تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ 12-ءشى ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى بولىپ اككى ساياساتكەر باقىتجان جۇماعۇلوۆ تاعايىندالدى. 57 جاستاعى جۇماعۇلوۆ بۇعان دەيىن قازۇۋ-دى باسقارعان بولاتىن. ال ونىڭ الدىنداعى قىزمەتتىك وسۋىنە كوز جۇگىرتسەك، 2001-2005 جىلدارى قر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ۆيتسە-ءمينيسترى، قر پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ  ىشكى ساياسات ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، قر ۇكىمەتىنىڭ الەۋمەتتىك-مادەني دامۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى قىزمەتتەرىن اتقارعان. 2005 جىلدىڭ قىركۇيەگىنەن جەلتوقسان ايىنا دەيىن «نۇر وتان» حدپ توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى، ال 2007 جىلدىڭ قىركۇيەگىنەن  2008 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىنا دەيىن پارلامەنت ءماجىلىسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى بولعان.

وسى ورايدا، «جالپى قازىرگى تاڭدا قازاقستاننىڭ تۇركياداعى ەلشىسى قىزمەتىن اتقارۋعا كەتكەن ەكس-مينيستر تۇيمەباەۆ ءبىلىم  سالاسىندا  نە تىندىردى؟ ونىڭ «ءاپ، بارەكەلدىسى مەن  اتتەگەن-ايى» قايسى؟ جۇماعۇلوۆتان نە كۇتەمىز، ول نە ىستەي الادى؟ ءبىلىم سالاسىنىڭ كوسەگەسىن قايتسەك كوگەرتەمىز؟» دەگەن ساۋالداردى ات ۇستىندە جۇرگەن بىرقانشا ازاماتقا قويىپ كورگەن ەدىك.

دوس كوشىم، ساياساتتانۋشى: ەكس-مينيستر «كىندىكتى» نەگە كورمەدى؟

تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ 12-ءشى ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى بولىپ اككى ساياساتكەر باقىتجان جۇماعۇلوۆ تاعايىندالدى. 57 جاستاعى جۇماعۇلوۆ بۇعان دەيىن قازۇۋ-دى باسقارعان بولاتىن. ال ونىڭ الدىنداعى قىزمەتتىك وسۋىنە كوز جۇگىرتسەك، 2001-2005 جىلدارى قر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ۆيتسە-ءمينيسترى، قر پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ  ىشكى ساياسات ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، قر ۇكىمەتىنىڭ الەۋمەتتىك-مادەني دامۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى قىزمەتتەرىن اتقارعان. 2005 جىلدىڭ قىركۇيەگىنەن جەلتوقسان ايىنا دەيىن «نۇر وتان» حدپ توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى، ال 2007 جىلدىڭ قىركۇيەگىنەن  2008 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىنا دەيىن پارلامەنت ءماجىلىسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى بولعان.

وسى ورايدا، «جالپى قازىرگى تاڭدا قازاقستاننىڭ تۇركياداعى ەلشىسى قىزمەتىن اتقارۋعا كەتكەن ەكس-مينيستر تۇيمەباەۆ ءبىلىم  سالاسىندا  نە تىندىردى؟ ونىڭ «ءاپ، بارەكەلدىسى مەن  اتتەگەن-ايى» قايسى؟ جۇماعۇلوۆتان نە كۇتەمىز، ول نە ىستەي الادى؟ ءبىلىم سالاسىنىڭ كوسەگەسىن قايتسەك كوگەرتەمىز؟» دەگەن ساۋالداردى ات ۇستىندە جۇرگەن بىرقانشا ازاماتقا قويىپ كورگەن ەدىك.

دوس كوشىم، ساياساتتانۋشى: ەكس-مينيستر «كىندىكتى» نەگە كورمەدى؟

ەڭ بىرىنشىدەن، جاڭا ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى جاڭا رەفورمانى باستاماسا ەكەن. بىزدە ءار مينيستر كەلگەن سايىن رەفورما جاسايدى. ولار الدىنداعى ادامنىڭ ەڭبەكتەرىن جوققا شىعارعىلارى كەلىپ تۇرعانداي كورىنەدى. بىردەڭەنى باستايدى، مينيستر كەتكەن سوڭ باستاما دا اياقسىز قالادى. اركىم ءوز رەفورماسىمەن الەك بولىپ كەتەدى. ەكىنشىدەن، وقۋلىق ساپاسىنا كوڭىل ءبولىپ، ۇشىنشىدەن، ءبىلىم سالاسىنداعى جەمقورلىقپەن كۇرەسۋدى كۇشەيتسە. قىسقاسى، نەگىزگى پروبلەمالار جەتەرلىك. كەرەك دەسەڭىزدەر، بۇرىنعى ءمينيستردىڭ كونستيتۋتسياعا قارسى بۇيرىعىن قايتا قالپىنا كەلتىرۋ قاجەت. مىسالى، كوپتەگەن وبلىستاردا ورامال تارتقان ايەل زاتىن مەكتەپكە كىرگىزبەي جاتقانىن جاقسى بىلەمىز. وسى قابىلدانعان بۇيرىق زاڭدى ما؟ مۇنى ادىلەت مينيسترلىگى زاڭسىز دەپ وتىر. بىراق بۇعان كوڭىل ءبولىپ، باس قاتىرىپ جاتقان ەشىكىم جوق سياقتى. ءبىز قۇقىقتىق مەملەكەتپىز دەيمىز. كونستيتۋتسيامىزدا ادامداردىڭ كيىم كيىنۋىنە قاتىستى ەشتەڭە ايتىلماعان. كىم قالاي كيىنەدى، ونى ءوز ەركى بىلەدى. مەكتەپتە حيدجاب كيۋگە تيىم سالعان بۇيرىقتى شىعارعاندا، ونى قانداي نەگىزبەن دالەلدەگەنىن مىسالى، مەن بىلمەيمىن. ەگەر، ول ءدىني بيلىگى بار ادام بولاتىن بولسا، وندا وقۋ ورىندارىنا  كرەست تاعىپ كەلەتىن ادامداردىڭ ءبارىنىڭ موينىنداعىسىن العىزىپ تاستاسىن. سوندىقتان، بۇل تۇيمەباەۆتىڭ ەشقانداي ويلانباي جاساعان قادامى دەپ بىلەمىن. مەنىڭ ءوزىم دە حيدجاب كيگەندى قۇپتاي قويمايمىن.

ەگەر مينيستر تيىم سالاتىن بولسا، وندا ايەل زاتىنىڭ  كىندىگىن كورسەتىپ جۇرۋگە تيىم سالاتىنداي بۇيرىق شىعارعانى دۇرىس بولار ەدى. سوندا مەن ونى ءتۇسىنىپ، قازاقتىڭ سالت-داستۇرىنە جات قىلىققا تيىم سالۋدا دەگەن قورىتىندىعا كەلەمىن، ول ۇلتىنىڭ پاتريوتى دەپ ويلايمىن.  دەگەنمەن، تۇيمەباەۆتى ءبىلىم سالاسىن باسقارىپ تۇرعاندا، مىناداي جەردى وپىرايتتى نەمەسە ءبىر جىرتىقتى جامادى دەپ ەشقانداي جۇمىسىن ەرەكشەلەپ ايتا المايمىن.

ءبىزدىڭ تاعى ءبىر بايقاي بەرمەيتىن ماسەلەمىز - وقۋ باعدارلاماسىنان ورىس ادەبيەتىن الىپ تاستاپ، الەم ادەبيەتىن ەنگىزۋ كەرەكتىگىنىڭ ۋاقىتىنىڭ جەتكەندىگى. مۇنى تالاي رەت ايتىپ، تۇيمەباەۆقا دا، ونىڭ الدىنداعى مينيسترگە دە تالاپ ەتىپ قويعانبىز. ەلىمىزدە 20 پايىز ورىس بار دەپ پۋشكين مەن لەرمونتوۆتى عانا وقىعانىمىز - ەڭ ىڭعايسىز ماسەلەنىڭ ءبىرى. بۇكىل دۇنيەجۇزى الەم ادەبيەتىن وقىعاندا، ءبىزدىڭ تەك ورىس ادەبيەتىمەن شەكتەلۋىمىز نەنى كورسەتەدى؟ الەمنىڭ الدىڭعى قاتارلى ەلدەرىنىڭ بىرىنە اينالامىز دەپ وتىرىپ، وندا نەگە ءبىز الەم ادەبيەتىن وقىتپايمىز؟ وسى ساۋالداردى ەكس ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلەرىنە جولداعانبىن، بىراق ەشقانداي تۇسىنىكتەمە الا المادىم. ءبىزدىڭ ءبىلىم سالاسىن جاي عانا كەلىپ-كەتىپ جۇرە بەرەتىندەر عانا باسقارىپ كەلدى.

12 جىلدىققا كوشۋدىڭ دە ءادىس-ءتاسىلى، مەتوديكاسى ءبىز ءۇشىن ءالى بەلگىسىز. بۇل دا - پروبلەما. بۇل مينيسترلىك ابدەن پروبلەماعا شاتىلعان مينيسترلىك. بولاشاق جاستارىمىزعا ساپالى ءبىلىم كەرەك. جوعارى وقۋ ورىندارىن ايتپاعاننىڭ وزىندە، مەكتەپتىڭ ءوزى بۇلىڭعىر وقىتۋ جۇيەسىندە.

ءبىلىم سالاسىنداعى قوردالانعان پروبلەمالاردىڭ  (تۇيمەباەۆتىڭ دا ءبىلىم سالاسىنا قوسىپ كەتكەن قويىرتپاعى از ەمەس. د.ك.) ءبارىن ەسكەرسەك، باقىتجان جۇماعۇلوۆتىڭ اتقارار شارۋاسى شاش-ەتەكتەن. جانسەيىت تۇيمەباەۆپەن قاتار وقىدىق، جاقسى تانيتىنمىن. باقىتجان جۇماعۇلوۆتى دا جاقسى بىلەم. ويتكەنى، ءبىز ستۋدەنت بولعاندا، ول كىسى قازۇۋ-دىڭ كومسومول كوميتەتىن باسقاردى ۇمىتپاسام. سوڭعى كەزدە دە وسى وقۋ ورنىنىڭ رەكتورى بولدى. بىراق ءبىر قورقاتىنىم - بۇل كىسى مەكتەپ ماسەلەسىنە بويلاپ بارا بەرمەيدى-اۋ دەگەن كۇمان بار. جۇماعۇلوۆ ساياسي يدەولوگياعا توسەلگەن مامان. ماسەلەن، «نۇر وتانعا» باسشىلىق ەتكەنىنىڭ ءوزىن عانا الساق تا جەتكىلىكتى. ونىڭ ناقتى پەداگوگيكالىق نەمەسە ءبىلىم سالاسىنداعى اتقارعان شارۋالارىنان حابارسىزبىن. ءبىر ەسەپتەن، ءبىلىم سالاسى ساياسي ناۋقاندىق،  باعىت بولىپ كەتە مە دەپ قورقامىن. ەكىنشىدەن، باقىتجان جۇماعۇلوۆتىڭ  ۇلتتىق باعىتتاعى ءىس-ارەكەتتەرىن، پىكىرلەرىن ەستىمەپپىن، بايقاماپپىن. مەن ۇلتشىل ادام رەتىندە وسىعان قاتتى كوڭىل بولەمىن. سەبەبى، قازاق مەملەكەتىندەگى ءبىلىم ماسەلەسى قازاق ۇلتىمەن، ونىڭ ماقسات-مۇددەسىمەن تىعىز بايلانىستا بولۋ كەرەك.

جۋىقتا نازارباەۆ اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەتپەن تانىسىپ، كورىپ قايتتىق. مەن وندا قوعامدىق پالاتا مۇشەسىمىن. سوندا وسى ۋنيۆەرسيتەت پەن عىلىم تۋرالى زاڭدى تالقىلادىق. جاڭا ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ءىشى-سىرتىنىڭ ادەمىلىگى مەن ارحيتەكتۋرالىق جاعدايىندا ءمىن جوقتاي كورىندى. بۇل وقۋ ورنىندا دۇنيەجۇزىندەگى بىلىكتى مامانداردى شاقىرتىپ، بالالارعا تەك اعىلشىن تىلىندە ءدارىس بەرەدى دەلىنگەن نەگىزگى ماقسات بويىنشا. ارينە، بۇرىنعى وقۋ ورىندارىمىزعا قاراعاندا، بۇل ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ءبىلىمى كوش ىلگەرى بولۋى مۇمكىن. الايدا، ءبىزدىڭ ستۋدەنتتەردىڭ ءبىلىمى وكسفورتتا، كەمبريدجدە الاتىن بىلىممەن سالىستىرۋعا كەلە قويماس. ول جاقتاعى عىلىمي-تەحنيكالىق بازا، كىتاپحانا، شەتەلدىك باسقا دا وزىق ويلى جاستارمەن تاجىريبە، ءبارىن-ءبارىن بۇل جەردە جۇزەگە اسىرۋ قيىن عوي. ءتىپتى، شەتەلدىك ايگىلى وقۋ ورىندارىنىڭ پروفەسسورلارى مۇندا وتباسىمەن كەلىپ، ستۋدەنتتەرگە ءدارىس بەرە مە، ماسەلە سوندى. ەكىنشى، ءۇشىنشى دەڭگەيلى عالىمدار شاقىرىلىپ جۇرمەسىن، سونى قاداعالاۋ كەرەك. ارينە، بۇل ۋنيۆەرسيتەت ءبىلىم ساپاسىن كوتەرۋدىڭ جاڭا باستاماسى. ونى قولداعان ءجون. دەگەنمەن، ازىرگە  «بولاشاق» باعدارلاماسى بويىنشا جاستاردى شەتەلدە وقىتۋدى دوعارۋ كەرەك دەگەنگە تولىقتاي قارسىمىن. بالكىم، وتپەلى ءبىر كەزەڭ كەرەك شىعار.

رەداكتسيادان: جاقىندا سۋ جاڭا مينيستر باقىتجان جۇماعۇلوۆ «بولاشاق» باعدارلاماسى جايلى سۇراقتارعا تۇسىنىكتەمە بەردى. ونىڭ ايتىسىنشا، ۆوكالاۆريات قانا قىسقارىپ، ماگيسترلەردى وقىتۋ سول بۇرىنعىشا جالعاسا بەرمەك كورىنەدى. بالكىم، جاستارىمىز وڭ-سولىن تانىپ العانشا ول دا دۇرىس شىعار.

P.S: دوس كوشىمنىڭ پىكىرى دۇرىس-اۋ. بىراق الەمگە ايگىلى جەرار دەپارتە وڭتۇستىك قازاقستانعا كەلىپ، قازاق كينوسىنا تۇسەدى دەپ كىم ويلاعان؟!..

اسقار جۇمادىلداەۆ، اكادەميك: تاۋىققا تارى شاشقانداي...

مينيسترلەردىڭ ءبىلىم مەن عىلىمدى تۇقىرتىپ جاۋىپ تاستاماعانىنا شۇكىر دەيمىز. تۇيمەباەۆتىڭ مينيستر بولعان تۇسىندا دۇنيەجۇزىلىك ماتەماتيكا وليمپياداسىن عانا وتكىزگەنى ەسىمدە قالىپتى. مەكتەپتە حيدجاب كيسىن، كيمەسىن دەگەنى ۇساق ماسەلە. ال بىرىڭعاي ۇلتتىق تەستكە ورىس ءتىلىن ەنگىزگەنىن قولدايمىن. قازاق ءتىلىن دامىتۋ كەرەك دەپ بايبالام سالامىز. تەوريا جانە پراكتيكا دەگەن ماسەلە بار. تەوريا جۇزىندە قازاق ءتىلىنىڭ ۇستەمدىك قۇرعانى دۇرىس ەدى. بىراق پراكتيكا جۇزىندە ول ازىرگە مۇمكىن ەمەس. ويتكەنى، قازاقتىڭ تىلىندە بىرەۋدى ماقتاۋعا نەمەسە جامانداۋعا عانا بولادى. قازاق تىلىندە تەحنيكا، بيزنەس، ەكونوميكا، ساياسات سويلەمەيدى. مۇنى ارينە، جاقسى دەپ ايتپايمىز، قازاق ءتىلىن دامىتۋ كەرەك. ال ازىرگە ءبىز ءۇشىن ورىس ءتىلى دە، اعىلشىن ءتىلى دە قاجەت. شىندىقتىڭ بەتىن اشىپ قاراعانىمىز ءجون عوي.

تاۋەلسىزدىك العالى بەرى ءبىلىم سالاسىنا كەلگەن مينيسترلەر عىلىمدى تۇقىرتىپ، ەڭ تومەنگى دەڭگەيگە جەتكىزدى. قازىرگى كەزدە عىلىمي اتاعى بار ادام ءبىر بولەك، عىلىممەن اينالىساتىن عالىم ءبىر بولەك. ەكەۋىنىڭ اراسى جەر مەن كوكتەي. عىلىمي اتاق قورعاۋ جاعىنان دۇنيەجۇزىندە العاشقى ورىنعا شىقتىق. ءبىزدىڭ سالادا شىن عىلىم جاساپ وتىرعاندار سول باياعى كەڭەستىك داۋىردەن قالىپ قويعان مەن سياقتى ءتورت-بەس ادام. سول ءتورت-بەس ادامدى ەڭ بولماسا، ساقتاپ قالسا، سونىڭ ءوزى جامان بولماس ەدى.

عىلىم سالاسىنىڭ اقشاسىن كوبەيتەدى ەكەن دەگەن اڭگىمەلەر شىعىپ ءجۇر. بۇدان مەن ەشقانداي ءۇمىت كۇتپەيمىن. بۇل اڭگىمەنىڭ ايتىلىپ كەلە جاتقانىنا جيىرما جىل بولدى. عىلىمنىڭ اقشاسى كوبەيگەنمەن قاتار، عىلىمي اتاق العان ادامداردىڭ دا سانى كوبەيۋدە. اقشانى شاشىپ جىبەرگەندە، ماردىمدى تۇك تە شىقپايدى. مىسالى، 1986 جىلى مەن دوكتورلىقتى قورعاعاندا قازاقستاندا ءبىزدىڭ سالادا بەس-اق دوكتور بار بولاتىن. قازىر قازاقستاندا ماتەماتيكادان ەكى جۇزدەي دوكتور بار. سوندا عىلىمعا بولىنگەن اقشا بۇرىنعىداي  بەسكە ەمەس، ەكى جۇزگە بولىنەدى. تاۋىققا تارى شاشقانداي بۇل نە تىرلىك ەكەنىن تۇسىنبەدىم. جاڭا مينيستر مىنە، وسىنداي ماسەلەلەرگە نازار اۋدارۋى كەرەك.ەڭ باستىسى - ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىن قايتا قالىپتاستىرۋ كەرەك. تاۋەلسىزدىك العالى بەرى ۇلتتىق عىلىمي اكادەميامىز جابىلىپ قالدى. بۇل ۇلكەن قاتەلىك. ونى قايتا قالپىنا كەلتىرمەسە بولمايدى. «ەۋروپاداي بولامىز» دەپ، ءبارىنىڭ بىت-شىتىن شىعاردى. ەۋروپانىڭ مەنتاليتەتى، ءتارتىبى بىزدەن مۇلدەم بولەك قوي. «شەتەلدە اكادەميا جوق ەكەن، بىزدە دە بولماۋ كەرەك» دەگەن دالباسا. ولاردا بار، بىراق باسقاشا اتالىپ، باسقاشا جۇيەدە جۇزەگە اسىرىلادى.

راحمان الشانوۆ،

جوو قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى: جۇماعۇلوۆ نە ىستەۋ كەرەك ەكەنىن جاقسى بىلەدى

تۇيمەباەۆتىڭ كەزىندە كوپ ءىس اتقارىلدى. مىسالى، حالىقارالىق دەيگەيدەگى باللون دەكلاراتسياسىنا قول قويىلدى. وسىنىڭ ناتيجەسىندە جاستارىمىزدىڭ شەتەلدە وقۋىنا كوپ جاعداي جاسالدى. سوسىن مەكتەپتەردىڭ ينتەرنەت جەلىسىمەن جاپپاي قامتىلۋى، ەلەكتروندى تاقتانىڭ ورناتىلۋى، جوعارى وقۋ ورىندارىندا ەلەكتروندى كىتاپحانالاردىڭ جۇمىس ىستەۋى - مىنە، وسىنىڭ بارىمەن تۇيمەباەۆتىڭ كومانداسى جاقسى جۇمىس ىستەدى. ەكس ءمينيستردىڭ تۇسىندا تاسادا قالىپ قويعان پروبلەمالاردىڭ ءبىرى دەپ - ۇبت-نى ايتساق بولادى. ورىس تىلىنەن ۇبت ارقىلى ەمتيحان تاپسىرۋدى اركىم ارقالاي قابىلداۋدا. ءبىر جاعىنان مەن مۇنى دۇرىس دەپ ويلايمىن. سەبەبى قازىر كەيبىر ايماقتاردا ورىس ءتىلىن مۇلدە ۇمىتىپ بارادى. جوعارى وقۋ ورنىنا تۇسكەندە، ورىس ءتىلىن بىلمەۋ قيىندىق تۋدىرادى. قازاقستاندا جوو-نىڭ كىتاپحانالارىندا 50 ميلليون كىتاپ بار ەكەن.  بىراق سول وقۋلىقتار مەن كىتاپتاردىڭ سەكسەن پايىزى ورىس تىلىندە. ورىس ءتىلىن، اعىلشىن ءتىلىن ءبىلۋ - جالعىز تۇيمەباەۆتىڭ ەمەس، زاماننىڭ تالابى. حيدجاب كيۋگە تيىم سالعانىن دا قولدايمىن. قازاقتىڭ سالتىندا بۇلاي تۇمشالانىپ ءجۇرۋ بولماعان. ءبىز ءبىلىم-عىلىم دەيتىن بولساق، ءبىر جاعىنا شىعۋىمىز كەرەك. تەك قانا قۇدايعا سىيىنىپ، «بىزگە وقۋدىڭ، جۇمىس ىستەۋدىڭ قاجەتى جوق. قۇداي ءوزى بەرەدى» دەپ جۇرە بەرەر بولساق، عىلىمدى، تەحنولوگيانى كىم جاسايدى؟! وسى تۇرعىدان تۇيمەباەۆ دۇرىس جاسادى.

جاڭا مينيستر باقىتجان جۇماعۇلوۆ وتە ىسكەر ازامات. قابىلەتتى، بىلىكتى، ساياساتقا پىسكەن. مىسالى، قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنە رەكتور بولعان تۇستا قانشاما قۇرىلىستى ءبىتىردى، ۇبت-نى وقۋ ورنىنا كەلىپ تاپسىرۋ جولىن رەتتەدى، بىلىكتى عالىمدار شاقىردى. قىسقا مەرزىم ىشىندە قانشاما ماسەلەنىڭ باسىن قايىردى. سوندىقتان جۇماعۇلوۆ نە ىستەۋ كەرەك ەكەنىن جاقسى بىلەدى.

ەلىمىزدە جاڭادان اشىلعان ن.نازارباەۆ اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ بولاشاعى زور. وعان شەتەلدەن بىلىكتى پروفەسسورلار كەلۋىمەن قاتار، ءوزىمىزدىڭ «بولاشاق» باعدارلاماسى بويىنشا ۇزدىك وقىعان ماماندارىمىز وسى وقۋ ورنىنا جۇمىسقا تارتىلادى. شەتەلدىك جوعارى وقۋ ورىندارىمەن تىعىز بايلانىستا بولادى. KIMEP-تەگىدەي ولقىلىق ورىن الماس ءۇشىن ارنايى زاڭ دا قابىلداندى. مۇندا وقيتىن ستۋدەنتتەردىڭ سانى كوپ بولماسا دا، ساپاسى مىقتى بولادى.

كەرەك دەرەك:

قازاقستاننىڭ ءبىلىم جانە عىلىم

مينيسترلەرى كىمدەر بولدى؟

1. 1988-1993 قازانىنا دەيىن - شايسۇلتان شاياحمەتوۆ

2. 1993-1994 قاراشاسىنا دەيىن - ەرەجەپ مامبەتقازيەۆ

3. 1994-1997 ناۋرىزىنا دەيىن -- مۇرات جۇرىنوۆ

4. 1997-1997 قازانىنا دەيىن - يمانعالي تاسماعانبەتوۆ

5. 1997-2000 جەلتوقسانىنا دەيىن - قىرىمبەك كوشەرباەۆ

6. 1999-2000 - ۆلاديمير شكولنيك

7. 2000-2002 قاڭتارىنا دەيىن - ءنۇرالى بەكتۇرعانوۆ

8. 2002-2003 15 ماۋسىمىنا دەيىن - ءشامشا بەركىمباەۆا

9. 2003-2004 جىلدىڭ13 جەلتوقسانىنا دەيىن - جاقسىلىق كۇلەكەەۆ

10. 2004-2007 جىلدىڭ 8 قاڭتارىنا دەيىن - بىرعانىم ءايتىموۆا

11. 2007 جىلدىڭ 10 قاڭتارىنان - جانسەيىت تۇيمەباەۆ

12. 2010 جىلعى 22 قىركۇيەكتەن - باقىتجان جۇماعۇلوۆ.