الماتى قالاسىنىڭ قىلمىستىق ىستەر جونىندەگى اۋدانارالىق مامانداندىرىلعان سوتىندا بتا بانكتىڭ بۇرىنعى باسشىسى مۇحتار ءابىلازوۆتىڭ ءىسى بويىنشا سوتتالۋشىلاردان جاۋاپ الۋ ودان ءارى جالعاسۋدا. بۇگىن سوتقا تۇسىنىك بەرگەن بتا بانكتىڭ باسقارما توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى – نەسيە بەرۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى جاقسىلىق جارىمبەتوۆ سادۋاقاس مامەشكە قىزمەتىنەن كەتكەنى ءۇشىن ءابىلازوۆتىڭ 10 ملن. اقش دوللارىن تولەگەنىن مالىمدەدى.

«ابىلازوۆپەن مەن 1992 جىلى تانىستىم، ول كەزدە كاسىپكەرلىكپەن اينالىسىپ جۇرگەن ەدىم. مەنى الماتىدا ەرجان تاتىشەۆ تانىستىردى. تانىسۋ فورمالدى جاعدايدا ءوتتى، ودان ءارى مەن قاتىناس جاساعان جوقپىن. تەك ەرجانمەن جۇمىس ىستەدىم. الايدا كەيىنىرەك مۇحتارمەن ارا-اراسىندا كورپوراتيۆتىك شارالاردا، جينالىستاردا كورىسىپ تۇردىم»،- دەپ باستادى ءسوزىن سوتتالۋشى.

ول كەيىنىرەكتە مۇحتار ابىلازوۆپەن «كەگوك» اق-دا بىرگە جۇمىس ىستەگەنىن، بىراق جاقىن ارالاسپاعانىن ايتتى. الايدا 2003 جىلى تۇرمەدەن شىققان ءابىلازوۆ ونى ماسكەۋدەگى بيزنەسىنە تارتادى. «ول ماعان ءوزى ساتىپ العان «كراسنوياركومىر» كومپانياسىن باسقارۋدى ۇسىندى. ەگەر جۇمىستا جاقسى ناتيجەگە جەتسەم، مەنەدجەر رەتىندە تابىستىڭ 10 پايىزىن بەرۋدى ۋادە ەتتى. بىراق ول ۋادە ورىندالمادى»،- دەدى ج. جارىمبەتوۆ سوتتاعى سوزىندە.

ج. جارىمبەتوۆ بانكتەگى بىرقاتار بىلىق-شىلىقتاردى اشىق ايتىپ بەردى. ماسەلەن، بۋما-بۋما اقشالار قانداي دا ءبىر كەلىسىم-شارت بويىنشا بانككە ءتۇسىپ، باسقا ءبىر جاقتان بانكتەن كەتىپ جاتتى،- دەدى ول. «بانكتەگى باسقارۋشىلىق، باقىلاۋشىلىق قىزمەتتەردى م. ءابىلازوۆ ءوزى اتقاردى. مىسالى، بانكتىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا اكتيۆتەردى ءوسىرۋ كەرەك بولدى. بۇل مۇحتاردىڭ شەشىمى ەدى. مەنىڭشە، بۇل زاڭسىز ارەكەت بولاتىن. تۇپتەپ كەلگەندە اشىق تۇردە جۇمىس ىستەيتىن كومپانيالار ەۆروبوندتاردى ورنالاستىردى. ءبىز ونىڭ ەسەبىن جاريالادىق. ەگەر بۇل ەسەپ-قيساپتار جالعان بولسا، حالىقارالىق نورمالارعا قايشى كەلەدى. ءار ەلدە بۇعان ءارتۇرلى جازا قولدانىلادى. بۇل بىلىققا بانكتىڭ ءبىرىنشى باسشىسى، اكتسيونەرلەرى، ياعني، قۇجاتقا قول قويعان مامەشتەگى مەن ءابىلازوۆتىڭ ءوزى، سىبايلاستارى جاۋاپ بەرەدى. ولاردىڭ ىشىندە مەن دە بارمىن»،- دەدى ول.

اتاپ ايتارلىعى، سوتتالۋشى ج. جارىمبەتوۆ م. ءابىلازوۆتىڭ وزگە سىبايلاستارىنىڭ بەتپەردەسىن اشىپ بەردى. مىسالى، سوتتىڭ كەشەگى وتىرىسىندا تۇسىنىك بەرگەن قايرات سادىقوۆتىڭ بانك كاپيتالىن جاساندى جولمەن ۇلعايتۋ پروتسەسىن قاداعالاعانىن، وسى مەحانيزمدى بۇگە-شىگەسىنە دەيىن بىلگەنىن اشكەرەلەدى.

«ءابىلازوۆ بىردە ەرجان تاتىشەۆتىڭ كۋرستاسى ءارى سەنىمدى وكىلى بولعان مەرۋەرت جاقسىلىقوۆامەن كەزدەستى. ول بانككە قاتىسى بار بارلىق كومپانيالاردىڭ ەسەپشىلىك جانە ساراپتامالىق قۇجاتتارىن جۇرگىزەتىن ەدى. كەزدەسۋ مامىر ايىندا الماتىداعى ءدامحانالاردىڭ بىرىندە ءوتتى. سونىڭ ناتيجەسىندە ءابىلازوۆ سادىقوۆقا جانە باسقالارعا ءتيىستى كەپىلدىكتەر بەردى. 2005 جىلى مامىر ايىندا بانك اكتسيونەرلەرىنىڭ جينالىسىندا اتالعان ادامداردىڭ بارلىعى ءابىلازوۆتىڭ ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ توراعاسى بولۋىن ءبىراۋىزدان جاقتاپ، داۋىس بەردى. تەك مەرۋەرت جاقسىلىقوۆا عانا بۇعان ىقپال ەتە المادى. الايدا ءابىلازوۆ ولاردىڭ ءبارىن بانكتەگى جۇمىسىندا قالدىردى. العىس ەسەبىندە اتالعان تۇلعالارعا، سونىڭ ىشىندە سادىقوۆقا ءابىلازوۆ شامامەن 100-200 مىڭ اقش دوللارى كولەمىندە بونۋستار تولەدى. ودان ارىدە سادىقوۆ مىرزا باسقارما مۇشەلەرىمەن بىرگە بونۋستار الىپ تۇردى. ول بانكتىڭ باسقارما مۇشەسى جانە ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ دە مۇشەسى بولماسا دا، وسى بونۋستاردى الدى. بونۋستار قولما-قول اقشا تۇرىندە تولەندى»،- دەدى ول.

ج. جارىمبەتوۆتىڭ ايتۋىنشا، قايرات سادىقوۆقا جالپى العاندا 300 مىڭ اقش دوللارى كولەمىندە بونۋستار تولەنگەن. ايتارلىعى، شەتەلگە قاشقان م. ءابىلازوۆتىڭ سىبايلاستارى اي سايىن بانكتەن 10 مىڭ اقش دوللارى (تۇرعىن ۇيلەرىنىڭ جالداۋ اقىسىن قوسپاعاندا) كولەمىندە جالاقى الىپ تۇرعان. «بارلىق قاشقىندارعا مۇنداي وتەماقى تولەۋ تۋرالى شەشىم مۇراتبەك كەتەباەۆتىڭ ۇسىنىسىمەن جۇزەگە اسىرىلدى. ويتكەنى، ول «قاشقىندارمەن» تىكەلەي اينالىستى. كەتەباەۆتىڭ ءوزى قاشقىنداردى «قولىندا گراناتاسى بار مايمىلدار» دەپ قالجىڭدايتىن-دى. الايدا، 2012 جىلى ءابىلازوۆ ءوز «قاشقىندارىنا»  اي سايىن تولەماقى تولەۋدى توقتاتتى. ولار ءوز ميسسياسىن ورىنداپ بولدى دەپ ۇيعارعان شىعار»،- دەپ جالعاستىردى سوتتالۋشى. سونداي-اق، ول سادىقوۆتىڭ ابىلازوۆپەن «سكايپ» ارقىلى تىكەلەي بايلانىسقا شىعىپ وتىرعانىن ايتتى. ءابىلازوۆ سادىقوۆتى انگلياداعى ازاماتتىق پروتسەستەرىنە پايدالانعان. وسى قىزمەتىنە وففشورلىق كومپانيالاردىڭ ەسەبىنەن 300 مىڭ اقش دوللارى كولەمىندە سىياقى العان.

ابىلازوۆكە ادالدىعى ءۇشىن مامەش 10 ملن اقش دوللارىن العان،- دەپ مالىمدەدى سوتتا ج. جارىمبەتوۆ. ونىڭ ايتۋىنشا، 1997 جىلدان بەرى بانكتە جۇمىس ىستەپ كەلگەن سادۋاقاس مامەش ەرجان تاتىشەۆتىڭ كازىناشىسى بولعان.

«2005 جىلى ءابىلازوۆ بانككە كىرگەن سوڭ، ول ەڭ الدىمەن مامەشپەن سەنىمدى قارىم-قاتىناس ورناتتى. ول قازىناشى جانە باسقارما توراعاسى بولىپ تاعايىندالدى. مەنىڭ بىلۋىمشە، مامەش ءابىلازوۆتىڭ تاپسىرماسى بويىنشا 2005 جىلى ماۋسىم ايىندا ە. تاتىشەۆتىڭ جەسىرىنە 90 ملن. اقش دوللارىن تولەدى. وسى «ادالدىق قىزمەتى» ءۇشىن ابىلازوۆتەن 10 ملن. اقش دوللارىن الدى. بۇعان قوسا بانكتىڭ باسقا دا باسقارما مۇشەلەرى سياقتى رەسمي جانە رەسمي ەمەس بونۋستار الىپ تۇردى»،- دەپ ءتۇسىندىردى ول.  ايتپاقشى، ج. جارىمبەتوۆ بانكتە جۇمىس ىستەپ جۇرگەندە اي سايىن 5-6 ملن. تەڭگە كولەمىندە جالاقى العانىن جاسىرعان جوق.

ءىلياس اقباي

Abai.kz