«ازات» جسدپ-نىڭ ۇكىمەتتىڭ ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا بولىنگەن بيۋدجەت قارجىسىنىڭ يگەرىلۋى جونىندە ەسەپ بەرۋ قاجەتتىگى تۋرالى مالىمدەمەسى

بيىلعى جىلى ۇكىمەت 130 ميلليارد تەڭگە كولەمىندەگى بيۋدجەت قارجىسىن يگەرە الماي قالدى. بۇل - قازاقستان تاريحىندا بۇرىن-سوڭدى بولماعان جاعداي. ەڭ سوراقىسى، يگەرىلمەگەن قارجى الەۋمەتتىك ماڭىزى زور ءارى جاعدايى ونسىز دا ۋشىعىپ تۇرعان ءبىلىم بەرۋ جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ سالالارىنىڭ ۇلەسىندە ەكەن. ياعني، بۇل - ماڭىزدى الەۋمەتتىك-ينفراقۇرىلىمدىق باعدارلامالار جۇزەگە اسپاي قالدى دەگەن ءسوز.

بيۋدجەتتى جوسپارلاۋ بارىسىنداعى جونسىزدىكتەر ءوز الدىنا، بولىنگەن اقشانىڭ باقىلاۋسىز جانە ءتيىمسىز جۇمسالۋىنىڭ ورەسكەل مىسالدارى كوبەيىپ بارادى. ۇكىمەت 2002-2010 جىلدارعا ارنالعان «اۋىز سۋ» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ ناتيجەسىندە «2010 جىلى قازاقستان حالقى تۇتاستاي تازا اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتىلەدى» دەپ مالىمدەگەنى بەلگىلى. ال بۇل شارۋاعا 335 ميلليارد تەڭگە قارالعان بولاتىن. باعدارلامانىڭ جۇزەگە اسۋ مەرزىمى اياقتالدى. الايدا، ەلىمىزدىڭ كوپتەگەن ەلدى مەكەندەرىندە سۋعا قاتىستى ينفراقۇرىلىم جاقسارۋ ورنىنا، كەرىسىنشە، ودان سايىن كۇيرەتىلىپ، توز-توز بوپ كەتتى. تاۋەلسىز ساراپشىلاردىڭ مالىمەتتەرىنە سۇيەنسەك، قازاقستاندىقتاردىڭ 90 پايىزى كۇنى بۇگىنگە دەيىن ساپاسىز سۋدى تۇتىنۋعا ءماجبۇر بولىپ وتىر ەكەن.

«ازات» جسدپ-نىڭ ۇكىمەتتىڭ ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا بولىنگەن بيۋدجەت قارجىسىنىڭ يگەرىلۋى جونىندە ەسەپ بەرۋ قاجەتتىگى تۋرالى مالىمدەمەسى

بيىلعى جىلى ۇكىمەت 130 ميلليارد تەڭگە كولەمىندەگى بيۋدجەت قارجىسىن يگەرە الماي قالدى. بۇل - قازاقستان تاريحىندا بۇرىن-سوڭدى بولماعان جاعداي. ەڭ سوراقىسى، يگەرىلمەگەن قارجى الەۋمەتتىك ماڭىزى زور ءارى جاعدايى ونسىز دا ۋشىعىپ تۇرعان ءبىلىم بەرۋ جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ سالالارىنىڭ ۇلەسىندە ەكەن. ياعني، بۇل - ماڭىزدى الەۋمەتتىك-ينفراقۇرىلىمدىق باعدارلامالار جۇزەگە اسپاي قالدى دەگەن ءسوز.

بيۋدجەتتى جوسپارلاۋ بارىسىنداعى جونسىزدىكتەر ءوز الدىنا، بولىنگەن اقشانىڭ باقىلاۋسىز جانە ءتيىمسىز جۇمسالۋىنىڭ ورەسكەل مىسالدارى كوبەيىپ بارادى. ۇكىمەت 2002-2010 جىلدارعا ارنالعان «اۋىز سۋ» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ ناتيجەسىندە «2010 جىلى قازاقستان حالقى تۇتاستاي تازا اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتىلەدى» دەپ مالىمدەگەنى بەلگىلى. ال بۇل شارۋاعا 335 ميلليارد تەڭگە قارالعان بولاتىن. باعدارلامانىڭ جۇزەگە اسۋ مەرزىمى اياقتالدى. الايدا، ەلىمىزدىڭ كوپتەگەن ەلدى مەكەندەرىندە سۋعا قاتىستى ينفراقۇرىلىم جاقسارۋ ورنىنا، كەرىسىنشە، ودان سايىن كۇيرەتىلىپ، توز-توز بوپ كەتتى. تاۋەلسىز ساراپشىلاردىڭ مالىمەتتەرىنە سۇيەنسەك، قازاقستاندىقتاردىڭ 90 پايىزى كۇنى بۇگىنگە دەيىن ساپاسىز سۋدى تۇتىنۋعا ءماجبۇر بولىپ وتىر ەكەن.

ەندى مىنە، ۇكىمەت بۇرىن بولىنگەن قارجىنىڭ قالاي جۇمسالعانىنا ەسەپ بەرمەستەن، «اۋىز سۋ» باعدارلاماسىنىڭ بىردەن 2020 جىلعا دەيىن ۇزارتىلعانىن، وعان جىل سايىن بيۋدجەتتەن 90 ميلليارد تەڭگە بولىنەتىنىن مالىمدەپ وتىر. الايدا، وسى تريلليون تەڭگەگە جۋىق قارجىنىڭ دا ماقساتسىز پايدالانىلىپ، قۇمعا سىڭگەن سۋداي بولماسىنا كىم كەپىلدىك بەرەدى؟!

ءبىر ايتا كەتەرلىگى، «اۋىز سۋ» باعدارلاماسىنىڭ سەگىز جىلدىق شىعىنى التى كۇندە وتە شىعاتىن ازيادا-2011 قىسقى ويىندارىنىڭ قۇنىمەن پارا-پار بولىپ وتىر. وسى قىسقى ويىندار ءۇشىن سالىق تولەۋشىلەر 234 ميلليارد تەڭگە شىعىنداماق. جارىستىڭ ءار كۇنىنە 39 ميلليارد تەڭگەدەن جۇمسالسا، تەك اشىلۋ جانە جابىلۋ سالتاناتتارىنا 7 ميلليارد تەڭگە جۇمسالماقشى! سپورتتى دامىتۋدىڭ ماڭىزى اسا زور، الايدا، مۇنى جالپى حالىقتىڭ يگىلىگىنە جۇمسالۋى ءتيىس قارجىنىڭ ەسەپسىز ءارى ءتيىمسىز جۇمسالۋىنىڭ تاعى دا ءبىر مىسالى دەمەسكە لاج جوق.

سوڭعى ون جىل كولەمىندە قازاقستاندا ەلۋگە جۋىق ۇلتتىق باعدارلاما قابىلدانعان ەكەن، الايدا ولاردىڭ بىردە-ءبىرى تولىقتاي ورىندالماعان! يمپورت ورنىن باسۋ، يندۋستريالدىق-يننوۆاتسيالىق دامۋ، ودان باسقا دا تولىپ جاتقان سەرپىندى دامۋ جوبالارىنا ونداعان ميلليارد قارجى قاراستىرىلعانىنا قاراماستان، باسەكەگە قابىلەتتى بىردە-ءبىر قازاقستاندىق ءونىم شىعارىلعان جوق. ال يمپورتتىڭ وزبىرلىعى سالدارىنان ءبىزدىڭ ەلىمىز شيكىزات وتارىنا اينالىپ وتىر.

وسى جايتتارعا سۇيەنە وتىرىپ، «ازات» جسدپ، ۇكىمەتتەن ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك باعدارلامالاردى جۇزەگە اسىرۋعا قاراستىرىلعان مەملەكەت قارجىسىنىڭ يگەرىلۋى تۋرالى كوپشىلىككە ەسەپ بەرۋ تاجىريبەسىن ەنگىزۋدى تالاپ ەتەدى.

قازاقستاننىڭ شەتەلدەن الىپ جاتقان زايمدارى توڭىرەگىندە دە ەسەپ بەرىلۋى قاجەت. سەبەبى، داعدارىس كەزىندە ول قارىزداردىڭ 110 ميلليارد دوللارعا جەتىپ، جىلدىق ءىجو كولەمىنە جەتكەنى ءمالىم. اسىرەسە، قىتايدان الىنعان 15 ميلليارد دوللاردىڭ تاعدىرى تۋرالى اشىق اڭگىمە ءالى قوزعالعان جوق. ءدال وسى پروبلەما كەزىندە ەلدەگى قوعامدىق-ساياسي جاعدايدىڭ ءبىرشاما شيەلەنىسۋىنە سەبەپ بولعانى بارشاعا ايان.

الماتى، 2010 جىلعى 12 قازان.

«اباي-اقپارات»