تالدىقورعاننىڭ شىنى كوك اسپانىن ءارلi-بەرلi شارلاعان الاقانداي اق ماقتا بۇلت كۇلiپ تۇرىپ، ەركەلەپ جىلاي سالاتىن بالا سياقتى دەمدە دىمقىلدانىپ، باداناداي مارجان تامشىلارىن توگiپ  جiبەردi. قالانىڭ جۇرگiنشiسi از كوشەسiندە جالعىز ءوزiم كەلە جاتقانمىن. جۇگiرiپ بارىپ تاياۋ ماڭداعى تەرەكتiڭ تۇبiنە تىعىلدىم. قاراسام، ءۇستi-باسى مالماڭداي سۋ بولعان ءوڭi بوتەن بiر جiگiت مەن تۇرعان تەرەككە قاراي جەدەل باسىپ كەلەدi ەكەن. بiردەن اڭعارعانىم، بەيتانىستىڭ بويىندا بiزدiڭ قالانىڭ تۇرعىندارىنا مۇلدەم ۇقسامايتىن قاعiلەزدiك، سەرگەكتiك بايقالادى. تۇبiنەن باستاپ تولقىندانا توگiلگەن شاشى مەن ساندەپ قويعان سۇلۋ مۇرتى بۇل ادامنىڭ تابيعاتىنا ۇلكەن زيالىلىق پەن بيiك مادەنيەت دارىعانىن دا ايگiلەپ تۇردى. ەش ويلانباستان «ءداۋ دە بولسا وسى جۇكەل شىعار» دەدiم iشiمنەن. وبلىستىق «جەرۇيىق» گازەتiنەن سويى بولەك، جازۋى سويقان اۆتوردىڭ اتى-ءجونi وقىرماننىڭ كوزiنە جيi ءتۇسiپ جۇرگەن. جۇكەل حاماي. تۇيسiگiم الداماپتى – تالدىڭ جاپىراعىن جامىلعان «تاعدىرلاسىم» سونىڭ ءوزi بولىپ شىقتى. جاقىن تانىسىپ، بiلiسپەستەن بۇرىن ءا دەگەندەگi اڭگiمەمiز دە قىزىق: اۋەزوۆتەن باستالدى. «بiرiنشi رومان كەرەمەت، – دەدi ول. – تۇتاس قازاق الەمi بار. كوش قانداي؟ دالا قانداي؟ ايلى تۇندەگi التىباقان قۇرعان جاستار قانداي؟ جاڭا عانا جانىڭدا بولىپ تۇرىپ، بەل اسىپ كەتكەن سەكiلدi».

تالدىقورعاننىڭ شىنى كوك اسپانىن ءارلi-بەرلi شارلاعان الاقانداي اق ماقتا بۇلت كۇلiپ تۇرىپ، ەركەلەپ جىلاي سالاتىن بالا سياقتى دەمدە دىمقىلدانىپ، باداناداي مارجان تامشىلارىن توگiپ  جiبەردi. قالانىڭ جۇرگiنشiسi از كوشەسiندە جالعىز ءوزiم كەلە جاتقانمىن. جۇگiرiپ بارىپ تاياۋ ماڭداعى تەرەكتiڭ تۇبiنە تىعىلدىم. قاراسام، ءۇستi-باسى مالماڭداي سۋ بولعان ءوڭi بوتەن بiر جiگiت مەن تۇرعان تەرەككە قاراي جەدەل باسىپ كەلەدi ەكەن. بiردەن اڭعارعانىم، بەيتانىستىڭ بويىندا بiزدiڭ قالانىڭ تۇرعىندارىنا مۇلدەم ۇقسامايتىن قاعiلەزدiك، سەرگەكتiك بايقالادى. تۇبiنەن باستاپ تولقىندانا توگiلگەن شاشى مەن ساندەپ قويعان سۇلۋ مۇرتى بۇل ادامنىڭ تابيعاتىنا ۇلكەن زيالىلىق پەن بيiك مادەنيەت دارىعانىن دا ايگiلەپ تۇردى. ەش ويلانباستان «ءداۋ دە بولسا وسى جۇكەل شىعار» دەدiم iشiمنەن. وبلىستىق «جەرۇيىق» گازەتiنەن سويى بولەك، جازۋى سويقان اۆتوردىڭ اتى-ءجونi وقىرماننىڭ كوزiنە جيi ءتۇسiپ جۇرگەن. جۇكەل حاماي. تۇيسiگiم الداماپتى – تالدىڭ جاپىراعىن جامىلعان «تاعدىرلاسىم» سونىڭ ءوزi بولىپ شىقتى. جاقىن تانىسىپ، بiلiسپەستەن بۇرىن ءا دەگەندەگi اڭگiمەمiز دە قىزىق: اۋەزوۆتەن باستالدى. «بiرiنشi رومان كەرەمەت، – دەدi ول. – تۇتاس قازاق الەمi بار. كوش قانداي؟ دالا قانداي؟ ايلى تۇندەگi التىباقان قۇرعان جاستار قانداي؟ جاڭا عانا جانىڭدا بولىپ تۇرىپ، بەل اسىپ كەتكەن سەكiلدi».

«اباي جولىنىڭ» العاشقى رومانىنداعى وقيعالار مەن سۋرەتتەردi «تاڭدايىنا سالىپ» تامسانعان ونىڭ جۇرەگiندە ۇلى ساعىنىشتىڭ سالقار كوشi اۋىپ بارادى ەكەن: «ول داۋرەن ەندi ورالمايدى عوي» دەدi كۇرسiنiپ.
سودان بەرi جۇكەڭنەن حابار ۇزگەن ەمەسپiز. ءميلا دەيتiن ميى اشىعان شولاق ەتەك بەلسەندiسi بار جاتاقحانادا دا بiرگە تۇردىق. جۇكەل حامايدى جاقىنىراق تانۋىما سەپ بولعان دا الگi ءميلا مەن الگi جاتاقحانا.
جۇكەل ويعا مىرزا، وقۋعا «وبىر» جان ەكەن. تۇركi تاريحى تۋراسىندا تۇرتiنگەننiڭ ءبارiن بiلەدi. ەۋروپا مەن رەسەي سيونتولوگتارىن قاشان، قاي ۋاقتا ءجۇرiپ وقىپ العانىن كiم بiلسiن، كەز كەلگەنiنiڭ اتىن اتاپ، ءتۇسiن تۇستەۋ وعان تۇك ەمەس. اتاپ، تۇستەپ قانا قويمايدى، سىنايدى، كەم-كەتiگiن ايتادى. قايسىبiرiن مۇلدەم جوققا شىعارادى. التىن وردا حاندارىنىڭ سوڭعى تۇياعى احمەتتiڭ ۇرپاعى، جيەن اپامىز اننا احماتوۆانىڭ ۇلى لەۆ گۋميلەۆتi دە جۇكەڭ قاتارداعى تۇركiتانۋشىلاردىڭ بiرiنە سانايدى. بiز داۋلاسامىز.  داۋلاسامىز، بiراق اقىرىندا گۋميلەۆتi قايتادان، دۇرىستاپ وقۋ قاجەتتiگiنە مويىن ۇسىنامىز. «بۇل جۇكەل وسىنشا مول بiلiمدi قايدان جيعان؟» دەپ ارەدiك وزiمە ساۋال تاستايتىنمىن. سويتسەك، جۇكەل كونە عاسىرلار سىرىن موڭعولدىڭ سالقام دالاسىنان ۇعىپ، تونىكوك پەن كۇلتەگiن بابادان «ءدارiس وقىپ»، الماتىعا دايىن كەلگەن قورجىنى توق قالامگەر ەكەن. «ءدارiس وقىپ» دەگەندi بەكەر ايتىپ وتىرماعان سياقتىمىز. Iلكiدەگi سىر سۇحباتىمىزدا جۇكەڭ 30 جاسقا تولعان كۇنiندە تونىكوك بابانىڭ باسىنا بiر توپ iنi-باۋىر، اعالارىمەن ادەيi ىرىمداپ بارىپ، بiتiك جازۋدان «بiلگە تۇنىقۇق بەن ءوزۇم تابعاش ەلiنە قىلىنتىم....» دەپ باستالاتىن جولداردى تانىپ، بiر ۋىس تاس ۇگiندi الىپ قايتقانىن اڭگiمە ەتiپ ەدi. سول ۇگiندiنi ول بويتۇمارىنا ءتۇيiپ ساقتاپ ءجۇر.
جۇكەل – اۋەل باستا موڭعول تiلiندە جازعان اقىن. «موڭعولداردىڭ ولجاسى جۇكەڭ بولدى» دەپ اقتارىلادى بايولكەدەن ولجالى ورالعان جiگiتتەردiڭ بiرi اقەدiل تويشانۇلى.  جۇكەل حاماي الماتىعا كەلiپ ات باسىن تiرەگەن سوڭ  دا مۇنداعى «ازۋىن ايعا بiلەگەن»، «كوكiرەگi اياققاپتاي» التى ءجۇز جازۋشىنىڭ اراسىنا سiڭiپ، جۇتىلىپ كەتكەن جوق. كەرiسiنشە، ءور التايدىڭ اردا تۋعان ارقارىنداي كەگجيiپ، جان پەندەنi بويىنا شاق كورمەي، قۇنانباي بالاسى يبراھيممەن، جۇمابايۇلى ماعجانمەن، ايبەرگەننiڭ تولەگەنiمەن، جۇماكەنمەن، مۇقاعاليمەن، جۇماتايمەن، تىنىشتىقبەكپەن عانا «ءماسليحات قۇرىپ» ساياقسىپ ءجۇرiپ الدى. ءوزiنiڭ وسى دوستارى تۋرالى تسيكلدi ەسسەلەر جازدى. ولاردىڭ پوەزياسىن دزەن-بۋدديستiك تانىم تۇرعىسىنان مۇلدەم جاڭاشا تالدادى. بۇگiنگiنiڭ كەيبiر قىزىلكوز سىنشىلارى ءۇشiن ەسكەرتە كەتكەنiمiز ارتىق بولماس، جۇكەل قازاق پوەزياسىنىڭ شوق جۇلدىزدارىنان بۋدداشىل اقىن جاساۋعا ۇمتىلمادى، الايدا  عارىشتىق سانا تۋدىراتىن قازاقتىڭ ولەڭ سوزiندەگi قيساپسىز كەرەمەتتەردi اشتى، سىن ونەرiن باياندى بەلگە كوتەردi. سىنعا سونى لەپ اكەلدi. سوسىن موڭعولشاسىن انا تiلiنە اۋدارىپ، ولەڭگە كوشتi. جۇكەلدiڭ ولەڭدەرi دە ءبiرتۇرلi كورiندi. «ءاي، جۇكەل، سەن موڭعولشانى عوي بiراز جەرگە اپاردىڭ، ەندi ولەڭدەرiڭدi قازاقشا جاز» دەپ وعان ازiلگە سۇيەپ اقىل ايتاتىندار دا سول كەزدە تابىلا كەتتi. اقىلمان اعانىڭ «قازاقشا جاز» دەگەنi «مىنا بiزشە جاز» دەگەنi بولسا كەرەك. ايتكەنمەن دە، جۇكەل «قازاقشا» جازا المادى، ءوز سوقپاعىمەن تارتا بەردi. سەبەبi, جۇكەلدە ءوزi تاڭداپ تۇسكەن سوقپاقتان وزگە تاڭداۋدىڭ، وزگە جولدىڭ بولۋى مۇمكiن ەمەس. جۇكەل پوەزياسى – جىراۋلار ءداستۇرiنiڭ جاڭاشا ءورiس تاپقان جالعاسى. جۇكەل پوەزياسىندا قوبىز سارىنى بار. ونىڭ ولەڭدەرiنەن كەيدە iشi تولىپ ۇلىعان كوك ءبورiنiڭ شەرi ەستiلەدi. سوندىقتان جۇكەل شىعارماشىلىعىنا قاتىستى بiلگەنiڭدi مالتالاپ، بiردەڭە دەۋ قيانات.
جۇكەل حامايدىڭ قازاق ادەبيەتiنە ولشەۋسiز سiڭiرگەن بiر ەڭبەگi – اۋدارمالارى. ول تالدىقورعاندا تاس قابىرعالى پاتەردiڭ iشiندە وتىرىپ، ابايدى موڭعول جۇرتىمەن تابىستىردى. مۇحتار اۋەزوۆتi, ماعجاندى، تولەگەندەردi موڭعول تiلiندە سويلەتتi. شىڭعىس قاعان مەن ونىڭ اۋلەتi بيلiك قۇرىپ، كوشپەندi تايپالاردىڭ باسىن قۇراعان زاماننىڭ شەجiرەسiن حاتقا تۇسiرگەن «التىن توبچىنىڭ» جالعىز ءوزi عىلىمي تۇسiنiكتەمەسiن جاساپ اۋدارىپ شىقتى. ماحامبەتتi ءتارجiمالادى. قورعاسىننان ەرiپ قاعازعا قۇيىلعان ءسوز-تاڭبانى وشiرە المايسىڭ عوي. ەر ماحاڭنىڭ 200 جىلدىق تويىنىڭ قارساڭىندا تويدى ۇيىمداستىرىپ وتكiزۋشiلەردiڭ بiرi  قويشىعۇل جىلقىشيەۆ: «يمانعالي تاسماعامبەتوۆ «ماحامبەتتi موڭعول تiلiنە اۋدارسا» دەپ ەدi» دەگەن سىڭايدا سويلەپ، الماتىداعى گازەتتەردiڭ بiرiنە سۇحبات بەرگەن ەدi. بiز ەرiكسiز تاڭ قالدىق: وۋ، ماحامبەتتi جۇكەل موڭعولشا اۋدارىپ قويدى ەمەس پە دەپ. ارينە، مەملەكەتتiك قىزمەتتiڭ قات-قابات شارۋاسىمەن جۇرگەن يمەكەڭنiڭ ادەبيەتشiلەر اۋىلى نە iستەپ، نە تىندىرىپ جاتقانىنان تولىق حابارى بولماۋى مۇمكiن. ال سوندا قويشى اعامدiكi نە... قويشى، ايتەۋiر توي ءوتتi, دۋمان تارقادى، قىزىق باسىلدى. جۇكەلدiڭ ماحامبەتi شىڭعىس قاعاننىڭ كونە جۇرتىنا جەتتi. مiنە، وسى ۇلكەن ابىروي بولدى. ماحامبەتتi مارقۇم عالىمجان مۇقانوۆ فرانتسۋز تiلiنە اۋداردى. اۋدارما ۇستiندە اياۋلى اعا كوپ ازاپ شەكتi. تۇرمىس تاۋقىمەتiن دە تارتتى. اياققا تۇسكەن قاندى iرiڭ جانىن جەگiدەي جەدi. ال ءوز جانىن ءوزi ايامايتىن جۇكەل بولسا، جۇرەك دەرتiنە شالدىقتى. قازiر ول تالدىقورعان قالاسىندا بۇيىعى تiرلiك كەشiپ جاتىر. بالا-شاعاعا شاي قاتىق بولاتىن ىڭعايلى جۇمىس تا تابىلماي جۇرگەن كورiنەدi.
– مەن دە كەتەم ومiردەن،
تىراۋلاپ قايتقان تىرناداي، – دەپتi جۇكەل رۋحتاس اعاسى جۇمەكەن ناجiمەدەنوۆ دۇنيەدەن وزعاندا. 
اقىننىڭ رۋحىن بۇگiن جىلتىراپ، ەرتەڭ توزاتىن دۇنيە شiركiن سىندىرماسىن. ونىڭ قاجىرلى ەڭبەگi اتاجۇرتىندا لايىقتى باعاسىن يەلەنۋi كەرەك.  ساڭلاقتىڭ بايگەسiن سايتان سارناپ العان مىنا زاماندا بiز ونى  جوعالتپاۋعا تيiسپiز... جاسى دا جەر ورتاسىنا تاياپتى. جۇكەل حاماي – ەلۋگە كەلدi.

داۋرەن قۋات، 2008 جىل