قر ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام مينيسترلىگىنىڭ

مەملەكەت باسشىسىنىڭ ءدىني سيپاتتاعى سىرتقى اتريبۋتيكاعا

زاڭمەن تىيىم سالۋدى قاراستىرۋ تاپسىرماسى جەلىسىندە

وسى ماسەلەگە قاتىستى ۇستانىمى

سوڭعى ۋاقىتتا قازاقستان قوعامىن ءوز حالقىنىڭ رۋحاني ءداستۇرى مەن يسلام ءدىنىنىڭ شىنايى ءمانىن تانىماي جاتىپ، وزدەرىن  يسلام بىلگىرلەرى رەتىندە كورسەتىپ، تۋعان-تۋىستارى مەن اتا-انالارىنا ءدىن ۇيرەتكىسى كەلەتىن جاستاردىڭ  كورىنىس بەرە باستاۋى الاڭداتىپ وتىر. ولاردىڭ كەيبىرەۋلەرى شەتەلدىك ۋاعىزشىلاردىڭ اقىل-كەڭەستەرىنە كوزسىز ەرىپ، حالقىمىزعا ءتان ەمەس ءدىني داستۇرلەرگە بوي ۇرا باستاۋدا.

مۇنداي ازاماتتار نەگىزىنەن دىندارلىقتىڭ سىرتقى سيپاتىنا (اتريبۋتيكاسىنا) باسا كوڭىل اۋدارادى. بەي-بەرەكەت ساقال وسىرگەن جىگىتتەر مەن وزدەرىن قارا جامىلعىمەن تۇمشالاپ الاتىن قىزدار، شىن مانىندە، حالقىمىزدىڭ سان عاسىرلىق ءداستۇرلى قۇندىلىقتارىنا جانە وزدەرى ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان زاماناۋي قوعامعا سەس كورسەتكىسى كەلەدى.

ولار دىندارلىقتىڭ سىرتقى سيپاتىن قولدانۋ ارقىلى قوعامداعى كوڭىل-كۇيگە سەلكەۋ ءتۇسىرىپ، وزدەرىنىڭ يسلام دىنىنە قاتىستى قاتە تۇسىنىكتەرىن باسقالارعا تاڭعىسى كەلەدى. بۇل، ءوز كەزەگىندە، قوعامىمىزدىڭ ءدىندار بولىگىندە قالىپتاسقان ءداستۇرلى قۇندىلىقتاردىڭ شايىلۋىنا الىپ كەلۋدە.

ولار ءدىندى شىن نيەتىمەن قابىلداعان ءار حالىقتىڭ ءوز داستۇرلەرىن ۇستانۋىن يسلام ءدىنى قولدايتىنىن تۇسىنگىسى كەلمەيدى.

مۇنداي ادامدار وزدەرىنىڭ بىربەتكەي فاناتيزمىندە كەيدە تىم شەتكە شىعىپ، راديكالدىق قادامدارعا بارادى. ماسەلەن، سوڭعى جىلدارى ەلىمىزدە تەراكتىلەر جاساعان تەرروريستىك توپتاردىڭ بارلىعى دەرلىگىن وسىنداي تىم شەتكەرى فۋندامەنتاليستىك كوزقاراستاعى جاستار قۇراعان.

سوندىقتان بۇگىنگى كۇندە دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىمداردىڭ ۇستانۋشىلارىنا ءتان سىرتقى اتريبۋتتاردى جاريا كورسەتۋگە، سونىمەن قاتار ادامنىڭ بەت-ءجۇزىن تولىقتاي نەمەسە ءىشىنارا جاۋىپ تۇراتىن كيىم تۇرلەرىن زاڭنامالىق توسقاۋىل نەمەسە شەكتەۋ قويۋ مۇمكىندىگى قاراستىرىلۋدا.

قر ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام ءمينيسترى ن.ب. ەرمەكباەۆ قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ حالىقارالىق ىستەر، قورعانىس جانە قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ ا.ج. 19 مامىردا  اقتوبە قالاسىندا وتكەن كوشپەلى وتىرىسىندا سويلەگەن سوزىندە قارا جامىلعىعا تىيىم سالۋ ماسەلەسى ورامال مەن حيجابقا قاتىستى ەمەس ەكەندىگىن ايتىپ كەتكەن بولاتىن. تىيىم سالۋ نەمەسە شەكتەۋ ادامنىڭ بەت-ءجۇزىن انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرمەيتىن كيىم تۇرلەرىنە (نيكاب، چادرا، پارانجى، كوزى عانا كورىنىپ تۇراتىن باس كيىم) عانا قاتىستى بولادى.

مينيستر ءوز سوزىندە «مەملەكەت باسشىسى قمدب وكىلدەرىمەن بولعان كەزدەسۋدە وزدەرىنىڭ ءجۇرىس-تۇرىسى مەن سىرتقى تۇرىمەن قوعامعا جىك تۇسىرەتىن ادامداردى ايىپتاعان بولاتىن. اتاپ ايتقاندا، كەزدەسۋدە بەلگىلى ءبىر ءدىني اعىمداردىڭ ۇستانۋشىلارى ەكەندىگىن جانە ءدىني كوزقاراستارىن  جاريا كورسەتۋ ماقساتىندا قوعامعا اشىق تۇردە جىك تۇسىرۋگە جول بەرمەۋ كەرەكتىگى تۋرالى ايتىلدى»، - دەپ اتاپ ءوتتى.

مينيستر مەملەكەت بارلىق ازاماتتاردىڭ مۇددەلەرى مەن قۇقىقتارىن قورعاۋعا مىندەتتى ەكەنىن، ونىڭ ىشىندە سىرتقى دىندارلىقتى بىلدىرەتىن جامىلعىنىڭ ارعى بەتىندە قوعامعا قاۋىپ توندىرەتىن ادامنىڭ تۇرماعانىنا سەنىمدى بولعىسى كەلەتىن جانە ودان قورعانعىسى كەلەتىن ادامداردىڭ  مۇددەلەر مەن قۇقىقتارىن قورعاۋعا مىندەتتى ەكەنىنە نازار اۋداردى.

وسى رەتتە بولاشاقتا قابىلدانۋى مۇمكىن شەكتەۋلەر مەن تىيىمدار كەز-كەلگەن كونفەسسيانىڭ ءدىني قىزمەتكەرلەرىنە، شەتەل ازاماتتارىنا (ەگەر قوعامدىق قاۋىپسىزدىككە قاتەر توندىرمەيتىن جاعدايدا) جانە ادامنىڭ بەت-ءجۇزىن جاسىراتىن كيىمدى مەديتسينالىق سەبەپپەن كيەتىن ادامدارعا نەمەسە قىزمەتتىك قاجەتتىلىكپەن بايلانىستى جاعدايلارعا تارالمايتىن بولادى.

ەگەر ادامنىڭ ساقالى ءوزىنىڭ سىرتقى تۇرىمەن جۇرتشىلىقتىڭ كەلەڭسىز پىكىرىن تۋدىرمايسا، دەسترۋكتيۆتى اعىمداردىڭ ۇستانۋشىسىنىڭ بەلگىسى بولىپ تابىلماسا ساقال قويۋعا تىيىم سالىنبايتىن بولادى. بۇل جاعدايدا ماسەلەنى ادامنىڭ باسقا دا سىرتقى اتريبۋتتارىمەن بىرگە كەشەندى تۇردە قاراستىرۋ قاجەت.

ەلىمىزدىڭ كونستيتۋتسياسى مەن زاڭدارى ءاربىر ادامعا سەنىم  بوستاندىعىن بەرەدى جانە ءدىني سەنىمدەرىنەن تاۋەلسىز تەڭقۇقىقتىلىقتى كەپىلدەندىرەدى.

قازىرگى كۇندە ءدىني سيپاتتاعى سىرتقى اتريبۋتيكاعا زاڭمەن تىيىم سالۋدىڭ ناقتى شارالارى تۋرالى ايتۋ ءالى ەرتە. بۇل جەردەگى ماسەلە ەلىمىزدىڭ دامۋىنىڭ زايىرلى قاعيداتتارى مەن ءداستۇرلى مادەنيەتىمىزدەن باس تارتۋعا اشىق تۇردە شاقىراتىن جانە وسى رەتتە ءدىني سيپاتتاعى سىرتقى اتريبۋتتاردى قوعامنان ءبولىپ كورسەتەتىن قۇرال رەتىندە پايدالاناتىن ءداستۇرلى ەمەس ءدىني اعىمداردىڭ ارەكەتتەرىنە توسقاۋىل قويۋمەن بايلانىستى.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىن ورىنداۋ شەڭبەرىندە ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام مينيسترلىگى باسقا دا مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندارمەن بىرلەسىپ ءدىني سيپاتتاعى سىرتقى اتريبۋتيكاعا زاڭنامالىق شەكتەۋ قويۋ بويىنشا ەلىمىزدىڭ زاڭنامالىق بازاسىن، حالىقارالىق تاجىريبەنى جانە قوعامدىق پىكىردى مۇقيات زەردەلەۋ ناتيجەسىندە ماسەلەنىڭ وڭتايلى شەشىمىن تاباتىن بولادى.

ءبىزدى ىلگەرىدە وتكەن اتا-بابالارىمىز شىنايى مۇسىلمان كيىمىمەن نەمەسە سىرتقى كەلبەتىمەن ەمەس،  وزىنىڭ  ىشكى سەنىمىمەن، يمانىنىڭ كۇشتىلىگىمەن، ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان ورتاسىنا دەگەن  مەيىرىمدىلىمەن جانە ساليقالى اقىل-ويىمەن ەرەكشەلەنەدى دەپ ۇيرەتكەن.  يسلام ءدىنىنىڭ جاعىمدى تۇسى – بۇل جەرگىلىكتى ءداستۇر مەن مادەنيەتكە تولەرانتتى قاراۋى، ولاردان ءنار الۋى.

ءبىز بۇگىنگى كۇندە سانامىزدى جاڭعىرتۋعا، ءتول تاريحىمىز بەن رۋحاني بايلىمىزدى ساقتاۋعا جانە بايىتا تۇسۋگە بەت تۇزەدىك. پاتريوتيزم، وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك، ەل ىشىندەگى تۇراقتىلىق – ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز. تەز وزگەرىپ وتىرعان جاھاندانۋ داۋىرىندە قازاقستان ءوزىنىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن، مادەنيەتى مەن داستۇرلەرىن ساقتاپ قالۋى ءتيىس – ويتكەنى ول ءبىزدىڭ دامۋىمىزدىڭ جانە ەكونوميكالىق وركەندەۋىمىزدىڭ كەپىلى.

ۋاقىت ءدىندى دۇرىس ءتۇسىنۋ مەن ۇستانۋ ءۇشىن سوعان سايكەس كەلەتىن ءدىني مادەنيەت پەن ءداستۇردىڭ كەرەك ەكەنىن تورەشى رەتىندە كورسەتىپ وتىر. ءدىني دوگمالاردى وي ەلەگىنەن وتكىزبەي ناقپا-ناق ءتۇسىنۋ جانە قولدانۋ وتە قاۋىپتى.

اباي-اقپارات