2010 جىلعى نوبەل سىيلىعىن قىتايداعى «ادامداردىڭ قۇقىقتارى ءۇشىن زورلىق-زومبىلىقسىز ۇزاق كۇرەس ءۇشىن» نوميناتسياسى بويىنشا 54 جاستاعى قىتايلىق ليۋ سياوبوعا بەرىلگەنى بەلگىلى. الداعى كۇندەرى نورۆەگيانىڭ استاناسى وسلو قالاسىنداعى ليۋ سياوبونى ماراپاتتاۋ ءراسىمى وتەدى. وعان الەمنىڭ كوپتەگەن مەملەكەتتەرىنىڭ باسشىلارى، رەسمي وكىلدەرى، بەلدى ساياساتكەرلەرى، قۇقىققورعاۋشىلارى جينالادى دەپ كۇتىلۋدە.

نوبەل كوميتەتىنىڭ شەشىمىن «ءوزىنىڭ ىشكى ىسىنە ارالاسۋ» دەپ تاپقان قىتايدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى بۇل كۇندەرى ايرىقشا بەلسەندىلىك تانىتىپ، وسى شاراعا بويكوت جاريالاۋ جونىندەگى ءىس-شارالاردى اتقارىپ جاتىر. قىتاي ءوزىنىڭ ءسوزى وتەتىن، قولى جەتەتىن مەملەكەتتەردىڭ بارلىعىنا وكىلدەرىن جۇمساپ، «وسىعان قاتىسپاعاندارىڭىز دۇرىس بولار» دەگەن ءۋاج ايتىپ جاتقان كورىنەدى. بۇنىڭ ناتيجەسىندە بىرنەشە «اسقان دەموكراتيالىق» مەملەكەت - رەسەي، كۋبا، ماروككو مەن يراك «وسلوسى قۇرىسىن، كورمەگەنىمىز وسى بولسىن» دەۋگە ءماجبۇر بولدى.

وتكەن جۇمادا وسى «زايىرلى، دەموكراتيالىق» مەملەكەتتەردىڭ قاتارىنا قازاقستاندا قوسىلدى. قر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى ءىلياس وماروۆ «قازاقستاننىڭ وسلوداعى ۋاقىتشا سەنىمدى وكىلى جوسپارلى ءىسساپاردا بولۋىنا بايلانىستى 2010 جىلعى نوبەل سىيلىعىن تاپسىرۋ سالتاناتىنا ەلىمىزدىڭ اتىنان ەشكىم قاتىسپايدى» دەپ مالىمدەدى. «مۇندا ەشقانداي ساياسي استار جوق»، - دەپ ءسوزىن قورىتتى وماروۆ مىرزا.

2010 جىلعى نوبەل سىيلىعىن قىتايداعى «ادامداردىڭ قۇقىقتارى ءۇشىن زورلىق-زومبىلىقسىز ۇزاق كۇرەس ءۇشىن» نوميناتسياسى بويىنشا 54 جاستاعى قىتايلىق ليۋ سياوبوعا بەرىلگەنى بەلگىلى. الداعى كۇندەرى نورۆەگيانىڭ استاناسى وسلو قالاسىنداعى ليۋ سياوبونى ماراپاتتاۋ ءراسىمى وتەدى. وعان الەمنىڭ كوپتەگەن مەملەكەتتەرىنىڭ باسشىلارى، رەسمي وكىلدەرى، بەلدى ساياساتكەرلەرى، قۇقىققورعاۋشىلارى جينالادى دەپ كۇتىلۋدە.

نوبەل كوميتەتىنىڭ شەشىمىن «ءوزىنىڭ ىشكى ىسىنە ارالاسۋ» دەپ تاپقان قىتايدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى بۇل كۇندەرى ايرىقشا بەلسەندىلىك تانىتىپ، وسى شاراعا بويكوت جاريالاۋ جونىندەگى ءىس-شارالاردى اتقارىپ جاتىر. قىتاي ءوزىنىڭ ءسوزى وتەتىن، قولى جەتەتىن مەملەكەتتەردىڭ بارلىعىنا وكىلدەرىن جۇمساپ، «وسىعان قاتىسپاعاندارىڭىز دۇرىس بولار» دەگەن ءۋاج ايتىپ جاتقان كورىنەدى. بۇنىڭ ناتيجەسىندە بىرنەشە «اسقان دەموكراتيالىق» مەملەكەت - رەسەي، كۋبا، ماروككو مەن يراك «وسلوسى قۇرىسىن، كورمەگەنىمىز وسى بولسىن» دەۋگە ءماجبۇر بولدى.

وتكەن جۇمادا وسى «زايىرلى، دەموكراتيالىق» مەملەكەتتەردىڭ قاتارىنا قازاقستاندا قوسىلدى. قر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى ءىلياس وماروۆ «قازاقستاننىڭ وسلوداعى ۋاقىتشا سەنىمدى وكىلى جوسپارلى ءىسساپاردا بولۋىنا بايلانىستى 2010 جىلعى نوبەل سىيلىعىن تاپسىرۋ سالتاناتىنا ەلىمىزدىڭ اتىنان ەشكىم قاتىسپايدى» دەپ مالىمدەدى. «مۇندا ەشقانداي ساياسي استار جوق»، - دەپ ءسوزىن قورىتتى وماروۆ مىرزا.

ارينە، قىتاي - ءبىزدىڭ ستراتەگيالىق ارىپتەسىمىز، ايماقتاعى بىردەن-ءبىر يادرولىق قارۋى بار سۋپەردەرجاۆا. ادام قۇقىقتارىن قورعاعانى ءۇشىن وتكەن جىلى ون ءبىر جىلعا باس بوستاندىعىنان ايرىلعان ليۋ سياوبو قازاق بيلىگى ءۇشىن ەشكىم دە ەمەس شىعار. تارازىنىڭ ءبىر باسىنا ميللياردتاعان ينۆەستيتسيانى، ەكىنشىسىنە ءبىر ادامنىڭ تاعدىرىن سالاتىن بولساق، كەز-كەلگەن ۇكىمەت، ءسوزسىز، ءبىرىنشىنى تاڭداپ الارى بەلگىلى. الايدا، قازاقستان ءوزىنىڭ ستراتەگيالىق باسىمدىقتارىن دۇرىس تاڭداي ءبىلۋى كەرەك. ءبىز قاي باعىتتا دامىپ بارامىز؟ قاي ەلدەرمەن دوس بولعىمىز كەلەدى؟ اتىمىزدىڭ قاي مەملەكەتتەردىڭ قاتارىندا اتالعانىن قالايمىز؟ وسى سۇراقتارعا كەسىمدى جاۋاپ بەرمەي، ءبىزدىڭ سىرتقى ساياساتىمىز وڭبايدى. ەگەر باستى باسىمدىعىمىز «دامىعان ەلدەردىڭ ساناتىنا قوسىلۋ بولسا»، وندا ءبىزدىڭ اتىمىز دا، ساياساتىمىز دا وسى ەلدەردىڭ ساياساتىمەن ۇستاسىپ وتىرۋى دۇرىس. ەگەر ارمانىمىز «اۆتوريتارلىق ينتەرناتسيونالدان ايرىلماۋ بولسا»، وندا ءومىر بويى قىتايدى قولداپ، رەسەي مەن كۋبانىڭ ىزىمەن جۇرە بەرمەكپىز.

تاعى ءبىر وي كەلدى. ەگەر، مىسالى، وسى جىلعى نوبەل سىيلىعىن ليۋ مىرزا ەمەس، ءوز قانداسىمىز قاجىعۇمار شابدانۇلى العان بولسا شە؟ ءبىزدىڭ ۇكىمەت «پالەسىنەن اۋلاق»، وسلوعا دا بارمايمىز، قىتايدان دا كەتپەيمىز دەپ جەر تەپكىلەپ وتىرىپ الار ما ەدى؟ وسى تۇرعىدا قىتايدان ءبىر نارسەنى عانا ۇيرەنگەنىمىز ابزال: دۇنيە ءجۇزى قۇرىپ بارا جاتسا دا، ءوزىنىڭ ۇلتتىق مۇددەسىن مۇقيات ساقتاۋ، سودان باس تارتپاۋ! ارينە، ءبىز قىتايداي الپاۋىت ەل ەمەسپىز، دەگەنمەن دە...

«اباي-اقپارات»