قر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى باقىتجان جۇماعۇلوۆ شەتەلدە ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن قازاق عالىمدارىن ەلگە شاقىرۋ تۋرالى باستاما كوتەرىپ وتىر. بۇل تۋرالى ول سەناتتىڭ پلەنارلىق وتىرسىندا مالىمدەدى. مينيستر مىرزانىڭ ايتۋىنشا، مينيسترلىك 125 عالىمنىڭ ءتىزىمىن جاساپ قويىپتى. دەگەنمەن، اتالعان عالىمدار مينيسترلىكتىڭ شاقىرۋىن قۇپ الىپ ەلگە قايتىپ كەلە  قويار ما ەكەن؟.. وعان مينيستر مىرزا دا كەپىلدىك بەرە المايتىن سياقتى. دەگەنمەن، ول ەلىمىزدىڭ ينتەللەكتۋالدىق مۇمكىندىگىن ساقتاۋ ءۇشىن بارلىق جاعداي جاسالىپ وتىرعانىن ايتادى. اسىرەسە، «نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتى» ۇلكەن رول اتقارادى دەيدى.
ب.جۇماعۇلوۆتىڭ مۇنىسى جاڭا قىزمەتىندەگى پيار-اكتسيا عانا بولۋى مۇمكىن. نەگە دەيسىز عوي؟ وعان ءبىر عانا مىسال كەلتىرەيىك. ماسەلەن، قۋات ەسەنوۆ دەگەن ەسىم سىزگە تانىس پا؟ تانىماساڭىز، ەسىڭىزگە سالايىق، ونى كەزىندە ەلباسىنىڭ ءوزى «التىن بالا» اتاعان. ول ەڭ كوپ جەتىستىكتەرگە جەتكەن وقۋشى رەتىندە گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنا ەنگەن.
قۋات پاۆلودارداعى №8 ليتسەيدە وقىپ جۇرگەنىندە بىرنەشە مارتە كەزىگىپ، سۇحباتتاسقانىمىز بار. بىرتوعا، ۇنەمى ويعا شومىپ جۇرەتىن ءجاسوسپىرىم ءوزىنىڭ بار تالانتىن ەلىنىڭ ەرتەڭى ءۇشىن جۇمساعىسى كەلەتىنىن ايتاتىن. مەكتەپ بىتىرگەن سوڭ وقۋىن ءوز كۇشىمەن امەريكادا جالعاستىردى. سوندا ءجۇرىپ ينفورماتيكا سالاسىندا ۇلكەن جاڭالىق اشتى. ونىڭ اۆتورلىق قۇقىعىن امەريكالىق ءبىر كومپانيا ساتىپ الىپ، قۋاتتىڭ ءوزى سول كومپانيانىڭ ەڭ جوعارى جالاقى الاتىن قىزمەتكەرى رەتىندە جۇمىسقا تۇردى.

قر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى باقىتجان جۇماعۇلوۆ شەتەلدە ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن قازاق عالىمدارىن ەلگە شاقىرۋ تۋرالى باستاما كوتەرىپ وتىر. بۇل تۋرالى ول سەناتتىڭ پلەنارلىق وتىرسىندا مالىمدەدى. مينيستر مىرزانىڭ ايتۋىنشا، مينيسترلىك 125 عالىمنىڭ ءتىزىمىن جاساپ قويىپتى. دەگەنمەن، اتالعان عالىمدار مينيسترلىكتىڭ شاقىرۋىن قۇپ الىپ ەلگە قايتىپ كەلە  قويار ما ەكەن؟.. وعان مينيستر مىرزا دا كەپىلدىك بەرە المايتىن سياقتى. دەگەنمەن، ول ەلىمىزدىڭ ينتەللەكتۋالدىق مۇمكىندىگىن ساقتاۋ ءۇشىن بارلىق جاعداي جاسالىپ وتىرعانىن ايتادى. اسىرەسە، «نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتى» ۇلكەن رول اتقارادى دەيدى.
ب.جۇماعۇلوۆتىڭ مۇنىسى جاڭا قىزمەتىندەگى پيار-اكتسيا عانا بولۋى مۇمكىن. نەگە دەيسىز عوي؟ وعان ءبىر عانا مىسال كەلتىرەيىك. ماسەلەن، قۋات ەسەنوۆ دەگەن ەسىم سىزگە تانىس پا؟ تانىماساڭىز، ەسىڭىزگە سالايىق، ونى كەزىندە ەلباسىنىڭ ءوزى «التىن بالا» اتاعان. ول ەڭ كوپ جەتىستىكتەرگە جەتكەن وقۋشى رەتىندە گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنا ەنگەن.
قۋات پاۆلودارداعى №8 ليتسەيدە وقىپ جۇرگەنىندە بىرنەشە مارتە كەزىگىپ، سۇحباتتاسقانىمىز بار. بىرتوعا، ۇنەمى ويعا شومىپ جۇرەتىن ءجاسوسپىرىم ءوزىنىڭ بار تالانتىن ەلىنىڭ ەرتەڭى ءۇشىن جۇمساعىسى كەلەتىنىن ايتاتىن. مەكتەپ بىتىرگەن سوڭ وقۋىن ءوز كۇشىمەن امەريكادا جالعاستىردى. سوندا ءجۇرىپ ينفورماتيكا سالاسىندا ۇلكەن جاڭالىق اشتى. ونىڭ اۆتورلىق قۇقىعىن امەريكالىق ءبىر كومپانيا ساتىپ الىپ، قۋاتتىڭ ءوزى سول كومپانيانىڭ ەڭ جوعارى جالاقى الاتىن قىزمەتكەرى رەتىندە جۇمىسقا تۇردى.

پاۆلودارداعى قۋات وقىعان ليتسەي تمد ەلدەرىندەگى ەڭ مىقتى ماتەماتيكالىق مەكتەپتەردىڭ ءبىرى عانا ەمەس، بىرەگەيى سانالادى. وسى مەكتەپتىڭ كەزىندە تمد-داعى وقۋشىلار اراسىندا ەڭ جوعارى ناتيجەلەر كورسەتكەن 15 تۇلەگى دە اقش-تا قالدى. ولاردىڭ ىشىندەگى «بولاشاق» باعدارلاماسىمەن وقىعاندار ءۇشىن اقش قازاقستانعا ايپپۇل تولەپ بەرۋدە.
ايتپاقشى، وسىدان ەكى جىل بۇرىن پاۆلودار وبلىسىنىڭ اكىمى باقىتجان ساعىنتاەۆ جاڭا قىزمەتىنە كىرىسكەن كەزدە «بولاشاقتىقتارمەن» كەزدەسكىسى كەلگەن. ماسقارا بولعاندا وبلىستا «بولاشاق» باعدارلاماسى بويىنشا وقىپ، ەلگە قايتىپ كەلگەن بىردە-ءبىر بالا تابىلمادى. اكىم ءتيىستى ورگاندارعا «بولاشاق» بويىنشا وقىعان بالاردى ەلگە شاقىرۋ تۋرالى تاپسىرما بەرگەن. الايدا، ول مىندەت ءالى جۇزەگە اسقان جوق. «بولاشاق» بويىنشا شەتمەملەكەتتەردە وقىپ كەلگەندەردىڭ ءوزى ەلدە جاقسى جۇمىسقا تۇرا المايدى. ويتكەنى، ءبىزدىڭ ەلدە جاقسى قىزمەتتەرگە تەك سىبايلاس-جەمقورلىق ارقىلى عانا قول جەتكىزۋگە بولادى. وعان جاستاردىڭ كوزى ابدەن جەتىپ، جۇرەكتەرى شايلىعىپ قالعان.
دەمەك، مينيستر ب.جۇماعۇلوۆتىڭ شەتەلدەگى عالىمداردى الىپ كەلەمىز دەگەنى بوس اڭگىمە عانا. ەلدەگى سىبايلاس-جەمقورلىق ازايماي عالىمداردىڭ قايتىپ كەلۋى مۇمكىن ەمەس.

ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنە 12-ءشى مينيستر بولىپ تاعايىندالعان باقىتجان جۇماعۇلوۆ ەلگە جاس عالىمداردى قايتارىپ الۋمەن قاتار ۇبت-عا (ۇلتتىق بىرىڭعاي تەستىلەۋ) دا بەتبۇرىس جاسايتىنىن ءبىلدىردى. باقىتجان تۇرسىنۇلىنىڭ كوپشىلىكپەن ينتەرنەت ارقىلى قۇرعان سۇحباتىنىنان ەپتەپ ۇققانىمىز -  بۇدان بىلاي ۇبت ەكى ساتىلى بولاتىن كورىنەدى. تەستىلەۋدىڭ ءبىرىنشى ساتىسى - وقۋشىنىڭ ورتاشا ءبىلىم العانىن، ورتا مەكتەپتى «التىن بەلگىمەن» نەمەسە ۇزدىك تامامداعانىن ايعاقتايدى. تەستىلەۋدىڭ ەكىنشى ساتىسىندا تالاپكەر ءوزى قالاعان ماماندىق بويىنشا ءبىر پاننەن سىناق تاپسىرادى. «بۇل ءوزى تۇيمەباەۆتان بەرى بار ءداستۇر» دەيدى مەكتەپ وقىتۋشىلارى. ەندەشە، بۇنى جۇماعۇلوۆ مىرزا نەسىنە جاڭالىق ەتىپ ايتىپ وتىر؟.. تۇسىنبەدىك.
جالپى بىزدەگى ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا قويىرتپاق كوپ. مينيستر ورىنتاعىنا قونجيعاننىڭ قايسىسى بولماسىن قىزمەتىن  رەفورمادان باستايدى. باستايدى دا تاستايدى. سەبەبى جىل ۇزاتپاي جىلى ورنىن بوساتاتىن   ەكس-ءمينيستردىڭ ورنىنا كەلگەن كەزەكتى مينيستر ارىپتەسىنىڭ ءىسىن ىسكە العىسىز ەتىپ، ءبىلىم مەن عىلىم سالاسىنا تىڭنان تۇرەن سالماق بولىپ اۋرەلەنەدى. ولاردى قويشى، ءبىرى كەتسە ءبىرى كەلەر، ەكى ورتادا جاستارعا وبال بولدى. مەكتەپ باعدارلاماسى  اۋىر. ولاق قولداردان وتكەن وقۋلىقتار بىرىنەن بىرىنە كوشىپ ءجۇر. مەكتەپتەردىڭ، اسىرەسە، قازاق مەكتەپتەرىنىڭ ماتەريالدىق بازاسى وتە ناشار. ءجا، بۇل جايت ايتىلىپ تا، جازىلىپ تا كەلە جاتقان تاقىرىپ. ءبىز ءبىلىمنىڭ ەلىمىزدەگى بەرەكەسىزدىگىنە ءبىر سەبەپ تومەندەگى جايتتار ما دەگەن ويعا بەكىپ وتىرمىز. قاراڭىز:

ءبىلىم مينيسترلەرى
1. 1988-1993 قازانىنا دەيىن - شايسۇلتان شاياحمەتوۆ
بۇل  جاڭا ۇلگىدەگى مەكتەپتەر مەن ارناۋلى ورتا بiلiم بەرەتiن وقۋ ورىندارى: ليتسەي، گيمنازيا، كاسiپتiك-تەحنيكالىق مەكتەپتەر، كوللەدجدەردىڭ پايدا بولعان ۋاقىتى ەدى.
2. 1993-1994 قاراشاسىنا دەيىن - ەرەجەپ مامبەتقازيەۆ
وسى كەزدە 1994 جىلى پرەيزدەنت ن.نازارباەۆتىڭ قولداۋىمەن «بولاشاق» حالىقارالىق ستيپەندياسى تاعايىندالا باستايدى. ون جىلدىڭ كولەمىندە مىڭنان اسا بالا الدىڭعى قاتارلى شەتەلدىك جوو-لاردان ءبىلىم السا، 2005 جىلدان باستاپ «بولاشاق» بالالار سانىن 3000-عا جەتكىزەدى.
3. 1994-1997 ناۋرىزىنا دەيىن - مۇرات جۇرىنوۆ
1996 جىلى سىرتتان كەلىپ جاتقان قانداستارىمىزدى قولداۋ ماقساتىندا ارنايى مەملەكەتتىك باعدارلاما قابىلدانادى. وندا قامتىلعان نەگىزگى ماسەلەلەر  اتاجۇرتىنا ورالعانداردى وقىتۋ جانە قايتا وقىتۋ. الايدا، ءا دەگەندە قارقىندى جۇرگەن بۇل باستامانىڭ اياعى سۇيىلىپ، قازىر شەتەلدەگى قازاق بالالارىنا بولىنگەن ورىنداردى شەتەل ازاماتتارىنا بەرىپ، سولاردى جارىلقاپ جاتقانىن جازعانبىز. 1996 جىلى قابىلدانعان «دارىندى بالالارعا ارنالعان مەكتەپتەردى دامىتۋ جانە مەملەكەتتىك قولداۋ كورسەتۋ» قاۋلىسى جارىق كورگەن ەكەن. الايدا، وزگە ەلدىڭ عىلىمىنىڭ كوسەگەسىن كوگەرتىپ جۇرگەن باسى التىن بالالار  بۇل قاۋلىنىڭ قىزىعىن كورمەپتى، جازعاندار. بۇل دا كەزەكتى ءبىر قاعاز جۇزىندەگى باستاما ەكەنىن كورسەتەدى. ارينە،وقۋشىلار اراسىنداعى وليمپيادالاردان ورىن العان بالالاردى ۇكىمەت ۇيالاماسا، وسى قاۋلىسىنا دالەل رەتىندە كەلتىرەر.
5. 1997-1997 قازانىنا دەيىن - يمانعالي تاسماعانبەتوۆ

1997-2000 جەلتوقسانىنا دەيىن - قىرىمبەك كوشەرباەۆ
ءبىلىم سالاسىن كەزەكتى  ءمينيسترى قىرىمبەك كوشەرباەۆتىڭ تۇسىندا  وقۋ جۇيەسىن تەحنيكالىق بازامەن جابدىقتاۋ مىندەتى ارنايى ورتا بiلiم جۇيەسiن اقپاراتتاندىرۋدىڭ مەملەكەتتiك باعدارلاماسىن قابىلداۋعا مۇرىندىق بولادى. مىندەت  رەسپۋبليكا مەكتەپتەرiن مۋلتيمەديالىق كومپيۋتەرلiك سىنىپتارمەن قامتاماسىز ەتۋ، كومپيۋتەرلiك وقۋ باعدارلامالارىن، ەلەكتروندىق وقۋلىقتار جاساۋ، بiلiم بەرۋدi باسقارۋ جۇيەسiن اقپاراتتاندىرۋ. ال، سودان بەرى نەشە جىل ءوتتى. بۇكىل مەكتەپتى ينتەرنەتپەن جابدىقتاپ، اقپاراتتاندىردىق دەيدى ۇكىمەت. ال، قانشاما مەكتەپتىڭ ەدەنى سىقىرلاپ، شاڭى بۇرقىراپ، ەسىگى شيقىلداپ، كەيبىرەۋ قۇلاپ جاتىر. مۇنداي مەكتەپتە قانداي زاماناۋي جابدىقتاۋ مەن اقپاراتتاندىرۋ بولادى. ءسىز وسىعان سەنەسىز بە؟ ءدال وسى جىلى «جالپى بiلiم بەرەتiن مەكتەپتەر ءۇشiن وقۋلىقتار مەن وقۋ-ادiستەمەلiك كەشەندەردi دايىنداۋ جانە باسىپ شىعارۋ تۋرالى» كەشەندi باعدارلاما جالپى بiلiم بەرەتiن مەكتەپتەر ءۇشiن جاڭا ۇلگiدەگi وقۋلىقتار مەن وقۋ-ادiستەمەلiك قۇرالدار جاساۋدى ماقسات ەتكەن ەدى. بۇل باعدارلامانىڭ باسىنان باعى تايعالى قاشان. كۇنى بۇگىنگە دەيىن ءجىبى ءتۇزۋ بىردە-ءبىر وقۋلىقتىڭ جازىلماۋى ال، جازىلعان وقۋلىقتىڭ قاتەلىگىنەن اياق الىپ جۇرگىسىز. ءتىپتى، وقۋلىقتاعى قاتەلىكتەردى باستاۋىش كلاسس وقۋشىسىنا دەيىن سىنعا العانى ءمالىم. بىراق، بۇعان مينيسترلىك بىلق ەتكەن جوق. كىنانى اۆتورلارعا، باسپاعا يتەرە سالدى دا سۋدان اق، سۇتتەن تازا بولىپ شىعا كەلدى.
1999-2000 - ۆلاديمير شكولنيك
شكولنيك تە اداسىپ ءجۇرىپ كىرىپ كەتكەن جانداي ءبىلىم سالاسىن ءبىر جىل باسقارىپ ول دا كەتە باردى
7. 2000-2002 قاڭتارىنا دەيىن - ءنۇرالى بەكتۇرعانوۆ
بۇدان كەيىنگى مينيستر  ءنۇرالى بەكتۇرعانوۆ كەزىندە دە  ءبىلىم سالاسى جاڭارىپ، جاڭعىرىپ كەتكەن جوق. تەك «حاباردىڭ» مالىمەتتەرى عانا ەلگە جەتىپ جاتتى.
8. 2002-2003 15 ماۋسىمىنا دەيىن - ءشامشا بەركىمباەۆا
ءشامشا بەركىمباەۆا حانىم مينيسترلىكتىڭ تىزگىنىن ءوز قولىنا العان كەزدە «2015 جىلعا دەيىنگى ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋ تۇجىرىمداماسى» جارىق كوردى. ماقساتى  قوعامنىڭ جاڭا تالاپتارىنا سايكەس كەلەتىن ءبىلىمدى، كاسىبي بىلىكتىلىگى جوعارى جاستاردى تاربيەلەۋگە قول جەتكىزەتىن ساپالى، باسەكەگە قابىلەتتى ءبىلىم وردالارىن قالىپتاستىرۋ. مىنە، ەكى مىڭ ءالى رەفورما. ال، ناقتى جاسالعان ءىس ءنول. قايران قاعاز ىسكە اسپاعان باعدارلاماعا قور بولعان.
2004 جىلدىڭ13 جەلتوقسانىنا دەيىن - جاقسىلىق كۇلەكەەۆ
ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىن ءبىر جىل باسقارعان جاقسىلىق قۇلەكەەۆ ۇلتتىق بىرىڭعاي تەست جۇيەسىن ەنگىزدى. سول جۇيەڭىز جۇرتتىڭ جۇيكەسىن ءالى توزدىرىپ كەلەدى. بۇل جۇيەگە ءار مينيستر ءوز جانىنان «جاڭالىق» قوسۋعا قۇمار بولىپ الدى.
ءدال وسى كىسى قازان قۇلاعىن ۇستاپ وتىرعان جىلدارى 12 جىلدىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى دەگەن نارسە پايدا بولىپ، بۇل «مىڭ ءبىر ءتۇن» ەرتەگىسىنەن دە ۇزاق ءارى شىم-شىتىرىق بولىپ شىقتى. 12 جىلدىق وقۋ دەسە، ەلدىڭ باسىنىڭ ساقيناسى ۇستاپ قالاتىن جاعدايعا جەتتى.
10. 2004-2007 جىلدىڭ 8 قاڭتارىنا دەيىن - بىرعانىم ءايتىموۆا
بىرعانىم ءايتىموۆا مينيسترلىككە باسشىلىق جاساعان كەزدە ءبىلىم سالاسىن جەتىلدىرەمىز دەپ تاعى بىرنەشە باعدارلاما قابىلداپ، ءبىلى تۋرالى زاڭدى دا قايتا قاراپ شىقتى. بىراق، بۇل «جاڭالىقتار دا» ءمينيستردىڭ تارپتاسىن دا جاتىپ سارعايدى.
11. 2007 جىلدىڭ 10 قاڭتارىنان - جانسەيىت تۇيمەباەۆ
كەشە عانا كەتكەن جانسەيىت تۇيمەباەۆتىڭ تۇسىندا نەسيەلىك وقۋ جۇيەسى، شەتەلدىك عالىمدارعا وقۋلىق جازدىرۋ سياقتى «تىڭ» يدەيالار باس كوتەرىپ الدىڭعىسى از بولعانداي تاعى بىرنەشە باعدارلامانى قابىلداندى. قاراپ وتىرساق، ءار مينيستر باعدارلامانى قابىلداپ بولار-بولماس تا ورنىنان سۋسىپ تۇسە بەرەدى. ياعني ءبىلىم سالاسىندا ەشبىر باستاما اياعنا جەتپەگەن. ال، بولاشاق تۋرالى نە دەۋگە بولادى؟
12. 2010 جىلعى 22 قىركۇيەكتەن - باقىتجان جۇماعۇلوۆ
سۋ جاڭا مينيستر باقىتجان جۇماعۇلوۆ تا ۇيتەمنى دە، بۇيتەمىن دەپ تۋلاپ جاتىر. مەكتەپتەرگە، بالالارعا وبال-اق بولدى.

http://www.masa.kz/article/view/id/169