ەلگە ەتەنە جاقىن، ەلباسىمىزدىڭ مەملەكەت قىزمەتىندەگى سەنىمدى سەرىكتەرىنىڭ ءبىرى اقتوبە وبلىسىنىڭ اكىمى بەردىبەك ساپارباەۆ ەل ىشىنە ءجيى شىعىپ تۇرادى. مىنە جۋىردا عانا  ول جۇمىس ساپارىمەن بايعانين اۋدانىندا بولىپ، ءوڭىردىڭ شالعاي اۋىلدارىنداعى ماسەلەلەردىڭ ءمان-جايىمەن تانىسىپ قايتتى.  ايماق باسشىسى، اۋىل تۇرعىندارىمەن كەزدەسۋى بارىسىندا «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى مەن «تۋعان جەرگە تاعزىم» اكتسياسىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا باسا نازار اۋداردى دەپ حابارلايدى اباي-اقپاراتقا وبلىستىق ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ وكىلى.

ءوڭىر باسشىسى بارعان العاشقى ەلدىمەكەن – ميالى سەلولىق وكرۋگىنە قاراستى ديار اۋىلى بولدى. بەردىبەك ساپارباەۆ الەۋمەتتىك نىسانداردى قاراپ شىعىپ، وكرۋگ اكىمى يساتاي مانىباەۆتىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋ تۋرالى ەسەبىن تىڭدادى، سونىمەن قاتار حالىقپەن كەزدەسۋ وتكىزىپ، تۇرعىنداردىڭ قويعان ساۋالدارىنا جاۋاپ بەردى.

وبلىس پەن اۋدان ورتالىقتارىنان الدەقايدا شالعاي ورنالاسقان اۋىلدىڭ نەگىزگى قيىندىقتارى – جول، قۇمنىڭ باسىپ قالۋى، اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ جايى. بەردىبەك ساپارباەۆ تۇرعىندار ماسەلەسىنىڭ شەشىلىپ جاتقانىن جانە بىرتىندەپ شەشىلەتىنىن ايتتى، ەڭ الدىمەن اۋىلدى سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ شارالارى قولعا الىنباق. سونداي-اق، ءوڭىر باسشىسى وقۋشىلار سانىنىڭ ازدىعىنا بايلانىستى ورتالاۋ مەكتەپكە اينالۋى مۇمكىن ورتا مەكتەپتى ساقتاپ قالاتىنىنا سەندىردى (سۋرەتتە).

وبلىس اكىمى اۋىلدىق وكرۋگتىڭ ورتالىعى ميالى اۋىلىندا دا بولىپ، ول جاقتىڭ دا حالقىمەن سۇحباتتاستى، الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىم  نىساندارى – مەكتەپ، بالاباقشا مەن مەديتسينالىق بەكەتتى قاراپ شىقتى.

جاڭاجول اۋىلدىق وكرۋگىندە ءوڭىر باسشىسى وكرۋگ اكىمى قۋانىشبەك قونقاەۆتىڭ ەسەبىن تىڭداپ، ويماۋىت اۋىلىنىڭ تۇرعىندارىمەن كەزدەستى، مۇندا دا ول بالاباقشا، مەكتەپ، دارىگەرلىك امبۋلاتوريا، مادەنيەت ءۇيى سىندى الەۋمەتتىك نىسانداردىڭ جۇمىستارىمەن تانىستى.

كەزدەسۋ كەزىندە وبلىس اكىمى الەۋمەتتىك ەكونوميكالىق دامۋ شارالارىن كۇشەيتۋدى جانە اۋىلدىقتاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتۋدى تاپسىردى.

اتاپ ايتقاندا، مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ ءتيىمدى جۇزەگە اسىرىلۋى، گازبەن جانە سۋمەن جابدىقتاۋ، جول قۇرىلىسى، ۇيالى بايلانىسپەن جانە ينتەرنەتپەن قامتاماسىز ەتۋ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ءداستۇرلى جانە ءداستۇرلى ەمەس تۇرلەرىن دامىتۋ، سۋارمالى القاپتاردى ارتتىرۋ، جۇمىسپەن قامتۋ، كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ جانە تاعى دا باسقا ماسەلەلەر تالقىلاندى. ايماق باسشىسى، سونداي-اق، «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى مەن «تۋعان جەرگە تاعزىم» اكتسياسىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا باسا نازار اۋداردى.

— ءبىز شالعاي اۋىلدارداعى كوپتەن بەرى شەشىلمەي كەلە جاتقان ماسەلەلەردى بىلەمىز. ارينە، ولاردى بىردەن شەشۋ مۇمكىن ەمەس. مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىمەن ناقتى شارالار قابىلدانىپ جاتىر، جولدار سالىنىپ، اۋىلدى دامىتۋدىڭ مەملەكەتتىك باعدارلامالارى جۇزەگە اسىرىلۋدا. بيلىك قاشان دا حالىقتىڭ ءال-اۋقاتى مەن ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىن جاقسارتۋ ءۇشىن جۇمىس جاسايتىن بولادى. الايدا، كوپ نارسە وزدەرىڭىزگە دە بايلانىستى، ەڭبەكتەنىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىمەن اينالىسۋ قاجەت. جالپى، بايعانين اۋدانىنىڭ دامۋ كەلەشەگى زور، —  دەپ اتاپ ءوتتى وبلىس اكىمى.

جۇمىس ساپارى اياسىندا بەردىبەك ساپارباەۆ رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار 220 – 236 شاقىرىمدىق «اقتوبە-اتىراۋ» اۆتوكولىك جولىن قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىمەن تانىستى. بۇل جوبا «نۇرلى جول» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ شەڭبەرىندە جۇرگىزىلۋدە. جۇمسالاتىن قارجى – 3,7 ميلليارد تەڭگە.

وبلىس اكىمى مەملەكەتتىك ورگاندارعا اۆتوكولىك جولدارىنىڭ قۇرىلىس ساپاسىن مۇقيات قاداعالاۋدى، ال مەردىگەر مەكەمەلەرگە جۇمىسقا جەرگىلىكتى مامانداردى تارتۋدى تاپسىردى.

بۇدان وزگە، وبلىس باسشىسى ايگىلى نۇرمامبەت اۋليەنىڭ ماڭگىلىك مەكەنى سانالاتىن كەسەنەگە دە باردى. اۋدانىندىق ارداگەرلەر كەڭەسىنىڭ توراعاسى، ولكەتانۋشى يبراگيم ەرمەكباەۆ  ءXVIIى عاسىردىڭ سوڭى مەن XIX عاسىردىڭ باسىندا ءومىر سۇرگەن اۋليەنى زەرتتەپ، ونىڭ حالىق اڭىزى بويىنشا جەرلەنگەن جەرى راستالعان جاعدايدا اتالمىش كەسەنەنى ءجۇز كيەلى ورىن كارتاسىنا ەنگىزۋدى ۇسىندى.  پيراميدا تۇرىندە تۇرعىزىلعان ەجەلگى قابىر جەم وزەنىنىڭ بويىندا ورنالاسقان. بۇرىننان بەلگىلى بولعانىنداي، بايعانين اۋدانىنىڭ بۇل جەرى تاريحي جادىگەرلەردىڭ كوپتىگىمەن تانىمال.

بەرىك امانحان

Abai.kz