وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنا كەلگەن «نۇر وتان» پارتياسى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى مۇحتار قۇل-مۇحاممەد مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ قالاي ورىندالىپ جاتقاندىعىنا باقىلاۋ جاسادى. ول ەڭ الدىمەن «اسار» شاعىن اۋدانىندا سالىنىپ جاتقان قولجەتىمدى بەس قاباتتى 243 پاتەردىڭ قۇرىلىسىمەن تانىستى. پاتەرلەردىڭ ورتاشا قۇنى ءبىر شارشى مەترىنە 140 مىڭ تەڭگەدەن اينالادى. بارلىق جاعدايى جاسالعان، جاقىندا پايدالانۋعا بەرىلەتىن پاتەرلەردىڭ وزىندىك قۇنىن م.قۇل-مۇحاممەد «قازاقستانداعى ەڭ تومەنگى باعا ەكەن» دەپ باعالادى، - دەپ جازادى "ەگەمەن قازاقستان" گازەتىنىڭ ءتىلشىسى.

كورشى مەملەكەتتەن قونىس اۋدارعان اعايىن­دار­دىڭ باسىن قوسىپ، وسى شاعىن اۋداننىڭ قازى­عىن قاققان اعايىندى يبادۋللا مەن سادۋللا قالى­بەكوۆتەردىڭ «كورپوراتسيا اق وردا» جشس سالعان ۇيلەرى كەيىنىرەك «نۇرلى جول» باعدارلاماسىنا ۇلاسقان. «بۇگىندە 324 گەكتار جەرگە ورنالاسقان جاڭا اۋداندا 2009-2011 جىلدار ارالىعىندا 1500 ءۇي سالىندى.

مۇندا 2 مەكتەپ، 3 بالاباقشا بار»، دەدى وبلىس اكىمى جانسەيىت تۇيمەباەۆ. ياعني، جاقىندا پايدالانۋعا بەرىلەتىن پاتەر يەلەرىنىڭ بار كەرەگى جاسالعان، ياعني دايىن تۇر. ال 15 جىلعا جالعا بەرىلەتىن پاتەرلەرگە قونىستانۋشىلار اي سايىن شامامەن 40-50 مىڭ تەڭگەدەن تولەيدى. وسىنشاما سومانى جالداپ وتىرعان ۇيلەرگە تولەپ كەلە جاتقان تۇرعىندار ءۇشىن بۇل جاقسى مۇمكىندىك.

«نۇر وتان» پارتياسى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى وسىنداعى قۇرىلىس جۇمىسىن جۇرگىزىپ جاتقان جۇمىسشىلارمەن سويلەستى. مۇنداعى ايلىق جالاقى 150 مىڭ مەن 180 مىڭ تەڭگە ارا­لىعىندا. قۇرىلىسشىلار جۇمىستارىنا قانا­عات­تاناتىندىقتارىن ايتتى. وبلىستاعى «نۇرلى جول» باعدارلاماسىنىڭ ورىندالۋىن بايانداعان وبلىس اكىمىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى دارحان ساتىبالدى بيىل قۇنى 20 197,7 ملن. تەڭگە بولاتىن 50 نىساننىڭ قۇرىلىسى جۇرگىزىلىپ جاتقانىن ايتتى. ونىڭ ىشىندە 10 نىسان وتكەن جىلدان وتپەلى بولسا، 40 نىسان – جاڭا قۇرىلىس. اتاپ ايتار بولساق، 26 مەكتەپتىڭ، 1 بالاباقشانىڭ، 1 جاتاقحانا مەن 11 ينفراقۇرىلىم جانە 11 تۇرعىن ءۇيدىڭ قۇرىلىس جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر.

م.قۇل-مۇحاممەدتىڭ جۇمىس ساپارى «دوستىق» شاعىن اۋدانىندا سالىنىپ جاتقان 1200 ورىندىق مەكتەپتىڭ قۇرىلىس باسىندا جالعاستى. وبلىستىق ءبىلىم ءبولىمىنىڭ باسشىسى قۋاندىق قۇلاجانوۆ ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العاننان بەرى وڭتۇستىك قازاقستاندا 570 مەكتەپ سالىنعانىن ايتىپ ءوتتى. مۇحتار ابرارۇلى پارلامەنت دەپۋتاتتارىنىڭ تيپتىك جوبامەن سالىنىپ جاتقان مەكتەپتەرگە بولىنەتىن مەملەكەت قارجىسىنىڭ ارقيلى بولىپ كەلەتىندىگىنە ايتقان پىكىرلەرىنىڭ قانشالىقتى قيسىندىلىعىن سۇرادى. بۇل سۇراققا د.ساتىبالدى تولىمدى جاۋاپ بەردى. ياعني، 300, 600, 900 جانە 1200 ورىندىق مەكتەپتەرگە بولىنەتىن قارجى تۇرلىشە بولعاندىقتان، وبلىس اكىمدىگى ءتيىستى ورىنداردىڭ كەلىسىمىمەن وبلىس ىشىندە ناقتىلايدى. ياعني، بيۋدجەت قارجىسى اناعۇرلىم ۇنەمدەلىپ، قوسىمشا مەكتەپتەر سالۋعا مۇمكىندىك تۋادى. ويتكەنى، جىل سايىن وڭتۇستىكتە مەكتەپكە جاڭادان باراتىن وقۋشىلاردىڭ سانى ون مىڭعا جۋىقتايدى. اسىلىندە، وبلىسقا 2017-2020 جىلدار ارالىعىندا 205 مەكتەپ كەرەك.

«نۇر وتان» پارتياسى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى التىن قۇرساق وڭتۇستىكتىڭ وسىمتالدىعىنا ءسۇيىنىشىن ءبىلدىردى. سولتۇستىك وبلىستاردا مەكتەپتەردە وقۋشىلاردىڭ ازايعاندىعىنان جاڭا ءبىلىم وشاقتارىن سالۋدىڭ شەكتەلە باستاعانىن مىسالعا كەلتىرگەن م.قۇل-مۇحاممەد ونىڭ ورنىن «سەرپىن» باعدارلاماسى تولتىرىپ جاتقاندىعىن ايتتى. «وڭتۇستىك، سولتۇستىك دەيتىندەي ەمەس، بارلىعى قازاق جەرى. سوندىقتان، وڭتۇستىك وڭىرلەر جۇرتشىلىعى تابيعاتى قاتالداۋ بولعانىمەن، جەرى قۇيقالى، جۇمىس ورنى كوپ سولتۇستىك وبلىستارعا قونىس اۋدارۋلارىن توقتاتپاۋى كەرەك»، دەدى ول. ءسوز رەتى كەلگەندە ايتا كەتەيىك، «دوستىق» اۋىلىنداعى بۇگىنگى ەسكى مەكتەپتە وقۋشىلار ءۇش اۋىسىممەن وقيدى. مەملەكەت باعدارلاماسىمەن سالىنىپ جاتقان 1200 ورىندىق وقۋ ورنى ەندى وسىنداعى قيىن ءتۇيىندى شەشپەك.

وڭتۇستىك ەلىمىزدەگى ەڭ ءىرى اۋىل شارۋاشىلىعى ورتالىقتارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. قازاقستانداعى جىلىجايلاردىڭ 87 پايىزى وسىندا ورنالاسقان. ولاردىڭ جالپى كولەمى 1 مىڭ گەكتاردان اسادى. م.قۇل-مۇحاممەد ەلىمىزدەگى ەڭ ۇلكەن جانە الدىڭعى قاتارلى جىلىجاي كەشەنى – «ادەليا» شارۋا قوجالىعىندا بولدى. بۇل شارۋاشىلىقتى وركەندەتۋ ءۇشىن 2,5 ميللياردتان استام تەڭگە سالىنعان. جىل سايىن جىلىجايدان گوللانديالىق تەحنولوگيامەن 6 مىڭ توننا قيار مەن قىزاناق جينالادى. «اگروبيزنەس-2020» باعدارلاماسىنىڭ ارقاسىندا وسىنداي اۋقىمدى جوبانى ىسكە اسىرۋ مۇمكىندىگى تۋدى. پارتيا توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى جەرگىلىكتى شارۋالارعا مەملەكەتتىڭ اگرووندىرىس كەشەنىنە كورسەتەتىن كومەكتى ودان ءارى ۇلعايتا بەرەتىنىن ايتتى. الايدا، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ وزىق تەحنولوگيالارىن قولدانىپ، جەرگە ۇقىپپەن قارايتىن شارۋالارعا عانا كومەك بەرۋ مۇمكىندىگى قاراستىرىلعاندىعىن ەسكەرتتى.

م.قۇل-مۇحاممەد قازاقستاننىڭ وڭتۇستىگىندە شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋ ماسەلەلەرىنە ايرىقشا كوڭىل ءبولدى. بۇگىنگى تاڭدا وڭىردە 330 مىڭنان استام كاسىپكەر بار. دەگەنمەن، وبلىس ەكونوميكاسىنداعى شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ ۇلەسى 20 پايىزعا جەتپەيدى. «ادەليا» جىلىجايىندا وبلىستىڭ شارۋالارى مەن ديقاندارى وسىرگەن ونىمدەر كورمەسىمەن تانىسقاننان كەيىن مۇحتار ابرارۇلى جۋرناليستەرگە سۇحبات بەردى.

– وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا 3 ميلليونعا جۋىق حالىق تۇرادى. سوندىقتان، بۇل ءوڭىر ەلباسىمىزدىڭ ۇنەمى نازارىندا، – دەدى «نۇر وتان» پارتياسى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى. –ەلىمىزدىڭ قانشالىقتى ءوسىپ كەلە جاتقاندىعىن سالىستىرمالى تۇردە ايتا كەتسەك، 2001 جىلى مەملەكەتىمىزدىڭ بيۋدجەتى 508 ملرد تەڭگە بولسا، بۇگىندە تەك وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ بيۋدجەتى 550 ملرد تەڭگەگە جەتىپ وتىر. ەكىنشىدەن، ءوڭىردىڭ العا دامىپ كەلە جاتقاندىعىنا «نۇرلى جول» جانە «بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» سياقتى مەملەكەتتىڭ باعدارلامالاردىڭ قوسىمشا قارجى ءبولۋى جاقسى اسەر ەتۋدە. «نۇرلى جول» ارقىلى مەكتەپ، اۋرۋحانا سالۋ، جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشۋ، جول سالۋ ءۇشىن 46 ملرد تەڭگە بولىنسە، شاعىن جانە ورتا بيزنەستى وركەندەتۋ ءۇشىن اگروبيزنەس قۇرىلىمدارىنان 20 ملرد تەڭگەدەن استام قاراجات ءبولىندى. وسى قارجىلار ارقىلى ءبىز ەۋروپا دەڭگەيىنە كوتەرىلىپ، جاڭا قوندىرعىلار ارقىلى ونىمدىلىگىمىزدى كوتەرۋىمىز كەرەك.

ولاي بولماق قايدا دەپ ايتۋدىڭ ءجونى جوق. ونىڭ ءبىر مىسالى 11 گەكتار جەرگە سالىنعان، الەمدەگى مىقتى جىلىجايلاردان ەش قالىسپايتىن وسى «ادەليا» جىلىجايى. ءونىمىنىڭ 70 پايىزىن رەسەي نارىعى الىپ وتىر. ال بۇدان ونشاقتى جىل بۇرىن وسىنداي جىلىجاي بولادى دەگەندى ارمانداي دا المايتىن ەدىك قوي. وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ شاعىن جانە ورتا بيزنەستە الماعان اسۋلارى ءالى دە كوپ. ءبىر جىلدا 365 كۇن بولسا، وڭتۇستىكتە سونىڭ 310-320 كۇنى شارۋاعا قولايلى.

«نۇر وتان» پارتياسى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ءوز سوزىندە ەلباسىنىڭ تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى كۇندەرىنەن باستاپ شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋعا ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ، ونىڭ جالپى ۇلتتىق ەكونوميكامىزداعى ۇلەسىن 50 پايىزعا جەتكىزۋگە ۇدايى ءوڭىر باسشىلارىنىڭ نازارىن اۋدارىپ كەلە جاتقانىن اتاپ ءوتتى. «وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ تاپ وسى سەگمەنتتى دامىتۋعا تولىق مۇمكىندىگى بار. ونىڭ ۇستىنە، «نۇرلى جول»، «بيزنەستىڭ جول كارتاسى» باعدارلامالارى ونى ىسكە اسىرۋعا كەرەمەت جاعداي تۋعىزىپ وتىر. بۇل مۇمكىندىكتى پايدالانا ءبىلۋ كەرەك»، دەپ اتاپ ءوتتى مۇحتار قۇل-مۇحاممەد. «نۇر وتان» پارتياسى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى «وڭتۇستىك» يندۋستريالىق ايماعىندا بولىپ، كاسىپكەرلەردىڭ ونىمدەرىمەن تانىستى.

جوعارى ساپالى شىنى ىدىستار شىعاراتىن «ەۋروكريستالل» زاۋىتى «بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى شەڭبەرىندە سالىنعان. كاسىپورىننىڭ قۇنى – 5 ميلليارد تەڭگە. شۆەيتساريالىق تەحنولوگيامەن سالىنعان زاۋىت ءوندىرىس قۋاتى جاعىنان رەسپۋبليكادا ەكىنشى ورىن الادى.

«نۇر وتان» پارتياسى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى وبلىس اكتيۆىمەن كەزدەسۋ بارىسىندا مەملەكەت باسشىسى بەلگىلەگەن، ەلىمىزدى دامىتۋدىڭ باسىم باعىتتارى تۋرالى جان-جاقتى بايان­داپ بەردى. مۇحتار قۇل-مۇحاممەد پرەزيدەنتتىڭ پارتيا الدىنا قويعان باستى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى – نەگىزگى مەملەكەتتىك باعدارلامالاردى ىسكە اسىرۋدىڭ ساپاسىنا قاتاڭ باقىلاۋدى قامتاماسىز ەتۋ ەكەندىگىن ەسكەرتتى.

اكتيۆتە وڭتۇستىك قازاقستان وبلىس­تىق پار­تيا فيليالىنىڭ توراعاسى بولىپ وب­لىس اكىمى جانسەيىت تۇيمەباەۆ سايلان­دى.

باقتيار تايجان

Abai.kz