وتكەندە بەلگىلى ساياساتتانۋشى ايدوس سارىم  ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ دەرەكتەرىنە سۇيەنىپ، 2016 جىلدىڭ جارتى جىلىندا ەلىمىزدەن 16 742 ادام كوشىپ كەتكەنىن جازعان بولاتىن. 

قازاقستاندى ارتتا قالدىرىپ، ءوز اتامەكەنىنە اسىققانداردىڭ باسىم بولىگى ورىستار ەكەن. رەسەيگە قونىس اۋدارعان ازاماتتاردىڭ ناقتى سانى -  14 512 ادام.

ايماقتار بويىنشا قارايتىن بولساق، ەڭ كوپ ادام سولتۇستىك وبلىستاردان كەتكەن. كوشتىڭ باسىن قاراعاندى وبلىسى باستاپ تۇر. ولاردىڭ قاراسى  – 2890 ادام. قوستانايدان – 2413, پاۆلوداردان – 2222,  الماتىدان - 1640, شىعىس قازاقستان وبلىسىنان – 1536, سولتۇستىكتەن قازاقستان وبلىسىنان –1334, اقمولادان – 1192, باتىستان – 931 ادام سىرتقا قونىس اۋدارعان. 

ارينە، بۇل وكىنەتىن جاعداي ەمەس. سەبەبى، ماڭگىلىك ەل بولۋ جولىن تاڭداعان قازاقستانمەن بولاشاعىن بايلانىستىرا المايتىن ءار ازاماتتىڭ جولى اشىق.

جارتى جىلدا 16 مىڭنان اسا وزگە ءتىلدى ازامات ەلدەن كەتىپ وتىرسا، الداعى ون شاقتى جىلدا قازاقستان ۇلتتىق مەملەكەتكە اينالاتىنىنا ەشكىم داۋ ايتا قويماس.

شىندىعىن ايتايىق، ورىسى بار، باسقاسى بار، وزگە دياسپورا وكىلدەرى قازاقستاننان كەتپەگەننىڭ وزىندە ىشكى ءوسىم ارقىلى بۇل مەملەكەتتە قازاق تىلدىلەردىڭ ۇستەمدىك قۇراتىنى انىق بايقالا باستادى. بيلىك قانشا جەردەن مەكتەپتەردى ءۇشتىلدى ەتىپ، رەسمي ءتىلدى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن مىڭ ايلا تاپسا دا، «كوپ قورقىتادى، تەرەڭ باتىرادى».

مۇنى ءبىزدىڭ شەنەۋنىكتەر ءالى تۇسىنە الماي وتىر. ال، وزگە دياسپورالار باياعىدا-اق ءتۇسىندى. ءتۇسىندى دە، اۋزىنان اق ماي توگىلىپ وتىرسا دا، ەرتە قام جاساپ، تاريحي وتاندارىنا قونىس اۋدارىپ جاتىر. ال، قالىپ كەتكەندەرى بىرتە-بىرتە قازاق ءتىلىن ۇيرەنىپ، وسى مەملەكەتكە ءوز تاعدىرىن تاپسىرماقشى. ولار وزدەرىنىڭ قۇقىعىن مەملەكەت قۇراۋشى ۇلتتىڭ قۇقىعىنان جوعارى قويمايدى.

راس. تاعدىردىڭ تالكەگىمەن ەلىمىزگە كەلدى. ءوستى، ءوندى. قازاقتىڭ الاقانىندا ەركەلەپ عۇمىر كەشتى. قويناۋى بايلىققا تولى جەرىمىزدى بىزبەن بىرگە تەل ەمدى. قارا قازاق قارا نان تاپپاي وتىرعاندا جىرعاپ ءومىر ءسۇردى. ەندى زامان وزگەردى. قازاق – بودان ەل ەمەس. بودان بولماعاندىقتان دا ءوز ۇلتتىق مەملەكەتىن قۇرىپ، جوعالعانىن تابۋعا ءتيىستى. مۇنى تۇسىنبەيتىن شەنەۋنىكتەردەن باسقا تاعى ءبىر توپ بار. ول ەلىمىزدەگى – «قارا ورىستار». "اتان تۇيە اۋناعان جەردە تۇك قالادى".

سول "تۇك" رەسەيگە بارسا ورىس بولا المايدى، ەلدە قالىپ قازاق بولا المايدى. سوسىن، دامۋى قارقىن العان ۇلتتىق سانانى كەرى تارتىپ، ەل اراسىن بۇلدىرۋمەن اينالىسادى. ولجاس سۇلەيمەنوۆ سەكىلدى «ورىسشىل» تۇلعالاردى وزدەرىنە تارتىپ، ءار نارسەگە رەسەيدى مىسالعا كەلتىرىپ، ساياساتتىڭ بەتىن قازاقتارعا بۇرعىزباۋ ءۇشىن بارىن سالادى. ەندىگى كۇرەسىمىز سول «قارا ورىستارمەن» بولاتىنى انىق. ولار از ساندى بولا وتىرىپ، بۇكىل قازاقتى "قارا ورىس" جاساۋ ءۇشىن كۇرەسەتىن بولادى.

كەتىپ جاتقان قاۋىم ارتىنا «قارا ورىستاردى» قالدىرىپ بارا جاتقانى عانا وكىنىشتى. ولاردى دا وزدەرىمەن بىرگە الا كەتسە عوي، قازاقتىڭ تاقياسى قيسايىپ قالماس ەدى.

ءشارىپحان قايسار

Abai.kz