جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ 30 جىلدىعى استانانىڭ «رەديسسون» قوناقۇيىندە «قازاقستان تاريحشىلارى قاۋىمداستىعىنىڭ» شەڭبەرىندە اتالىپ ءوتتى. بۇل جيىننىڭ نەگىزگى ماقساتى – جەلتوقسان وقيعاسىن زەرتتەۋدى حالىقارالىق ساياسات، تاريح، فيلوسوفيا، پسيحولوگيا جانە ت.ب.  عىلىمدارىنىڭ اينالىمىنا ەنگىزىپ، الەمدىك عالىمنىڭ زەرتتەۋ سۋبەكتىسىنە اينالدىرۋ ەكەن. الىس-جاقىن 8 شەت ەلدەن، ەلىمىزدىڭ بارلىق تۇكپىرىنەن عالىمدار مەن ساياساتكەرلەردىڭ شاقىرىلىپ وتىرعان سەبەبى سول.  

جيىنعا قۇتتىقتاۋ سوزدەر ايتقانداردىڭ قاتارىندا ۆەنگريانىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى اندراش باراني مىرزا بولىپ، ول قازاقتىڭ توتاليتاريزمگە قارسى جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە 30 جىل تولسا، ۆەنگريانىڭ 1956 جىلعى توڭكەرىسىنە 60 جىل بولعانىن اتاپ ءوتتى.

قازاقتىڭ تۇڭعىش-عارىشكەرى توقتار اۋباكىروۆتىڭ دە قۇتتىقتاۋ ءسوزى وقىلدى. ول ءوزى جاقىن تۋىسى قايتىس بولعاندىقتان جيىنعا كەلە الماپتى. باتىردىڭ سوزىندە بۇرىن ايتىلماعان ءبىر دەرەك قىلاڭ بەردى.

1987 جىلى ت.اۋباكىروۆ ماسكەۋدە تۇرعان ەكەن. ونىڭ سول جىلى جاساعان ەرلىگى باتىر اتاعىنا ۇسىنىلىپ، كسرو جك حاتشىسى ت.مەنتەشاشۆيلي جارلىققا قول قويۋ ءۇشىن گورباچەۆكە اپارسا، «جەلتوقسان» ءۇشىن حالقىمىزعا ابدەن وشىككەن «قالدىباي» ونى: «قازاققا ەشقاشان دا باتىر اتاعى بەرىلمەيدى» دەپ قولىمەن قاعىپ جىبەرىپتى. تەك، ت.اۋباكىروۆ پارتيالىق ەسەپتە تۇرعان ماسكەۋ قالالىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى ۆ.گريشيننىڭ  تاباندى تۇردە تالاپ ەتۋىنىڭ ارقاسىندا عانا توقتار اعامىز باتىر اتاعىن العان كورىنەدى.

ءسويتىپ، جات تۇگىل جاقىنىنا ىستەي المايتىن جاقسىلىقتى توپىراعىڭ تورقا بولعىر ۆ.گريشين قازاققا جاساعان ەكەن...  

جاقسىباي سامرات

Abai.kz