تانىمال كاسىپكەر، «بەنت» اق-نىڭ قوجايىنى ءدىلمۇرات كۇزيەۆتىڭ باۋىرى - ءدىلشات جەزوكشەلەر ۇياسىن قۇرىپ، زاڭسىز كاسىپ ارقىلى شاش ەتەكتەن پايدا تابام دەپ اقىرىندا سوتتالىپ تىندى.

«اشىققاننان قۇنىققان جامان» دەيدى مۇنداي دا حالىق. الماتىنىڭ تۇركسىب اۋداندىق سوتى ءدىلشات كۇزيەۆكە تاعىلعان ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپ قۇردى دەگەن ايىپتى دا ورىندى دەپ تاپتى. سىبايلاستارى - قوناقۇيدىڭ اعا اكىمشىسى اسەمجان زاپاروۆ، اكىمشى ايگەرىم قامزاەۆا مەن كۇزەت باسشىسى ورال ءجۇنىس تە قۇرىقتالىپ ءتيىستى جازاسىن الدى.

تانىمال كاسىپكەر، «بەنت» اق-نىڭ قوجايىنى ءدىلمۇرات كۇزيەۆتىڭ باۋىرى - ءدىلشات جەزوكشەلەر ۇياسىن قۇرىپ، زاڭسىز كاسىپ ارقىلى شاش ەتەكتەن پايدا تابام دەپ اقىرىندا سوتتالىپ تىندى.

«اشىققاننان قۇنىققان جامان» دەيدى مۇنداي دا حالىق. الماتىنىڭ تۇركسىب اۋداندىق سوتى ءدىلشات كۇزيەۆكە تاعىلعان ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپ قۇردى دەگەن ايىپتى دا ورىندى دەپ تاپتى. سىبايلاستارى - قوناقۇيدىڭ اعا اكىمشىسى اسەمجان زاپاروۆ، اكىمشى ايگەرىم قامزاەۆا مەن كۇزەت باسشىسى ورال ءجۇنىس تە قۇرىقتالىپ ءتيىستى جازاسىن الدى.

ەيفۋللين داڭعىلىندا ورنالاس­قان «ماياك» قوناقۇيىنىڭ (يەسى - ءدىلشات كۇزيەۆ) حوللى مەن دالىزىندە 30-40 قىز كەلۋشىلەرگە قىزمەت كورسەتۋگە ۇدايى ءازىر تۇرىپتى. ولاردىڭ سىرت كەلبەتى دە، كيگەن كيىمى دە كورسەتەتىن قىزمەتىنەن حابار بەرەدى. باتىستىڭ جەزوكشەلەرىنشە، بۇتىندا قىسقا بەلدەمشە، بەتىندە باتتاستىرىپ جاعىلعان وپا-دالاپ، دەنەسىندە الەم-جالەم شۇبەرەك، تاعىسىن-تاعىلار. قوناقۇيدە باس-اياعى 48 جەزوكشە بار بولىپ شىقتى. ولاردىڭ 28-ءى - قىرعىزستاننىڭ، سەگىزى - وزبەكستاننىڭ، ۇشەۋى - تاجىكستاننىڭ ازاماتشالارى. توعىزى - ءوز وتانداستارىمىز. ايتۋلارىنا قاراعاندا، جەزوكشەلەر ۇدايى قوناقۇيدە تۇرعان. تاماقتى دا سوندا ىشكەن. بۇل ءۇشىن اكىمشىلىك 5 مىڭ تەڭگەدەن اقى العان.
ەڭ قورقىنىشتىسى سول، ءبىر جەزوكشە سپيد ىندەتىنە، تورتەۋى باسقا دا جىنىستىق قاتىناس ارقىلى تارايتىن جۇقپالى اۋرۋلارعا شالدىققان. قالعاندارى - تۇگەلدەي قوتىر. بۇل اۋرۋلاردىڭ قانشا قالا تۇرعىندارى مەن قوناقتارىنا جۇققانى بەيمالىم.
«وڭتۇستىك استانادا قىلمىستىق بيزنەس پەن بوردەل-قوناقۇي يەسىنىڭ ءوزى ءبىرىنشى رەت سوتتالىپ وتىر. جەزوكشەلەر ۇياسى تۋرالى اقپارات بىزگە بۇدان ءتورت اي بۇرىن ءتۇستى»، - دەيدى قىلمىستىق توپتى قۇرىقتاۋعا اتسالىسقان الماتى قالاسى ءىىد-ءنىڭ ۇيىمداسقان قىلمىسقا قارسى كۇرەس جونىندەگى باسقارما باستىعى، پولكوۆنيك ۆالەري كوزلوۆ.
سۋىت حاباردى ەستي سالا الماتى پوليتسەيلەرى دەرەۋ ىزگە تۇسكەن. جاسىرىن اڭدۋ شارالارى رۇقسات ەتىلگەن سوڭ قوناقۇي سىرتتاي باقىلاۋعا الىنعان. كليەنتتەردىڭ تۇنگى كوبەلەكتەردى تاڭداپ، اقشاسىنا كەلىسىپ، قوناقۇي بولمەلەرىنە قالاي اكەتىپ جاتقاندارى بەينەتاسپاعا تۇسىرىلگەن ەدى.
«ساسقان ۇيرەك ارتىمەن جۇزەدى» دەمەكشى، قۇرىققا تۇسكەنىن بىلگەن قوناقۇي يەسى ءارى ديرەكتورى ءدىلشات كۇزيەۆ قالىڭ تەمىر ەسىگى بار كابينەتىنە تىعىلىپتى. ەسىكتى سىندىرىپ كىرگەن پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنە قوقان-لوققى جاساپ، قارسىلىق كورسەتكەن.
سويتسە، كۇزيەۆ كابينەتى مونيتورعا تولى ەكەن. قوناقۇيدىڭ ءىشى-سىرتىنا تۇگەلدەي بەينەكامەرالار قويىلىپتى. ول ءوز كابينەتىندە وتىرىپ، قوناقۇيگە قانشا ادام كەلگەنىن، قانشا ىشىمدىك الىنعانىن، جەزوكشەلەرگە قانشا اقشا تولەنگەنىن، ساۋناعا نەشە ادام كەتكەنىن باقىلاعان.
سوت زاپاروۆتى ءتورت جىلعا، قامزاەۆا مەن ءجۇنىستى ەكى جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋعا ۇكىم كەسسە، قوجايىن كۇزيەۆ 5 جىلعا تەمىر تورعا توعىتىلدى. وعان اشىقتان-اشىق، ەش قورىقپاستان زاڭ تىيىم سالعان كاسىپپەن اينالىسۋعا نە تۇرتكى بولدى ەكەن؟ باۋىرىنىڭ بايلىعى ما، الدە، ءوز اشكوزدىگى مە؟ ول جاعى بەلگىسىز. ءبىر انىعى - زاڭ بۇزسا، قالتالىلاردىڭ  دا جازاعا تارتىلاتىنىن ول ەسكەرمەگەن ءتارىزدى. كوپ اسقانعا - ءبىر توسقان دەگەن - وسى دا.  زيناقورلىق حيكاياسى مۇنىمەن دە بىتپەيدى.
عالامدىق حابار-وشار قۇرالدارى ءبىز تۋرالى تالماي تالقىلاپ، جاپپاي جازاتىن بولدى. «ءبىز» دەگەنىمىز - اقشاسىمەن سىرتتا «جەر ورتەپ»، اتاق-ايبىنىن، داڭق-دارەجەسىن جالاۋلاتىپ جاتقان جاقسىلار مەن جايساڭدار. بۇل كۇندەرى تۇرىكتىڭ گازەتى مەن تەلەارناسىنا «ساۆارونا» تاقىرىبى تاپتىرماس ازىق.  اڭگىمە ايدىك كەمە توڭىرەگىندە. ناقتىراق ايتساق، 1938 جىلى اتاتۇرىكتىڭ ءوزى التى اپتا بويى مەكەن ەتكەن، سول جەردە حالقىنا ارناپ جالىندى لەبىزىن بىلدىرگەن ياحتا. سۋ كولىگى - تۇرىك ەلىنىڭ مادەني مۇراسى، قۇندى قازىناسى. وسىناۋ مارتەبەلى ماقتانىشى جىلدار بويعى بەدەلىن ءبىر كۇندە ايرانداي توكتى. اق تەڭىزدە ءجۇزىپ بارا جاتقان ياحتادا اسكەري جاساق جەزوكشەلىك جانە ادام ساۋداسى كۇدىگى بويىنشا ءتىنتۋ جۇرگىزەدى. سويتسە، ءبىر كەزدەرى اتاتۇرىكتىڭ جەتەكشىلىگىمەن نەبىر مەملەكەتتىك ماڭىزى بار قاۋلى-قارار قابىلدانعان قاستەرلى ورىندى الدەكىمدەر تويات توسەگىنە اينالدىرىپتى. ولار تمد اۋماعىنان بويجەتكەندەردى اكەلىپ، نەبىر جۋاندار مەن باي-باعلانعا «سىيعا» تارتقان. قىزدار - كادىمگى جەڭىل جۇرىسكە تۇسكەندەر ەمەس، ءسان ورتالىعىندا قىزمەت ەتەتىن كەربەز سىلقىمدار. اراسىندا ءالى 18-گە تولماعان بالعىن بويجەتكەندەر دە بار. «Hurriyet» گازەتىنىڭ ۆەب-سايتىندا ورنالاستىرىلعان بەينەكورىنىسكە قاراپ-اق، قىزداردىڭ تالعامى توق ادامدارعا ارنالعانىن بايقاۋعا بولادى.
وسى باسىلىم، TurizmGuncel جانە وزگە دە حابار-وشار قۇرالدارى حابارلاعانداي، وپەراتسيا بارىسىندا تەيفيك اريف اتتى قازاقستاندىق كاسىپكەر تۇتقىندالعان. سونداي-اق، ياحتادا رەسەيلىك بيزنەسمەندەر اربي گايرابەكوۆ، مۇسا باجاەۆ، قازاقستاندىق كاسىپكەرلەر ءاليجان يبراگيموۆ، الەكساندر ماشكەۆيچ، پاتوح شوديەۆ پەن ونىڭ كومەكشىسى الەكساندر تسەرت بولعان دەسەدى. بۇلار قۇقىق قورعاۋ ورىندارىنا ادام ساۋداسى مەن جەزوكشەلىككە ەشقانداي قاتىسى جوق ەكەندەرىن مالىمدەگەن سوڭ بوستاندىققا جىبەرىلگەن. ال رەسپۋبليكا پروكۋرورى يۋسۋف حاككى دۋان جۇرگىزگەن تەرگەۋدەن كەيىن 6 كۇدىكتىنىڭ انتالياداعى جابىق تۇرمەگە جىبەرىلگەن. بۇلارعا «قىلمىستىق توپ قۇردى»، «ءبىر توپتىڭ ارەكەتى شەڭبەرىندە جەزوكشەلىكپەن اينالىسۋعا ماجبۇرلەدى» دەگەن ايىپ تاققان. كۇدىكتىلەر اراسىندا الگى تەيفيك اريف تە بار. Zaman گازەتى وسى كىسى جونىندە مىناداي دەرەكتەر كەلتىرەدى. «كەڭەس وداعى سۋدا مينيسترلىگىندە 17 جىل جۇمىس ىستەگەن تەيفيك اريف كسرو تاراعان سوڭ اقش-قا كەتتى. نيۋ-يوركتە ەڭ تانىمال كاسىپكەرلەردىڭ قاتارىنا كىردى. 1990 جىلداردىڭ ورتاسىندا برۋكليندە ارزان جىل­جىمايتىن مۇلىكتى جاقسى پايدالانىپ، اتاقتى بيزنەسمەن دونالد ترامپپەن بىرگە قۇرعان كومپانيا ارقىلى اتىن شىعاردى. گازەت كاسىپكەردىڭ امەريكاداعى اتىشۋلى گامبينو وتباسىمەن دە بايلانىسى بار ەكەنىن ايتا كەلىپ، ونىڭ تۇركيا ازاماتتىعىن العانى جونىندەگى دەرەكتى العا تارتادى.
تەرگەۋ امالدارى بارىسىندا تەيفيك مىرزا تاعىلعان ايىپتى قابىلدامادى. ول تۇركياعا 15 ملرد دوللارلىق ينۆەستيتسيا قۇيعانىن ايتا كەلە «ساۆاروناعا» شاقىرعان دوستارىمەن دەمالعانىن مالىمدەپتى.
ءبىراز جۇرتتى دۇرلىكتىرگەن وسى وقيعا كەزىندە قالىڭ كوپشىلىككە ماسكەۋدەگى چەركيزوۆ بازارى ارقىلى جاقسى تانىس تەلمان يسمايلوۆ تا توبە كورسەتىپ قالدى. ول انتاليا سوتىنىڭ عيماراتىنا بارىپ، ت.اريفپەن كەزدەسكەن. تۇرىك باسىلىمدارى جازعانداي، تەلماننىڭ وققاعارلارى كاسىپكەردى سۋرەتكە، كامەراعا بەينەلەۋگە تىرىسقان جۋرناليستەردى سىلكىلەپ العان كورىنەدى.
تاعى ءبىر قىزىق دەرەك. الگى «ساۆارونانى» 49 جىلعا جالعا العان قاھرامان سادىقوعلى ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكىزدى. تۋرا ءبىر ساعات 15 مينۋت سويلەدى. ەرىكسىز مىنا ءبىر سوزىنە قۇلاق تۇردىك: «قازىر فرانتسيانىڭ وڭتۇستىگىنە بارىڭىز، مالوركاعا بارىڭىز، ساردينياعا بارىڭىز. مەگاياحتالاردىڭ ىشىندە ورىس پەن قازاقتىڭ بيزنەسمەندەرى ءورىپ ءجۇر. مينيسترگە ايتتىم. نارىقتىڭ بۇل سالاسى ورىس پەن قازاقتىڭ قولىندا. ولار وسىنداي ياحتالاردا دوستارىمەن سەرۋەن سالىپ جۇرەدى...»

«جاس قازاق» گازەتى