بار.

دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى ۇسىنعان ديسكىلەر ەۋروپا قازاقتارىنا جارامسىز

– دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى شەتتەگى قازاقتارعا ارناپ قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋ ءۇشىن سD جانە DVD ديسكىلەرىن ۇسىنعاندارىن حابارلاعان ەدى. ول قانشالىقتى ءتيىمدى؟
– ارينە، بۇل ديسكىلەر ءبىزدىڭ ۇلكەن ادامدار ءۇشىن تانىمدىق تۇرعىدان وتە پايدالى. دەگەنمەن، ەۋروپا جاستارىنا بۇل تىم ءتيىمدى ەمەس. ويتكەنى، ول ديسكىلەر تۇرىكشە-قازاقشا ۇسىنىلعان. ال، ەۋروپاداعى قازاق جاستارى وزدەرى تۇراتىن ەلدەرىنىڭ تىلىندە سويلەيدى عوي.
قازىرگى اكەلگەندەرىن ازىرگە كورگەن جوقپىن. جالپى، ول ديسكىلەردى جاساعاندا بۇنداعى ادامدارمەن اقىلداسا وتىرىپ، كاسىبي دەڭگەيگە جەتكىزۋ كەرەك شىعار.
بۇگىنگە دەيىن بىزگە جەتكەن ديسكىلەردىڭ وقىتۋ مەتوديكاسى ەسكى. جاڭا مەتوديكالاردى ويلاپ تاۋىپ، بالالاردى قىزىقتىرۋدىڭ وزگە امالدارىن قاراستىرعان ءجون بولار ەدى.
– اڭگىمەڭىزگە راحمەت، يسمايل مىرزا.

ەسەنگۇل كاپقىزى 29.05.2009
«ازاتتىق» راديوسى