استانا. 10 قاراشا. قازتاگ – ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ (ەقىۇ) استاناداعى فورۋمى دايىن شەشىمدەر ءسامميتى بولمايدى. بۇل تۋرالى ول Euronews تەلەارناسىنىڭ ءتىلشىسى كونستانتينو دە ميگەلگە سۇحبات بەرۋ بارىسىندا ءمالىم ەتتى، سۇحبات ءماتىنى سارسەنبى كۇنى «ەگەمەن قازاقستان» جانە «كازاحستانسكايا پراۆدا» گازەتتەرىندە جاريالاندى.

«استانا فورۋمىنىڭ دايىن شەشىمدەر ءسامميتى بولمايتىنىن دا ايقىن تۇسىنگەن ءجون. ءبىز “ۆانكۋۆەردەن ۆلاديۆوستوكقا دەيىنگى” قاۋىپسىزدىك كەڭىستىگى تۇجىرىمداماسىنان ەۋرواتلانتيكالىق جانە ەۋرازيالىق قوعامداستىقتىڭ بىرەگەي دە بولىنبەيتىن قاۋىپسىزدىگىن قۇرۋعا قاراي تاباندىلىقپەن قوزعالۋدىڭ جاڭا ستراتەگيالىق باعىتى مەن ءىس-قيمىلدار جوسپارىن بەلگىلەۋ ماقساتىن العا قويىپ وتىرمىز. ول ورتاق قۇندىلىقتار، پرينتسيپتەر مەن مىندەتتەمەلەر نەگىزىندە قۇرىلعان، قاۋىپسىزدىكتىڭ ءبولۋ سىزىقتارى مەن ءتۇرلى دەڭگەيلەرىنەن ادا قوعامداستىق»، - دەپ اتاپ ءوتتى پرەزيدەنت.

استانا. 10 قاراشا. قازتاگ – ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ (ەقىۇ) استاناداعى فورۋمى دايىن شەشىمدەر ءسامميتى بولمايدى. بۇل تۋرالى ول Euronews تەلەارناسىنىڭ ءتىلشىسى كونستانتينو دە ميگەلگە سۇحبات بەرۋ بارىسىندا ءمالىم ەتتى، سۇحبات ءماتىنى سارسەنبى كۇنى «ەگەمەن قازاقستان» جانە «كازاحستانسكايا پراۆدا» گازەتتەرىندە جاريالاندى.

«استانا فورۋمىنىڭ دايىن شەشىمدەر ءسامميتى بولمايتىنىن دا ايقىن تۇسىنگەن ءجون. ءبىز “ۆانكۋۆەردەن ۆلاديۆوستوكقا دەيىنگى” قاۋىپسىزدىك كەڭىستىگى تۇجىرىمداماسىنان ەۋرواتلانتيكالىق جانە ەۋرازيالىق قوعامداستىقتىڭ بىرەگەي دە بولىنبەيتىن قاۋىپسىزدىگىن قۇرۋعا قاراي تاباندىلىقپەن قوزعالۋدىڭ جاڭا ستراتەگيالىق باعىتى مەن ءىس-قيمىلدار جوسپارىن بەلگىلەۋ ماقساتىن العا قويىپ وتىرمىز. ول ورتاق قۇندىلىقتار، پرينتسيپتەر مەن مىندەتتەمەلەر نەگىزىندە قۇرىلعان، قاۋىپسىزدىكتىڭ ءبولۋ سىزىقتارى مەن ءتۇرلى دەڭگەيلەرىنەن ادا قوعامداستىق»، - دەپ اتاپ ءوتتى پرەزيدەنت.

ول استانا ءسامميتى تەك ءبىر جاعدايدا عانا ناعىز تاريحي سامميت بولا الادى دەيدى. بۇل 56 مۇشە-مەملەكەت پەن ۇكىمەتتەردىڭ باسشىلارىنا ەقىۇ تەك “قىرعي-قاباق سوعىس” كەزىندە عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە بۇگىنگە دەيىن دە قازىرگى زامانعى جاھاندىق ساياسات پەن ەكونوميكانىڭ جاندى بىتىمىنە تىعىز كىرىككەن بەلسەندى دامىپ كەلە جاتقان قۇرىلىم ەكەنىن ءىس جۇزىندە دالەلدەي العاندا عانا مۇمكىن بولماق. وسىناۋ كوكەيكەستى مىندەتتى شەشۋدەگى تابىس كەپىلى – ەقىۇ شەڭبەرىندە قوردالانعان پروبلەمالار مەن قاراما-قايشىلىقتارعا سالاماتتى، سالقىنقاندى جانە پراگماتيكالىق تۇرعىدا تالداۋ جاساۋ»، - دەدى ن.نازارباەۆ «بۇل كەزدەسۋ شىنىمەن دە تاريحي بولۋى ءۇشىن جوعارى دەڭگەيلى كەزدەسۋدىڭ نەگىزگى ناتيجەلەرى قانداي بولۋى كەرەك؟» دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرە وتىرىپ.

مەملەكەت باسشىسى كەزدەسۋدى ەقىۇ-نىڭ بىرەگەي جانە بولىنبەيتىن قاۋىپسىزدىگىن نىعايتۋداعى، قازىرگى بار داۋ-جانجالداردى شەشۋ مەن جاڭالارىنىڭ الدىن الۋداعى تيىمدىلىگىن كۇشەيتە ءتۇسۋ ءۇشىن پايدالانۋ قاجەت دەپ ەسەپتەيدى. ول تيىمدىلىك ترانسۇلتتىق قاتەرلەر مەن ەكونوميكالىق جانە ەكولوگيالىق پروبلەمالارمەن كۇرەستە، ۇيىم جاۋاپكەرشىلىگى ايماعىندا ادامنىڭ قۇقىقتارى مەن ەركىندىكتەرىن قامتاماسىز ەتۋدە قاجەت.

«استانادا بىزگە قاراپايىم قاراۋ-جاراقتارعا جالپىەۋروپالىق باقىلاۋ ورناتۋ رەجىمىن نىعايتۋ سالاسىنداعى ناقتى ماقساتتار مەن مىندەتتەردى العا قويۋ قاجەتتىلىگى تۇر. ياعني، ول سەنىم مەن قاۋىپسىزدىك شارالارىن نىعايتۋ، تەرروريزمدى، جاپپاي قىرىپ-جوياتىن قارۋ-جاراق تاراتۋدى، ۇيىمداسقان قىلمىستى، ادامدار ساۋداسى مەن ەسىرتكىنىڭ زاڭسىز اينالىمىن، كيبەرقىلمىس پەن جەڭىل جانە وتتى قارۋلارعا بايلانىستى پروبلەمالاردى قوسا العانداعى ترانسۇلتتىق قاۋىپ-قاتەرلەرگە جاۋاپ بەرۋ»، - دەپ اتاپ ءوتتى ول.

سونىمەن قاتار، ن.نازارباەۆ اۋعانستان مەن قىرعىزستانداعى تۇراقتىلىققا ىقپال جاساۋعا جانە تيىسىنشە، ءداستۇرلى ەۋرازيالىق ولشەمدى تولىقتىرا تۇسەتىن قاۋىپسىزدىكتىڭ جاڭا ەۋرازيالىق كومپونەنتىن بەكىتۋگە دەگەن ءبىزدىڭ بەرىك ۇستانىمىمىزدى تاعى دا اتاپ كورسەتۋ ورىندى دەپ سانايدى.

«ەۋرواتلانتيكالىق جانە ەۋرازيالىق قوعامداستىق قاۋىپسىزدىگىنىڭ ۇزاق مەرزىمدى جوسپارىن جاساۋدىڭ ءدال وزىنەن مەن “حەلسينكي رۋحىنا” جاڭاشا جارقىن كەل بەت پەن قۋات بەرەتىن “استانا رۋحى نىڭ” كۆينتەسسەنتسياسىن كورىپ وتىرمىن»،-دەپ ەسەپتەيدى ول.

ونىڭ باعالاۋىنشا، داۋ-جانجالداردىڭ الدىن ەرتەرەك الۋ مەن جويۋدىڭ، داعدارىستاردى رەتتەۋ مەن جانجالداردان كەيىنگى قالپىنا كەلتىرۋلەردىڭ ۇجىمدىق تەتىكتەرىن جەتىلدىرۋ تاعى ءبىر باسىمدىق بولىپ تابىلادى. «ونى جاساۋ قاجەت، ويتكەنى ەقىۇ كەڭىستىگىندە ونداعان ىقتيمالدى داۋ-جانجالدىق وڭىرلەر بار»، - دەيدى پرەزيدەنت.

ونىڭ پىكىرىنشە، سونداي-اق، ەقىۇ-نىڭ ەكونوميكالىق-ەكولوگيالىق سەبەتىنىڭ باسىمدىقتارىن دا قاراۋ قاجەت. ول ەڭ الدىمەن، قارجىلىق-ەكونوميكالىق الەم قۇرىلىمىنىڭ جاڭا مودەلىن قۇرۋ، سول سياقتى ەقىۇ كەڭىستىگىندەگى ەكولوگيالىق اپاتتارعا، ءبىرىنشى كەزەكتە ارال اپاتىنا، ۇجىمدىق ءىس-قيمىلدار قالىپتاستىرۋ جونىندەگى ءبىزدىڭ كۇش-جىگەرلەرىمىز بولىپ تابىلماق.

«استانادا ءبىزدىڭ جالپىعا ورتاق ادام قۇقىقتارى دەكلاراتسياسىنا دەگەن بەرىك ۇستانىمىمىزدى تاعى دا ايعاقتاي ءتۇسۋىمىز قاجەت. ادامنىڭ قۇقىقتارى مەن نەگىزگى بوستاندىقتارىن قورعاۋ مەن ىنتالاندىرۋ مەملەكەتتىك باسقارۋدىڭ نەگىز قالاۋشى ماقساتتارىنىڭ ءبىرى جانە قازىرگى زامانعى ءتارتىپتىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى. ادام قۇقىقتارى مەن ەركىندىكتەرىنىڭ يدەالدارى مەن قۇندىلىقتارىن، تولەرانتتىلىق پەن اشىقتىق ستاندارتتارىن ءبىز ءبارىمىز سان جىلدىق قينالىستار ارقىلى قالىپتاستىرعان بولاتىنبىز. بۇل ولاردى ءبىزدىڭ وسى سالاداعى ساياساتى مىز دىڭ مىزعىماس نەگىزىنە اينالدىرادى»، - دەپ اتاپ كورسەتتى مەملەكەت باسشىسى.

ەقىۇ-نىڭ ءۇشىنشى سەبەتى بويىنشا دا ءبىز تولەرانتتىلىق پەن قىسىم كورسەتپەۋدى نىعايتۋ جونىنەن مىندەتتەمەلەر قابىلداۋدى ۇسىنامىز، دەدى ن.نازارباەۆ.