الەمدىك «GQ» جۋرنالىنىڭ ورىسشا نۇسقاسىنىڭ جۋرناليستەرى گرۋزيانىڭ پرەزيدەنتى ميحايل سااكاشۆيليدەن كولەمدى سۇحبات الىپ، ونى قازان ايىنداعى نومىرىنە جاريالاپتى. ءوز سۇحباتىندا گرۋزيانىڭ جاس پرەزيدەنتى بۇگىنگى رەسەي باسشىلىعى مەن ولاردىڭ بۇرىنعى كەڭەس وداعىنا كىرگەن تاۋەلسىز ەلدەرگە شۇيلىگۋىنىڭ سەبەپتەرى جونىندە ءبىراز قۇندى ماعلۇمات بەرىپتى. سول سۇحباتتى ىقشامداپ اۋدارىپ، سايتىمىزدا جاريالاۋدى ءجون سانادىق.

... ءسىز ءوزىڭىزدىڭ سۇحباتتارىڭىزدىڭ بىرىندە رەسەي پرەمەر-ءمينيسترى ۆلاديمير ءپۋتيندى «ليليپۋت» دەپ اتاعانىڭىز راس پا؟

جوق، ونداي اڭگىمە بولعان ەمەس. ونى ايتقانىم راس بولسا، سول كادرلەردى ماعان كورسەتىڭىزدەر!

ءبىراز ادامدار بىزدەردىڭ ەلدەردىڭ اراسىنداعى شيەلەنىسكەن جاعدايدى ءسىز بەن ءپۋتيننىڭ اراسىنداعى ناشار قارىم-قاتىناستارمەن تۇسىندىرەدى...

مەنىڭ پۋتينگە دەگەن ارنايى جەك كورىنىش سەزىمىم جوق. ءتىپتى ونىڭ جەكە بۇيرىعى بويىنشا مەنىڭ ەلىمنىڭ ءبىراز بولىگىن رەسەي ارمياسى جاۋلاعانى دا وعان دەگەن ادامي كەكشىلدىك تۋعىزعان ەمەس...

ءسىز پۋتينمەن كوزبە-كوز پىكىرلەسىپ كوردىڭىز بە؟ ول سىزگە قانداي اسەر قالدىردى؟

الەمدىك «GQ» جۋرنالىنىڭ ورىسشا نۇسقاسىنىڭ جۋرناليستەرى گرۋزيانىڭ پرەزيدەنتى ميحايل سااكاشۆيليدەن كولەمدى سۇحبات الىپ، ونى قازان ايىنداعى نومىرىنە جاريالاپتى. ءوز سۇحباتىندا گرۋزيانىڭ جاس پرەزيدەنتى بۇگىنگى رەسەي باسشىلىعى مەن ولاردىڭ بۇرىنعى كەڭەس وداعىنا كىرگەن تاۋەلسىز ەلدەرگە شۇيلىگۋىنىڭ سەبەپتەرى جونىندە ءبىراز قۇندى ماعلۇمات بەرىپتى. سول سۇحباتتى ىقشامداپ اۋدارىپ، سايتىمىزدا جاريالاۋدى ءجون سانادىق.

... ءسىز ءوزىڭىزدىڭ سۇحباتتارىڭىزدىڭ بىرىندە رەسەي پرەمەر-ءمينيسترى ۆلاديمير ءپۋتيندى «ليليپۋت» دەپ اتاعانىڭىز راس پا؟

جوق، ونداي اڭگىمە بولعان ەمەس. ونى ايتقانىم راس بولسا، سول كادرلەردى ماعان كورسەتىڭىزدەر!

ءبىراز ادامدار بىزدەردىڭ ەلدەردىڭ اراسىنداعى شيەلەنىسكەن جاعدايدى ءسىز بەن ءپۋتيننىڭ اراسىنداعى ناشار قارىم-قاتىناستارمەن تۇسىندىرەدى...

مەنىڭ پۋتينگە دەگەن ارنايى جەك كورىنىش سەزىمىم جوق. ءتىپتى ونىڭ جەكە بۇيرىعى بويىنشا مەنىڭ ەلىمنىڭ ءبىراز بولىگىن رەسەي ارمياسى جاۋلاعانى دا وعان دەگەن ادامي كەكشىلدىك تۋعىزعان ەمەس...

ءسىز پۋتينمەن كوزبە-كوز پىكىرلەسىپ كوردىڭىز بە؟ ول سىزگە قانداي اسەر قالدىردى؟

مەنىڭ سان-الۋان ساياسي قارسىلاستارىم، ونىڭ ىشىندە مەنىڭ جىنىمدى كەلتىرگەن ادامدار دا بولدى. پۋتين ولاردىڭ قاتارىنا كىرىپ كورگەن ەمەس. ءبىزدىڭ قارىم-قاتىناستار قاشان دا قاتال قاقتىعىسقا تولى بولدى، الايدا شەكتەن شىقپاپتى. ونىڭ ءبىراز ساياساتكەرلەردى، مەملەكەت باسشىلارىن بالاعاتتانى بەلگىلى. ول شىنىمەن دە دورەكى ادام بولىپ كورىنە الادى. الايدا، ماعان قارسى دورەكى ەشتەڭە ايتقان جوق. ەكەۋمىزدىڭ ارامىزدا بەلگىلى ءبىر اراقاشىقتىق ساقتالىپ وتىردى.

ەگەر شىنىمەن ءسىز ايتقانداي بولسا، ەكى ەل اراسىنداعى جاعداي بۇگىنگىدەي كاتاستروفالىق دەڭگەيگە قالاي جەتتى؟

اسىرەلەپ ايتساق، ءبىزدىڭ ارامىزدا ۇلكەن دۇنيەتانىمدىق قايشىلىق بار. پۋتين قاشان دا كوشەدەگى تەنتەك بالانىڭ مەنتاليتەتىمەن ەرەكشەلەنسە، مەن ارقاشان دا مەكتەپتەگى ۇزدىك وقۋشى بولدىم، وتە جاقسى وقىدىم. مەكتەپتى بەسكە اياقتاپ، مەدال العان كەزدە مەنى كوشەدەگى ءبىراز تەنتەك بالالار تابالاعان بولاتىن. مەن ولاردان قورىقپاي، قولىمنان كەلگەنشە تويتارىس بەرىپ تۇردىم. بۇگىنگى تارتىس وسىعان ۇقساس. كوشەدەگى اۋمەسەر كەلدى دە، ۇزدىك وقۋشىنى ماڭدايدان ءبىر پەردى. ال وقۋشى بولسا، اينالىپ كەلىپ، ونىڭ ءوزىن ارتىنان ءبىر تەپتى. وسى كەزدە پوليتسەي كەلىپ، توبەلەسىپ جاتقانداردى تىنىشتالدىردى...

پوليتسەي دەگەنىڭىز ەۋرووداق پەن اقش بولار؟

الەمدىك قاۋىمداستىق دەگەنىمىز دۇرىس بولار. بىراق، الگى تەنتەك بارلىق دوستارىنا ۇزدىك وقۋشىنى دارعا اسامىن، قىرامىن-جويامىن دەپ بارلىق كوشەلەس دوستارىنا ۋادە بەرىپ قويدى ەمەس پە! ۋاقىت ءوتىپ بارادى، وقۋشى كۇندە مەكتەبىنە بارىپ، تاعى دا جاقسى باعا الىپ ءجۇر. سوندا ۋادەسى قايدا؟ ونىڭ كوشەدەگى بەدەلى ءتۇسىپ بارادى عوي. قاسىنداعىلار دا وعان سىني كوزبەن قاراي باستادى. بۇنىڭ ماقتانعانداي مىقتى ەمەس ەكەن دەپ ويلاي باستايدى، ەسەسىنە ۇزدىك وقۋشىنىڭ ۇپايى تۇگەل. قولىن بينتتەپ السا دا، مەكتەبىنە كۇندە بارادى. جاقسى باعا الادى. وسىعان قاراپ تەنتەكتىڭ دوستارى بەلگىلى ءبىر پىكىرگە كەلىپ، ءوز ويىندارىن ويناي باستادى.

جاقسى مەتافورا ويلاپ تاپتىڭىز! ءسىز بۇگىنگى لۋكاشەنكونى مەڭزەپ وتىرسىز با؟

بىزدەر تەك لۋكاشەنكومەن عانا ەمەس، رەسەيدىڭ وزىمەن ءتىل تابىسۋعا دايىنبىز. ال، بىراق، سول لۋكاشەنكو ەرتەڭ، مىسالى، ءباتۋميدى جاۋلاپ العىسى كەلسە، ءبىز، ارينە، ونىمەن دە ورتاق ءتىل تابىسا المايمىز.

ال رەسەيگە قارسى دوستاسساڭىزدار ءتىل تابىساتىن بولارسىزدار؟

مەنىڭ ويىمشا، بۇگىنگى رەسەيدىڭ بەلورۋسسيادان اسا ءبىر كەرەمەت ارتىقشىلىعى جوق. كولەمى، جەرى دەمەسەڭىز. بۇگىن رەسەي لۋكاشەنكوعا ايىپ تاعىپ، ول تۋرالى نەشەتۇرلى دۇنيەنى ايتىپ جاتىر. ءبىزدىڭ ەرەكشەلىگىمىز، ءبىز بەلورۋسسيا تۋرالى ارقاشان ايقىن ساياساتتى ۇستانىپ كەلەمىز. رەسەي جاعى وزدەرىنە ۇناماسا دا ءبىر نارسەنى ۇعىنۋى قاجەت: ءبىز بەلورۋسسيامەن، قىتايمەن، ۆەتناممەن، مولدوۆامەن، باسقامەن دوستاسامىز. ول ءبىزدىڭ تاڭداۋىمىز. سول سياقتى بەلورۋسسيانىڭ ءوز تاڭداۋى بار. سوندىقتان ءاربىر حالىقتىڭ تاڭداۋ جاسار مۇمكىندىگى بولۋى ءتيىس. ءدال وسىمەن سىزدەردىڭ پرەمەر-مينيسترلەرىڭىز كەلىسكىسى كەلمەيدى.

ءسىز سوڭعى رەت پۋتينمەن قاشان سويلەستىڭىز؟

2008 جىلى. مەن ەكى رەت مەدەۆەدەۆكە تەلەفون شالدىم. ەكى رەتىندە دە تەلەفوندى پۋتين كوتەردى.

قالايشا؟

بارلىق ماسەلەنى سول شەشەتىن بولعاندىقتان بولار.

جاقسى. اقىرى وسى تاقىرىپتى باستادىق ەكەن. بىزدەردىڭ ەل اراسىنداعى سوعىس قالاي باستالدى؟ ءبىز بىلسەك بۇل تۋرالى ەكىۇداي پىكىر بار.

سوعىستى باستاعان رەسەي. بۇل كلاسسيكالىق تۇردەگى وزگە ەلدىڭ جەرىن تارتىپ الۋ. اسكەري وپەراتسيا ۇزاق ۋاقىت بويى دايىندالدى. مەنىڭ ويىمشا، ءۇش جىل بويى. ونى ەشكىم جاسىرعان دا جوق. الايدا، 2008 جىلى ورىن العان اسكەري قاقتىعىس جاقسى ازىرلەنگەن اسكەري وپەراتسيا بولعانى حاق. بىرنەشە اي بويى ورىس اسكەرلەرى ءبىزدىڭ شەكارانىڭ تۇبىندە اشىقتان-اشىق اسكەري ويىندار وتكىزدى. قايتا-قايتا وتكىزىلگەندىكتەن ءبىر ۋاقتا بىزدەر ءتيىستى شاپشاڭدىق تانىتا المادىق. شامامەن شىلدەنىڭ كەزىندە نەگىزگى اسكەري وفيتسەرلەردى دەمالىسقا دا جىبەردىك. ءبىزدىڭ ۇكىمەتتىڭ باسىم كوپشىلىگى دە دەمالىستا بولدى. ءوزىم دە دەمالىپ جاتىر ەدىم...

قايدا؟

يتاليادا. مەرانو شيپاجايىندا... سول مەرانودا ەمدەلىپ جاتقانىمدا ورىستىڭ گەنەرالى گرۋزيا وليمپيادا باستالعان كۇنى وسەتياعا جابىلايىن دەپ جاتىر دەگەن جالعان اقپاراتى تارادى. بۇل شىلدەنىڭ كەزى بولاتىن.

سوندا ءسىز ءوز ەلىڭىزگە رەسەيدىڭ جابىلايىن دەپ جاتقانىن يتاليادا جاتىپ تەلەديداردان ەستىدىڭىز بە؟

مەن بىردەن سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارىنا زۆاندادىم. ول بارلىعى دا تىنىش، اسا ۇلكەن جاڭالىق جوق دەدى. ەلدە جۇمىسىندا وتىرعان ىشكى ىستەر مينيسترىنە زۆانداسام، ول دا بارلىعى دۇرىس دەدى. جانىم جاي تاپپاعاندىقتان شۇعىل تۇردە ەلگە ورالدىم. سول كەزدە بىرنەشە مارتە شەكارالىق ارانداتۋلار ورىن الدى. تاعى دا تىنىشتالدى. 7-ءى كۇنى مەن ۇىتايعا وليمپياداعا شىعامىن دەپ وتىرعام. بىراق، سول كۇنى تۇندە جاعداي تىم ۋشىعىپ كەتتى. مەن ءبىر اسكەري برياگادانى اياعىنان ءتى كوتەردىم... بۇل كەزدە رەسەي ءوزىنىڭ ازاماتتارىن وڭتۇستىك وسەتيا مەن ابحازيادان تولىقتاي ەلدەن شىعارىپ الدى. جاعداي ۋشىعىپ، ودان شىعۋدىڭ وڭدى جولى قالمادى.

سىزگە ەش تاڭداۋ قالمادى دەيىن دەپ وتىرسىز با؟

ارينە. ەلگە تولىققاندى ينتەرۆەنتسيا باستالىپ كەتتى.

بۇل تۋرالى، ارينە، سان الۋان پىكىر بار. قالاي بولعاندا دا سىزدەر وسى وقيعالاردىڭ ناتيجەسىندە ماڭگىگە ابحازيادان ايرىلىپ قالعاندارىڭىزدى تۇسىنبەدىڭىزدەر مە؟

مەن بۇنىمەن مۇلدەم كەلىسپەيمىن! بۇل دۇنيەدە اۋمەسەر چاۆەستەن باسقا بىردە-ءبىر ەل ابحازيا مەن وڭتۇستىك وسەتيانىڭ ەگەمەندىگىن مويىنداعان جوق! رەسمي تۇردە بۇل جەرلەر وككۋپاتسيالانعان جەرلەر دەپ تانىلادى. رەسەي يمپەرياسى قاشان دا جاقسى تارتىپالعىش بولسا دا، جاقسى ۇستاپقالعىش بولعان ەمەس. ءبىز ءوز جەرىمىزدەن ايرىلىپ قالعان جوقپىز. قاجەت دەسەڭىزدەر، ءبىز ولاردى سىزدەر ويلاعاننان دە تەزىرەك قايتارامىز.

ونى قالاي قايتاراسىزدار؟

بىزدەردە ابحازيا مەن وڭتۇستىك وسەتيادان قاشقان 500 مىڭنان استام ءار ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرىنەن قۇرىلعان بوسقىندار بار. ولار ەشقاشان ءوز قۇقىقتارىنان، ءوز ۇيلەرىنەن باس تارتپايدى. كوپتەگەن ەلدەر مەن ۇيىمداردىڭ تۇسىنىگىندە ول جەرلەر زاڭسىز جاۋلانعان دەپ تانىلدى... ەۋروپارلامەنت ونى ازىرگە مويىنداعان جوق، بىراق ەۋروپا كەڭەسىنىڭ شەشىمى قالتامىزدا. جاقىن ارادا ەۋرووداق تا وسىعان ۇقساس شەشىم قابىلدايدى. الەم تاريحىندا زاڭسىز جاۋلانعان تەرريتوريالاردى وزىندە ساقتاپ قالعان ەل جوق. ەگەر، مىسالى،  ابحازيا مەن وڭتۇستىك وسەتيانى 70-80 الەم مەملەكەتى مويىنداعان بولسا، وندا، ارينە، بۇل بىزدەر ءۇشىن وراسان قيىندىقتار تۋعىزار ەدى.

رەسەي دە وسال مەملەكەت ەمەس...

رەسەي ءوزىنىڭ وراسان تەرريتوريالىق پروبلەمالارى بار ءالجۋاز مەملەكەت. ءبىر كەرەمەتى، ول پروبلەمالار قيىر شىعىستا ەمەس، ءدال ءبىزدىڭ ايماقتا. مەنىڭ رەسەيگە اقىل ايتار جايىم جوق، باراق وسى ەل باسشىلىعىنىڭ ورنىندا باسقا جەرلەردى جاۋلاۋدان بۇرىن ءوز جەرىن ۇستاپ قالۋ ماسەلەسىمەن اينالىسقان ءتيىمدى دەر ەدىم...

ءسىز مەدۆەدەۆ پەن ساركوزيدىڭ جوسپارىنا قالاي قارايسىز؟

بۇل جوسپار بويىنشا اسكەري قاقتىعىس توقتاتىلىپ، رەسەي ءوز اسكەرىن ءبىزدىڭ جەردەن تولىق الىپ كەتۋى كەرەك بولاتىن. رەسەي بۇل شەشىمدى ورىنداعان جوق...

قالىپتاسقان جاعدايدان شىعار جول بار ما؟

ءبىر عانا جول بار. رەسەي ءوز اسكەرىن الىپ كەتۋى ءتيىس.

تۇسىنىكتى. ەندى باسقا تاقىرىپتارعا كوشسەك. بۇگىنگى گرۋزيا عاسىرلىق اعىمىن، تاريحي بولمىسىن وزگەرتە العان، جەمقورلىق پەن كولەڭكەلى ەكونوميكانى جەڭە العان مەملەكەتتەردىڭ ءبىرى رەتىندە ايتىلىپ كەلەدى... بۇنداي جەتىستىكتەرگە قالاي قول جەتكىزدىڭىزدەر؟

وسى جىلدىڭ ناتيجەسى بويىنشا بيزنەس جاساۋدىڭ جەڭىلدىگى جونىنەن گرۋزيا 11-ءشى ورىنعا يە بولدى. ەۋروپاداعى جەمقورلىعى از مەملەكەتتەردىڭ ىشىندە بىزدەر دانيا مەن سلوۆەنيادان كەيىنگى ءۇشىنشى ورىندامىز. بىراق، بىزدەگى ەڭ باستى وزگەرىس - دۇنيەتانىمدىق وزگەرىستەر دەپ ايتار ەدىم! بۇرىنىراقتا گرۋزيا تمد ەلدەرىنىڭ ىشىندەگى جەمقورلىققا ەڭ بەلشەدەن باتقان ەل بولاتىن. بۇنى ماعان دەيىن بيلىك قۇرعان شەۆاردنادزە رەسمي مويىنداعان. شەۆاردنادزە ايتاتىن: بىزدەگى جەمقورلىق پەن قىلمىستار كەڭ جايىلىپ، قوعامنىڭ ءاربىر قاباتىن قامتىدى دەپ...

تانىس جاعداي ەكەن...

ەكونوميكا تولىعىمەن كولەڭكەلى بولاتىن. قىزىر ونىڭ كولەمى 3 پايىزدان اسپايدى. ەگەر 2004-2005 جىلدارى گرۋزيندەردىڭ 98 پايىزى جەمقورلىقتىڭ زاردابىن كورىپ ءجۇرمىز دەپ جاۋاپ بەرەتىن بولسا، بۇگىن بۇل كورسەتكىش 0,5 پايىزدان اسپايتىن بولدى. گرۋزين مەنتاليتەتى جۇرتتار ايتقانداي قىلمىستىق، جەمقورلىق مەنتاليتەت ەمەس ەكەن! قىلمىستىڭ ءوزى بىزدەردە بەس ەسە تومەندەدى!

كەرەمەت ەكەن. بىزدەردە ورىس مەنتاليتەتى ەشقاشان وزگەرىسكە تۇسپەيتىن كونستانتا رەتىندە قاراستىرىلادى. ونى وزگەرتە المايسىڭ دەگەندەي...

مەنىڭ ويىمشا، زاڭعا باعىنۋ، زاڭدى تىڭداي گرۋزيندەرگە قاراعاندا، ورىستارعا كوبىرەك ءتان قاسيەت. بىزدە ەكى ءتۇرلى پروبلەما بولاتىن: ءبىرىنشىسى - مەملەكەتتەن ۇرلاۋ ماقتانىش سانالاتىن; ەكىنشىسى - ورىستان ۇرلاۋ ەرلىك سانالاتىن. بۇل تاريحي جايت. ءبىزدىڭ بارلىق تاريحىمىز ەرجۇرەك ابرەكتەردىڭ تاريحى بولاتىن. ابرەكتەر ورىستاردى تونايتىن. دەگەنمەن، حالىقتىڭ بيلىگىن وزىنە بەرىپ، بيلىك تە، جەر دە، ۇكىمەت تە، قالا دا، كوشە دە وزدەرىڭدىكى دەگەندى دالەلدەگەن بويدان بۇل مەنتاليتەت ءىز-ءتۇسسىز جويىلىپ كەتتى! قاراپايىم ادامدار بيلىكتەگىلەردىڭ پارا الۋدى قويعانىن كوزىمەن كورىپ ءجۇر. مەن كەيدە، جەمقورلىق كوشەدە جويىلعانىمەن، بيلىكتە قالعان بولار دەگەن سوزدەردى ەستىپ جاتامىن! داقپىرت ءبارى! ەگەر بيلىكتە جەمقورلىق ساقتالسا، جەمقورلىق قالعان جەردىڭ بارىنە دە جەتەدى.

ايدان انىق نارسە...

تاعى ءبىر فاكتور - ۇجىمدىق ماقتانىش سەزىمى. مىسالى، بىزدەگى پوليتسەي 500-600 دوللار جالاقى الادى. ول جاقسى كولىككە ءمىنىپ، جاقسى فورما كيەدى، جاقسى كەڭسەدە وتىرادى. سوندىقتان دا پوليتسياعا دەگەن ۇجىمدىق ماقتانىش سەزىمى پايدا بولادى. ونى بارلىعى تاني باستايدى، ونىمەن ماقتانادى. ونىڭ پارا المايتىنىن بارلىعى دا بىلەتىن بولادى. ءدال سونداي جاعداي سالىق جانە كەدەن ورىندارىنا دا تارادى. ەگەر سەنىڭ فورما كيگەنىڭدى ۇيدە دە، تۇزدە دە سىيلاسا، وندا سەنىڭ دە پارا الۋعا قۇلقىڭ بولمايدى. ونىڭ ۇستىنە ۇكىمەت ساعان قاجەتتى جاعدايدى جاساپ وتىرسا، كەرەگىڭدى تاۋىپ بەرسە، بۇل كومبيناتسيا جاقسى ناتيجە بەرەدى...

ءسىز پرەزيدەنت بولىپ سايلانعان كەزدە جاعداي قانداي ەدى؟

مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ باسىم كوپشىلىگى جالاقى المايتىن. فەودالدىق جۇيە بولاتىن. سەن ءبىر ەنشىگە يە بولساڭ، ونى تومەندەگىلەرگە تاراتىپ، سودان كۇن كورەتىنسىڭ. پوليتسەيدىڭ ەنشىسى اۋدان بولاتىن. گرۋزين مافياسى وتە باي، قۇدىرەتتى سانالاتىن. ەلدە كوپتەگەن «ۆور ۆ زاكونە» بار-تۇعىن، قازىر بارلىعى دەرلىك رەسەيگە قاشىپ كەتتى. شىندىعىندا ولارىڭ قورقاق ەكەن. ولاردىڭ بيلىكتەگى كوكلەرى كەتسە بولدى، تايىپ-اق تۇرادى. ولاردى كەزىندە ءستاليننىڭ ءوزى گۋلاگ-تى باسقارىپ، وعان يە بولۋ ءۇشىن ويلاپ تاپقانى بەلگىلى. ولار قاشان دا بيلىكتىڭ قولقۇرالى بولاتىن.

ءسىز سوندا ۇكىمەتتى دە، پوليتسيانى دا تولىقتاي اۋىستىردىڭىز با؟

ۇكىمەتتە كەڭەس كەزەڭىن كورىپ قالعان بىردە ءبىر ادام قالمادى. بىزدە شەنەۋنىكتەردى ەكىگە بولۋگە بولار: كەڭەس ۇكىمەتىن كورسە دە، ول كەزدە قىزمەت ەتپەگەندەر، مىسالى، كسرو ىدىراعاندا مەن بەسىنشى كۋرستا وقىپ ءجۇر ەدىم; جانە كەڭەس وداعىن مۇلدەم بىلمەيتىندەر. مىسالى، ءبىدىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى ءتىپتى پيونەر دە بولماعان، جاسى 28-دە. ونىڭ مەنتاليتەتى مۇلدەم بولەك.

سوندا جاستارعا ارقا سۇيەدىڭىز عوي...

جاستارعا ەمەس، جاڭا ويىن ەرەجەلەرىنە ارقا سۇيەدىم دەگەنىم دۇرىسم بولار.  ءبىزدىڭ باستى ءپرينتسيپىمىز - مەريتوكراتيا. ەڭ بىلىمدىلەر مەن ەڭ تالانتتىلاردىڭ بيلىگى. كەز-كەلگەن سالادا جەڭىسكە جەتۋ ءۇشىن ءبىر پرينتسيپ بار «كىم دارىندى قىزمەت ەتسە، سول دارىندى سانالادى»... بۇل جاڭا ويىن ەرەجەلەرى ەدى. ابىروي بولعاندا كوپشىلىك ولاردى مويىنداپ، قابىلدادى.

رەفورما كەزىندە ارىپتەستەرىڭىزدى قۋدالاپ، ولارعا قاتتى شارا قولدانعان كەز بولدى ما؟

ءبىراز ادام تۇرمەگە وتىردى. مىسالى، 40 سۋديا تۇتقىندالدى، بۇل دەگەنىمىز بارلىق سۋديالاردىڭ 10 پايىزى. بارلىق پاراقورلىق فاكتىلەرى ۆيدەوعا ءتۇسىرىلىپ، دالەلدەندى. بيلەۋشى پارتيانىڭ ءتورت دەپۋتاتى پارا العانى ءۇشىن تۇرمەگە وتىرعىزىلدى. ولاردىڭ ىشىندە مەنىڭ دوستارىم دا بار بولاتىن. قورعانىس ءمينيسترىن جەمقورلىعى ءۇشىن قامادىق. كوپتەگەن ادامنىڭ باسى كەتتى.

بۇگىنگى كۇنى سىزدەردى قانداي ماسەلەلەر تولعاندىرىپ وتىر؟

ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن مودەرنيزاتسيالاۋ. جاقىندا بىزدەر ارنايى باعدارلاما جاساپ، سونىڭ نەگىزىندە ءۇش جىلدىڭ ىشىندە ەلگە ون مىڭ اعىلشىن ءتىلىنىڭ مۇعالىمدەرىن الىپ كەلىپ، ءاربىر مەكتەپكە، ءاربىر اۋىلعا جىبەرۋدى كوزدەپ وتىرمىز... ءاربىر مەكتەپ وقۋشىسىنا تەگىن كومپيۋتەر بەرەمىز. سەنەسىزدەر مە، كومپيۋتەرى بار ءۇيدىڭ، جانۇيانىڭ ءوزى جاقسى جاققا وزگەرە باستايدى ەكەن! بىزدەگى كەلەر بۋىننىڭ بارلىعى كومپيۋتەردى ءبىلىپ، اعىلشىن ءتىلىن ۇزدىك مەڭگەرگەنىن قالايمىز. گرۋزين جانە اعىلشىن تىلىمەن قاتار باسقا دا تىلدەردى وقۋعا جاعداي جاسالادى. ورىس تىلىنە دە جاۋلىعىمىز جوق. ەكىنشى كەزەكتە ەكونوميكانى ودان ءارى ليبەراليزاتسيالاۋدى كوزدەپ وتىرمىز. ماقساتىمىز - دەموكراتيالىق، ەۋروپالىق سينگاپۋر جاساۋ. دەموكراتياسىز تۇراقتىلىق جوق، الايدا، باتىستىق قۇندىلىقتارعا كوشۋ ءۇشىن ءبىراز رەفورمالار كەرەك. دەموكراتياسىز ول رەفورمالار جۇزەگە اسپايدى.

«اباي-اقپارات»