تۇرىك جانە قازاق تىلدەرىندە اپپەلياتيۆ قىزمەتتى ادام ەسىمدەرىمەن قاتار ادام ەسىمىنىڭ ورنىنا جۇمسالاتىن باسقا جالپى ەسىم سوزدەر دە اتقارادى. ولاردىڭ ءبىر توبى تۋىستىق، وتباسىلىق قاتىناستى بىلدىرەتىن سوزدەر. ادام ەسىمدەرىنىڭ اپپەلياتيۆ قىزمەتى مەن تۋىستىق قاتىناستى بىلدىرەتىن سوزدەردىڭ قولدانىسىندا ايىرماشىلىق بار. ادام ەسىمى اپپەلياتيۆ قىزمەت اتقارعاندا ناقتى ءبىر ادامعا عانا قاتىستى جۇمسالاتىن بولسا، تۋىستىق قاتىناستى بىلدىرەتىن سوزدەر كەز كەلگەن كىسىگە قاتىستى ايتىلۋى مۇمكىن. مىسالى، اعا ءسوزى ادامنىڭ ءوزىنىڭ تۋعان اعاسىنا قاراتا جۇمسالادى، سونداي-اق، باسقا تۋىسقان اعالارىنىڭ كەز كەلگەنىنە جانە كەز كەلگەن جاسى ۇلكەن ەر ادامعا قاراتا سويلەگەندە قولدانۋعا بولادى. وتاعاسى دەپ ايەل ادام ءوزىنىڭ كۇيەۋىنە قاراتا قولدانادى، سونداي-اق، كەز كەلگەن ەرەسەك ادام باسقا ءۇيدىڭ يەسىنە قاراتا دا وتاعاسى ءسوزىن اپپەلياتيۆتىك قىزمەتتە قولدانۋى مۇمكىن. مىسالى،

تۇرىك جانە قازاق تىلدەرىندە اپپەلياتيۆ قىزمەتتى ادام ەسىمدەرىمەن قاتار ادام ەسىمىنىڭ ورنىنا جۇمسالاتىن باسقا جالپى ەسىم سوزدەر دە اتقارادى. ولاردىڭ ءبىر توبى تۋىستىق، وتباسىلىق قاتىناستى بىلدىرەتىن سوزدەر. ادام ەسىمدەرىنىڭ اپپەلياتيۆ قىزمەتى مەن تۋىستىق قاتىناستى بىلدىرەتىن سوزدەردىڭ قولدانىسىندا ايىرماشىلىق بار. ادام ەسىمى اپپەلياتيۆ قىزمەت اتقارعاندا ناقتى ءبىر ادامعا عانا قاتىستى جۇمسالاتىن بولسا، تۋىستىق قاتىناستى بىلدىرەتىن سوزدەر كەز كەلگەن كىسىگە قاتىستى ايتىلۋى مۇمكىن. مىسالى، اعا ءسوزى ادامنىڭ ءوزىنىڭ تۋعان اعاسىنا قاراتا جۇمسالادى، سونداي-اق، باسقا تۋىسقان اعالارىنىڭ كەز كەلگەنىنە جانە كەز كەلگەن جاسى ۇلكەن ەر ادامعا قاراتا سويلەگەندە قولدانۋعا بولادى. وتاعاسى دەپ ايەل ادام ءوزىنىڭ كۇيەۋىنە قاراتا قولدانادى، سونداي-اق، كەز كەلگەن ەرەسەك ادام باسقا ءۇيدىڭ يەسىنە قاراتا دا وتاعاسى ءسوزىن اپپەلياتيۆتىك قىزمەتتە قولدانۋى مۇمكىن. مىسالى،

- وتاعاسى، سىزبەن قالجاقتاسىپ تۇرۋعا مەنىڭ ۋاقىتىم جوق (م. اۋەزوۆ). بۇل جونىندە عالىمدار م. تومانوۆ پەن ت. سايرانباەۆ "قازىرگى قازاق تىلىندەگى قاراتپالار" اتتى وقۋ قۇرالىندا بىلاي دەپ جازادى: "سويلەۋشى "اپا", "اعا" دەپ اتاعاندا ءسوز ارنالعان كىسىنىڭ اتىن دا قوسا ەسكە الاتىنى بەلگىلى. دەگەنمەن، زات ەسىمدەردىڭ بۇل توبىنىڭ قولدانىلۋىنداعى مىناداي ەرەكشەلىكتەردى دە ايتۋ كەرەك: ەڭ الدىمەن، بۇلار كەز كەلگەن كىسىگە قاتىستى ايتىلا الادى. "اپا" - كەز كەلگەن جاسى ۇلكەن ايەل، "اعا" - كەز كەلگەن جاسى ۇلكەن ەر كىسى بولا الادى، ونىڭ اتى وسپان دا، ومار دا، ءالي دە، عالي دا، نەمەسە اندرەي دە، يۆان دا بولۋى مۇمكىن. ياعني، كىسىلەردىڭ "اپا", "اعا" دەپ اتالاتىن توپتارىن بىلدىرەدى، جەكە توپتىڭ اتى بولادى دا، جەكە كىسىنى تۇستەپ، تۇرلەپ انىق كورسەتپەيدى. ەكىنشى جاعىنان بۇلار بارلىق ۋاقىتتا تەك تۋىستىق، سەميالىق قاتىستى ءبىلدىرۋ ماعىناسىندا قولدانىلا بەرمەيدى".

كوممۋنيكاتيۆتى اكتى بارىسىندا قولدانىلاتىن تۋىستىق اتاۋلاردان جاسالعان قاراتپالار تۇرىك تىلىندە دە اركەز تەك تۋىسىق قاتىناستى بىلدىرمەيدى. تۇرىك تىلىندە اپپەلياتيۆ قىزمەت اتقاراتىن baba [بابا] (بابا), ata [اتا] (اتا), اğabey [اعابەي] (ۇلكەن اعا), اmca [امجا] (اكەسى جاعىنان تۋىساتىن ەر ادام) سياقتى تۋىستىق اتاۋلار وزىمەن تۋىسقان ەر ادامعا، جاسى ۇلكەن كىسىگە عانا ەمەس، ءسوز سيتۋاتسياسىنا قاراي وزىنەن جاسى ۇلكەن كەز كەلگەن ادامعا قاراتا قولدانىلا بەرەدى. مىسالى،

Adam konuşuyordu.Tatlı، ءmunىs ءbىr Anadolu ءşىvesىyle:

- Ağabey, - ءdedى، burdan bana benzer ءbىrtakım adamlar ءgeçtى ءmى؟

(ادام سويلەپ جاتىر ەدى. سۇيكىمدى، باسەڭ انادولى ديالەكتىمەن:

- اعابەي، - دەدى، - بۇل جەردەن ماعان ۇقسايتىن بىرەۋلەر وتكەن جوق پا؟

(S. ءFaىk)

تۇرىك تىلىندەگى تۋىستىق قاتىناستى بىلدىرەتىن، ايەل ادامعا قاراتا ايتىلاتىن anne [اننە] (انا), abla [ابلا] (اپكە), teyze [تەيزە] (شەشەسى جاعىنان تۋىساتىن ايەل ادام), kızım [ قىزىم] (قىزىم) yenge [يەنگە] (جەڭگە، اعاسىنىڭ ايەلى) قاراتپالارى دا تۋىسقاندار اراسىندا عانا ەمەس تانىس، بەيتانىس كەز كەلگەن ايەل ادامعا دا قاراتا قولدانىلادى.

سويلەسىپ تۇرعان ايەل ادامعا دەگەن ەرەكشە قۇرمەتتى ءبىلدىرۋ ءۇشىن اتالعان قارتپالاردىڭ الدىنا ھanım [حانىم] ەتيكەتى قوسىلادى. مىسالى،

- Hanım teyze, - ءdedىm, - ءLütfى evde ءmى؟ ءLütfى evede yoktu, mektepten daha ءdönmemىştى. (حانىم تەيزە، - دەدىم، لۇەفي ۇيدە ما؟ ءلۇتفي ۇيدە جوقەدى، مەكتەپتەن ءالى كەلمەپتى) (S. ءFaىk)

تۇرىك تىلىندە اۋىلدىق جەرلەردە ءجيى قولدانىلاتىن قاراتپا ءسوز - ağa [اعا]. بۇل قاراتپا داۋلەتتى ادامعا عانا ەمەس، اۋىلداعى سىيلى، قۇرمەتتى ادامعا، جاس جاعىنان ۇلكەن كىسىگە، سونداي-اق، وزىنەن ۇلكەن باۋىرىنا دا قاراتا ايتىلادى.

تۇرىك وتباسىندا ايەل ادام كەلىن بوپ تۇسكەننەن كەيىن ءبىر ايعا دەيىن كۇيەۋىنىڭ كوزىنشە سويلەمەۋ كەرەك. بۇل ءداستۇر قالالىق جەردە جويىلىپ كەتكەنىمەن، اۋىلدىق جەردە ءالى كۇنگە دەيىن ساقتالعان. كەلىن كۇيەۋىنىڭ اكە-شەشەسىمەن سويلەسكەن كەزدە ونىڭ اتىن اتامايدى، ءsىzىn oğlunuz ء(سىزدىڭ ۇلىڭىز) دەگەن تىركەستى، ال باۋىرلارىمەن سويلەسكەندە ءsىzىn ءağbeyىnىz/sىzىn ağanız ء(سىزدىڭ اعاڭىز) تىركەسىن قولدانادى. سول سياقتى كۇيەۋىنىڭ اكە-شەشەسىنىڭ، باۋىر-قارىنداستارىنىڭ اتىن اتامايدى، تەك تۋىستىق اتاۋلاردى قولدانادى. مىسالى، اكەسىن baba [بابا], شەشەسىن ana [انا]، باۋىرىن kardeş [كاردەش] نەمەسە amca [امجا], اكەسى جاعىنان تۋىس ايەلدى hala [ھالا], شەشەسى جاعىنان تۋىس ايەلدى teyze [تەيزە]، اكەسى جاعىنان تۋىس ەر ادامدى amca [امجا]، شەشەسى جاعىنان تۋىس ەر ادامدى dayı [دايى] دەپ اتاۋى ءتيىس. ابىسىنىن ءeltى ء[التي]، ال كۇيەۋىنىڭ اپكەسىن görümce [گورۇمجە] دەپ اتايدى. بالا اكە-شەشەسىمەن، وتباسىنىڭ باسقا مۇشەلەرىمەن سويلەسكەندە ولاردىڭ ەسىمىن جەكە اتامايدى، تۋىستىق اتاۋلاردى تىركەستىرە ايتادى. بالالارى شەشەلەرىن anne [اننە] نەمەسە ana [انا], اكەلەرىن baba [بابا] دەپ اتايدى. اجەسىن ebe [ەبە] نەمەسە büyük anne [بۇيۋك اننە] دەپ، اتاسىن dede [دەدە] دەپ اتايدى. ەگەر اتاسىنىڭ اعاسى ءتىرى بولسا، ونى büyük amca [بۇيۇك امجا] دەپ اتايدى.

قازاق تىلىندە اعايىن-تۋىس اراسىندا قولدانىلاتىن، تۋىستىق اتاۋلاردان جاسالعان قاراتپالار وتە كوپ. مىسالى، اتا، اپا، قۇدا، قۇداعي، شەشە، اجە، كوكە، اكە، اپكە، اعا، ءىنى، تاتە، باۋىر، ناعاشى، جيەن، جەزدە، جەڭگە، بالدىز، كۇيەۋ بالا، كەلىن، قۇداشا، قايىن اعا، قايىن اپكە، قايىن بيكە، قايىن اپا، ابىسىن، ت.ب.

مىسالى،

- جوق، اتا. قوشەمەتىمىزدى كورىپ قۋانسىن، جولدان شارشاپ كەلە جاتقاندا ءبىراز دەمالسىن دەدىم (بيلەر ءسوزى).

- اكە، مەن تولە بيگە بارىپ سالەم بەرەمىن، ءوزىن كورىپ، ءسوزىن تىڭداعىم كەلەدى، - دەپ بالا قازبەك قولقا سالادى (بيلەر ءسوزى).

- كەل، باۋىرىم، ەندەشە. دوسبول قۇشاعىن اشا تۇرەگەلدى (بيلەر ءسوزى).

- ءىنىم، بالاڭ بار ما دەپ سۇرايدى الاكوزدەن (بيلەر ءسوزى).

تۋىستىق اتاۋدى بىلدىرەتىن مۇنداي سوزدەر ادامنىڭ لاۋازىمىن، مىنەز-قۇلقىن ت.ب. دا قاسيەتتەرىن بىلدىرەتىن سوزدەرمەن تىركەسە دە جۇمسالادى. مىسالى،

- بار بول، بي ءىنىم، - دەپ دوسبول دا ءوز تاراپىنان ونىڭ كىشىلىك سالەمىن زور ءىلتيپات بىلدىرە قابىل الادى (بيلەر ءسوزى).

بۇل قاراتپالاردىڭ كەيبىرەۋى جەكە دە، جالقى ەسىممەن تىركەسىپ تە قولدانىلادى. مىسالى، جۇلدىز كوكە، تۇرار تاتە، ايحان جەزدە، قۇندىز كەلىن, ت.ب

قازاق تىلىندە ايەل ادامعا قاتىستى: اجە، اپا، اپاي، تاتە، انا، شەشە، شەشەي، قارىنداس، ءسىڭىلى، قىزىم، ماما، اپكە قاراتاپالارى بار.

قازاق حالقىنىڭ ەجەلدەن كەلە جاتقان داستۇرىنە ساي قىز بالا تۇرمىسقا شىققاننان كەيىن كەلگەن جەرىنە كەلىن اتانادى. بۇل اتاۋدى جىگىتتىڭ اتا-اناسى، جىگىتتەن جاسى ۇلكەن بارلىق الىس-جاقىن تۋعان-تۋىس، كورشى-قولاڭ، اۋىلداس ادامدارى كەلىنگە قاراتا سويلەگەندە قولدانادى. تۇرمىسقا شىققان قىز بالا كەلگەن جەرىنىڭ جاسى ۇلكەندەرىنە كەلىن بولسا، جاسى كىشىلەرىنە جەڭگە بولادى. بۇل قاراتپالارعا -جان، -تاي اففيكستەرى قوسىلىپ، كەلىنجان، جەڭگەتاي، جەڭەشەتاي تۇرىندە دە ايتىلادى. مىسالى، اباي جەڭگەسىنىڭ ەكى قولىن قاپسىرا ۇستاپ تۇرىپ:

- جەڭەشەتاي, ۇمىتپاسپىن! ولسەم دە ۇمىتپاسپىن وسى جاقسىلىعىڭدى! - دەپ قوشتاستى (م. اۋەزوۆ).

جەڭگەنىڭ جەڭەشە ءتۇرى دە ءجيى قولدانىلادى. قازاق تىلىندە نەكەگە بايلانىستى، قايىن جۇرتقا قاتىستى قاراتپا ءسوز رەتىندە قولدانىلاتىن تۋىستىق اتاۋلار وتە كوپ. ولار ماعىناسى مەن قولدانىس اياسىنا قاراي توپتاستىرىلىپ بەلگىلى ءبىر جۇيە قۇرايدى. مىسالى، كەلىن ەرىنىڭ تۋىسقاندارىن قايىن اتا، قايىن ەنە، قايىن اعا، قايىن اپكە، قايىن اپا، قايىن ءسىڭلى، قايىن بيكە، ت.ب. جالپى قايىن سوزىمەن تىركەسەتىن اتاۋلارمەن اتايدى. قازاق سالتىندا جەڭگەسى كۇيەۋىنىڭ ءىنىسىن قاينىم دەپ اتايدى. ۇلتىمىزدىڭ قالىپتاسقان ءداستۇرى بويىنشا كەلىن تۇسكەن اۋىلىنىڭ ۇلكەن-كىشىسىنىڭ اتىن اتاماي، ولارعا لايىق ات قويعان. ول اتتار ۇلكەن-كىشىنىڭ جولى مەن جاس ەرەكشەلىگىنە، ءتۇرى مەن مىنەزىنە، كاسىبى مەن قىزمەتىنە قاراي قويىلعان. مىسالى، كەنجە بالا، مىرزا بالا، كۇلىمكوز، اينامكوز، جاقسىم، ەركە بالا، جاقسى اعا، ۇلكەن اعا، قارا بالا، ت.ب.

- كەنجەم! ءتۇن قاتىپ شىققانسىڭ با؟ - دەدى (م. اۋەزوۆ).

- ال، ەركەم، كۇيەۋ قالاي ەكەن؟ ۇناتتىڭ با؟ - دەپ سۇرادى (م. اۋەزوۆ). قازاق داستۇرىندەگى تابۋ بۇرىننان ساقتالعان ميفولوگيالىق نانىم-سەنىمدەرگە بايلانىستى. ات تەرگەۋ بارىسىندا ادام ەسىمدەرى قىسقارتىلادى نەمەسە مۇلدەم قولدانىلماي، جوعارىدا ءسوز بولعان اپەللياتيۆتەر پايدا بولادى. بۇل قۇبىلىس ءتىل مەن ءدىلدىڭ ءوزارا اسەرىنىڭ ناتيجەسىنەن تۋعان. ات قويۋ بارىسىندا ەموتسيالىق-ەكسپرەسسيالىق رەڭك ۇستەم بولادى. مىسالى، جەڭگەلەرى قايىندارى مەن قايىن سىڭلىلەرىنە ات قويعاندا جاقسى كورۋ سەزىمى، سۇلۋلىققا، سۇيكىمدىلىككە باۋلۋ، مىنەزىنىڭ جاعىمدى قىرىن كورسەتۋ، جاقسى ءبىر قاسيەتىن اتاۋ، ت.ب. ونىڭ ىشكى جان-دۇنيەسىنىڭ كۇيىمەن استاسىپ جاتادى.

بالالارعا قاراتا سويلەگەندە اپپەلياتيۆ قىزمەت اتقاراتىن ەتيكەت تىلدىك بىرلىكتەردىڭ ءوزى ءبىر توپتى قۇرايدى. تۇرىك تىلىندە كىشكەنتاي بالالارعا ەركەلەتۋ، كىشىرەيتۋ، جاقسى كورۋ رەڭكىن بەرەتىن چوجۋك (كىشكەنتاي) نەمەسە وعلۋم (ۇلىم), كۋزۋم (قوزىم), ازيزيم (سۇيىكتىم), جانىم (جانىم) قاراتپالارى ايتىلادى.

Ters yüzüne dönünce, evvela, büyük,ءbىçىmsىz ve ءmىmarىsىz konağı gördüm. Sonra ..... kapıyı vurdum. Beyaz başörtülü ءbىr kadın, pencereden: - Ne var çocuğum? - ءdedى. [ءتارس يۋزۋنە دونۇنجە، ەۆۆەلا، بۇيۇك، بيچيمسيز ۆە ميماريسيز كوناگى گوردۇم. سونرا كاپىيى ۆۋردۋم. بەياز ءباشورتۇلۋ بير كادىن، پەنجەرەدان:

- نە ۆار، چوجۋگۋم؟ - دەدى]. (S.F. Abasıyanık)

قازاق تىلىندە بالالارعا قاتىستى ايتىلاتىن ەركەلەتۋ ماعىناسى بار قاراتپالار: بالام، ۇلىم، قىزىم، بالاقاي، كوكەتاي، بالاپانىم، جارقىنىم، قاراشىعىم، قاراعىم، قالقام، قالقاشىم، شىراق، شىراعىم، كوكەم، كوكەتاي، قۇلىنىم، قۇلىنشاعىم، بوتام، بوتاشىم، بوتاقانىم، قوزىم، قوڭىر قوزىم، قوشاقانىم ت.ب. قازاق تىلىندە كىشكەنتاي بالالارعا كۇشىك، كوجەك، بالاپان، قونجىق قاراتپالارى ايتىلادى. بۇل قاراتپالاردىڭ كەز كەلگەنى ادامنىڭ ءوزىنىڭ تۋعان بالاسىنا دا، باسقا بالالارعا دا قاراتا قولدانىلادى. قازاق تىلىندە ۇلىم، قىزىم سوزدەرى قاراتپا رەتىندە قولدانىلعانىمەن، نەمەرە، شوبەرە سوزدەرى قاراتپا رەتىندە قولدانىلمايدى.

اتالعان قاراتپالاردىڭ ءسوز سيتۋاتسياسىنا قاراي ءتۇرلى ۆاريانتتا جۇمسالاتىندىعىن تىلدىك فاكتىلەر كورسەتىپ وتىر. بالا قاراتپاسىنىڭ ءوزى بالا، بالام، بالام-اۋ، بالام-اي تۇرىندە قولدانىلادى. مىسالى،

- اتتى - جىلدام، جاياۋ - شابان، جولاۋشىلاردىڭ جولىن بوگەيمىز-اۋ دەمەدىڭدەر مە، بالام؟ (بيلەر ءسوزى).

- ويباي، بالام-اۋ، ول ۇلكەن كەمەڭگەر كىسى، نە دەر باراسىڭ، الدىندا ءسوز تابا الماي كۇلكى بولارسىڭ، بارما، - دەيدى (بيلەر ءسوزى).

شىراعىم قاراتپاسى شىراق، شىراعىم، شىراعىم-اۋ، شىراعىم-اي تۇرىندە قولدانىلادى. مىسالى،

- ال، شىراعىم، جاقىنداي بەرە اتتان نەگە تۇستىڭدەر؟ - دەيدى تولە بي قىزعا (بيلەر ءسوزى).

- حوش، شىراق، - دەدى ول، - اكە-شەشەڭنىڭ ءحالىن كورگەن شىعارسىڭ، اۋرۋلى بولىپ، وتىرىپ قالعان جايى بار ء(ا. ءالىمجانوۆ).

قاراعىم قاراتپاسىنىڭ قاراعىم، قاراعىم-اۋ، قاراعىم-اي، قارعام، قارعام-اۋ، قارعام-اي تۇرىندەگى قولدانىستارى بار. مىسالى،

- امانسىڭ با، قاراعىم؟ قايدان تاپ بولا قويدىڭ؟ (س. شايمەردەنوۆ).

- قاراعىم-اي، ءوزىڭ قايتەسىڭ؟ - دەيدى ابىلاي (بيلەر ءسوزى).

بۇل قاراتپالار جەكە دە، وزىنەن جاسى كىشى ادامنىڭ اتىنا تىركەسە دە قولدانىلادى. ادامدار اراسىنداعى قارىم-قاتىناستىڭ، ءسوز سيتۋاتسياسىنىڭ ەرەكشەلىگىنە قاراي بالالارعا قاراتا ايتىلاتىن مۇنداي ەتيكەت تىلدىك بىرلىكتەردىڭ قايتالانىپ نەمەسە ەكى ەتيكەت تىلدىك بىرلىكتىڭ قاتار قولدانىلاتىن كەزدەرى دە بولادى. مۇنداي قولدانىستار سويلەسىمنىڭ ىقپالىن ارتتىرۋدىڭ تاسىلدەرىنىڭ ءبىرى. مىسالى،

- اينالدىم، قاراشىعىم، قوڭىر قوزىم! - دەپ الىپ، - ايامايدى، ايامايدى ول، - دەدى (م. اۋەزوۆ). مۇندا ايتۋشى قاراشىعىم، قوڭىر قوزىم ەتيكەتتەرىن قاتار قولدانۋ ارقىلى تىڭداۋشىعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىمەن قاتار ەرەكشە ايانىش سەزىمىن، بولعان ىسكە دەگەن وكىنىشىن دە جەتكىزىپ تۇر.

ءتورت تۇلىك مال قازاق حالقىنىڭ بولمىس-بىتىمىنە اسا قىمبات، ءتورت تۇلىكتىڭ (سيىردان باسقاسىنىڭ) ءتولىنىڭ ادەمىلىگىنە، سۇيكىمدىلىگىنە، قىلىقتىلىعىنا، كىشكەنتايلىعىنا ءسۇيسىنىپ، سۇيىكتى ۇل-قىزدارىن قۇلىنىم، قۇلىنشاعىم، بوتام، بوتاشىم، بوتاقانىم، قوزىم، قوڭىر قوزىم، قوشاقانىم دەپ تە اتايدى. سونداي-اق، كۇشىك، كوجەك، بالاپان، قونجىق سياقتى ءتول اتاۋلارى دا كىشكەنە بالاعا قاراتا قولدانىلادى. ال، تۇرىك تىلىندە تەك kuzum [كۋزۋم] ( قوزىم) عانا قولدانىلادى، باسقا جان-جانۋاردىڭ، قۇستىڭ بالاسى ۇعىمىن بىلدىرەتىن، ياعني، ءتول اتاۋلارى ۇعىمىن بەرەتىن ءسوز جوق. بارىنە ورتاق yavrum [ياۆرۋم] ءسوزى بار. قاراتپا ءسوز رەتىندە دە، ەموتسيالىق رەڭك بەرۋ ءۇشىن دە تەك kuzum [كۋزۋم] مەن yavrum [ياۆرۋم] قولدانىلادى. تۇرىك تىلىندەگى yavrum [ياۆرۋم] ءسوزىن قازاق تىلىنە بالاپانىم دەپ اۋدارۋعا بولادى. بىراق، yavrum [ياۆرۋم] تۇركى تىلىندە تەك قۇستىڭ عانا ەمەس بۇكىل جان-جانۋاردىڭ، قۇستىڭ بالاسى ۇعىمىن بىلدىرەدى. مىسالى، كۇشىككە - köpek yavrusu [كوپەك ياۆرۋسۋ] دەيدى. قازاق تىلىنە اۋدارعاندا ءيتتىڭ بالاسى دەگەن ماعىنا بەرەدى، ياعني كۇشىك دەگەن ءسوز جوق. بالاپان دەگەن ءسوز دە جوق. ونىڭ ورنىنا kuş yavrusu [كۋش ياۆرۋسۋ] تىركەسىن قولدانادى. ول تىركەس قازاق تىلىنە قۇستىڭ بالاسى دەپ اۋدارىلادى.

تۋىستىق، وتباسىلىق قارىم-قاتىناستى بىلدىرەتىن ەتيكەت تىلدىك بىرلىكتەردىڭ نەگىزگى قىزمەتى نازار اۋدارتۋ بولعانىمەن ولاردىڭ بارلىعىنىڭ، اسىرەسە بالالارعا قاراتا ايتىلاتىن سوزدەردىڭ ەموتيۆتىك قىزمەتى دە اسا كۇشتى. تۋىستىق، وتباسىلىق قارىم-قاتىناستى بىلدىرەتىن ەتيكەت تىلدىك بىرلىكتەر تۋىسقاندار اراسىندا، انا مەن بالا، اكە مەن بالا اراسىندا قارىم-قاتىناس ورناتۋ ءۇشىن اسا قاجەت. بۇل ەتيكەت تىلدىك بىرلىكتەر ادامنىڭ جان-دۇنيەسىنىڭ، تۋىسقاندىق سەزىمىنىڭ، سىيلاستىق سەزىمىنىڭ، ىشكى جان-دۇنيەسىنىڭ دۇرىس جەتىلۋى ءۇشىن ەتەتىن اسەرى وتە كۇشتى، ءسوز قۇدىرەتىن ايقىن كورسەتەتىن تىلدىك قۇرالدار بولىپ تابىلادى.

پايدانىلعان ادەبيەتتەر ءتىزىمى:

1. بولعانبايۇلى ءا.، قاليۇلى ع. قازىرگى قازاق ءتىلىنىڭ لەكسيكولوگياسى مەن فرازەولوگياسى. - الماتى: سانات، 1997.

2. سەرعاليەۆ م. پاراديگما // قازاق ءتىلى. ەنتسيكلوپەديا. - الماتى: قازاقستان دامۋ ينستيتۋتى، 1998.

3. Uç T.، Alkan K.، Büker A.C.، ءDىkmen A.، Koçak S.Türkçe sözlük. - Ankara: ءDىl ءDerneğى، 1998.

4. Eren H.، Gözaydın N.، Parlatır İ.، ءTekىn T.، ءZülfىkar H. تürkçe sözlük. - Ankara: TDK, 1988.

«اقيقات» جۋرنالى