جىل سايىن الەم جۇرتشىلىعى 19 قاراشانى –  دۇنيەجۇزىلىك دارەتحانالار كۇنى رەتىندە اتاپ ءوتىپ كەلەدى. ارينە، بۇل ءبىزدىڭ قالامىز ءۇشىن ازىرگە تاڭسىقتاۋ «مەرەكە» ەكەندىگى راس. تەك، اتالعان وزەكتى ماسەلە جونىندە، ياعني، شاھاردا قوعامدىق دارەتحانا­لاردىڭ جوقتىعىنا بايلانىستى قازاق باسىلىمدارى اراسىندا العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ وسىدان 4-5 جىلداي بۇرىن «الماتى اقشامى» گازەتى ماسەلە كوتەرمەسە، بۇل تاقىرىپ ءالى كۇنگە دەيىن «جابۋلى قازان جابۋلى» كۇيىندە قالاتىن با ەدى؟!

اتاپ وتەتىنى، «اقشام» گازەتىنىڭ وزىندە العاش رەت قالادا قوعامدىق دارەتحانانىڭ تاپشىلىعى جونىندەگى ماسەلە وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن قاراشا ايىندا قوزعالعان بولاتىن. ودان بەرى ءبىزدىڭ باسىلىم بۇل تاقىرىپتى جىل سايىن جازۋدايىن جازىپ-اق كەلەدى. بىراق، بۇل ماسەلەگە وراي ءتيىستى ورىندار تاراپىنان كوڭىل بولىنبەگەندەي سىڭاي تانىتىلىپ كەلگەن-ءدى. سودان دا مەگاپوليستە اركىم ۇيلەر قالتارىستارىندا، اعاشتار تاساسىندا قاجەتتىلىكتەرىن وتەۋدى ادەتكە اينالدىرۋعا داعدى الدى. ءسويتىپ، ءبىر كەزدەردەگى اسەم شاھار ساسىپ، جامان يىستەرگە بوگەتىن بولدى.

ال، بۇل ماسەلەگە ەلوردامىز – استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ ءوزى ءمان بەرە قاراپ، تيىسىنشە شارالار قولدانا باستادى. ماسەلەن، وتكەن جىلى استانا اكىمدىگى قالاداعى بارلىق مينيسترلىكتەر مەن ۆەدومستۆولار، كوپشىلىك ورىندار مەن ساۋدا ورتالىقتارى، جوعارى وقۋ ورىندارى مەن مادەنيەت وشاقتارى جانىنان قوعامدىق دارەتحانالار اشۋعا بەل شەشە كىرىسە باستاعانىن سىرت «قۇلاقتاردان» ەستىپ قالدىق. كەرەك دەسەڭىز، ولار بۇل ماسەلەنى جىلدام شەشۋ ماقساتىندا قالادا ىشىندە دارەتحا­ناسى بار 50-دەن استام جىلى ايالدامالار سالۋدى دا جوسپارعا ەنگىزىپ جىبەرىپتى. ءسويتىپ، استانالىقتار ءبىزدىڭ گازەت كوتەرگەن باستاماعا كوز جۇما قاراماي، تەز ارادا جۇزەگە اسىرا باستادى.

ارينە، بۇل كەزدە الماتى قالاسىنىڭ اكىمدىگى دە قالادا دارەتحانالار سالۋ ماسەلەسىنە نەمقۇرايدى قاراپ، قول قۋسىرىپ وتىرماعانى بۇگىنگى تاڭدا بەلگىلى بولىپ وتىر. ويتكەنى، وسى جاقىندا عانا شاھاردا ورتالىق سۋ قۇبىرى جەلىسى مەن كارىز جۇيەسىنە قوسىلعان العاشقى ءۇش بىردەي بيودارەتحانا پايدالانۋعا بەرىلگەنىن ەستىدىك. ولار ماقاتاەۆ – ءۋاليحانوۆ كوشەلەرى قيىلىسىندا، سوناۋ «وربيتا» ىقشاماۋدانىنداعى مۇستافين كوشەسىنىڭ بويىندا جانە «قازاقستان» قوناق ءۇيىنىڭ جانىندا ورنالاس­قان. مۇنىمەن قويماي، جىل اياعىنا دەيىن الماتى قالاسىندا تاعى 10 دارەتحانا پايدا بولادى دەپ كۇتىلۋدە. وسىلاي كەلەر جىلى مەگاپوليستە كوشە دارەتحانالارىنىڭ سانى 100-گە جەتەدى دەپ جوسپار­لانىپ وتىر. ايتا كەتەتىنى، بۇلاردىڭ ءبارى مەملكەت­تىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك نەگىزىندە جەكە ينۆەستوردىڭ كۇشىمەن جۇزەگە اسىرىلعان ەكەن. بۇل رەتتە، اتالعان ءبىر بيودارەتحانانى سالۋعا الگى كاسىپكەر 7 ملن. تەڭگەدەي قارجىسىن جۇمساپتى.

قورىتا ايتقاندا، الماتى – بۇگىندە دۇنيە ءجۇزى تۋريستەرى ءۇشىن تارتىمدى قالاعا اينالۋ جولىندا تىنىم تاپپاي جۇمىس ىستەپ جاتىر. ال بۇل ءۇشىن ارۋ شاھارىمىز – جانعا جايلى، تازا، كورەر كوزگە كورىكتى، ساياباقتارى مەن گۇلزارلارىنان جۇپار ءيىس اڭقىپ، كوشەلەر مەن اۋلالارى ساسىق تا كۇلىمسى يىستەردەن ادا بولىپ تۇرۋى كەرەك. بۇل تۇرعىدا دارەت­حانالار – جوعارى مادەنيەتتىلىكتىڭ ءبىر بەلگىسى سانالا­تىنى انىق. وسىعان دەيىن، قالامىزدا دارەت­حا­نانىڭ جوقتىعى مادەنيەتسىزدىك پەن ۇياتسىزدىقتىڭ بەلەڭ الۋىنا اسەر ەتىپ كەلگەن ەدى. ەندىگى جەردە بۇل كەمشىلىك كەلمەسكە كەتەتىن سەكىلدى. وسى رەتتە، مادەنيەتى مەن سالت-ءداستۇرىن قاتتى قۇرمەت تۇتاتىن جاپون حالقى دارەتحانانى، باياعىدان-اق – ەرەكشە تىنىعۋ،  ءتىپتى، تەرەڭ ويلار مەن اسەرلى سەزىمدەرگە جەتەلەيتىن، كەرەمەت ولەڭدەر مەن شىعارمالار ويعا ورالاتىن، جاڭا باستامالارعا باستايتىن ايرىقشا ورىن رەتىندە باعالاعانىن ايتا كەتكەن ءجون دەپ بىلەمىز. مىنە، سوندىقتان  بىزدەر دە دارەتحاناعا جوعارى تازالىقتىڭ، ۇلكەن مادەنيەتتىلىكتىڭ بەلگىسى دەپ قاراي ءبىلۋىمىز قاجەت!..

abai.kz