اتقا مىنگەندەر استانادا ءجۇر. ول جاقتا الاشاپقىن جۇرت. اۋىل-ايماق  ەسىلدىڭ سول جاعالاۋىنا تەلمىرە قاراپ وتىر. اتىشۋلى ەقىۇ-نىڭ سامميتىنە دۇنيەنىڭ ءار قيىرىنان كەلگەن مارتەبەلى مەيماندار ەقىۇ-نىڭ بولاشاعى جانە وسى ۇيىمدى اعىمداعى جىلى باسقارعان قازاقستان تۋرالى قۇلاش-قۇلاش باياندامالار جاساپ جاتىر. سامميتكە كەلگەن قوناقتاردىڭ ىشىندە ەقىۇ-نىڭ جوعارعى كوميسسارى كنۋت ۆوللەبەك مىرزانىڭ ايتقانى وزگەنى قايدام، وزىمىزگە مايداي جاقتى.

ول كىسى ءبۇي دەيدى: «ءبىز ءتۇرلى توپقا ارنالعان ءبىلىم جۇيەسىنىڭ نىعايۋىنا ىقپال جاساپ جاتىرمىز. جانە مەملەكەتتىك ءتىلدى دە نازاردا ۇستاپ، وعان باسىمدىق بەرۋدى قولداپ وتىرمىز. ويتكەنى، از ۇلتتارعا مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋ وتە ماڭىزدى. ولار مەملەكەتتىك ءتىلدى ۇيرەنۋ ارقىلى قوعامنىڭ تولىققاندى مۇشەسى بولا الادى»

مىنە، وسىعان دەيىن قازاق بيلىگىنىڭ اۋزىنان ەستي الماي زار بولىپ كەلگەن جالعىز اۋىز ءسوز وسى ەدى. جاقسى ءسوز جان سەمىرتەدى ەكەن. ارينە، ەقىۇ-نىڭ جوعارعى كوميسسارى ايتتى ەكەن دەپ، بىردەن ارەكەتكە كوشەتىن بيلىك قايدا؟! دەسە دە، قازاقتىڭ تىلىنە مۇرنىن ءشۇيىرىپ قارايتىندارعا ساۋاپ بولدى. ويتكەنى، ەندىگى جەردە قازاق توپىراعىندا وزگە ءبىر ءتىلدىڭ ءومىر ءسۇرۋى مۇمكىن ەمەس ەكەنىن بىلە جۇرەتىن بولدى.

اتقا مىنگەندەر استانادا ءجۇر. ول جاقتا الاشاپقىن جۇرت. اۋىل-ايماق  ەسىلدىڭ سول جاعالاۋىنا تەلمىرە قاراپ وتىر. اتىشۋلى ەقىۇ-نىڭ سامميتىنە دۇنيەنىڭ ءار قيىرىنان كەلگەن مارتەبەلى مەيماندار ەقىۇ-نىڭ بولاشاعى جانە وسى ۇيىمدى اعىمداعى جىلى باسقارعان قازاقستان تۋرالى قۇلاش-قۇلاش باياندامالار جاساپ جاتىر. سامميتكە كەلگەن قوناقتاردىڭ ىشىندە ەقىۇ-نىڭ جوعارعى كوميسسارى كنۋت ۆوللەبەك مىرزانىڭ ايتقانى وزگەنى قايدام، وزىمىزگە مايداي جاقتى.

ول كىسى ءبۇي دەيدى: «ءبىز ءتۇرلى توپقا ارنالعان ءبىلىم جۇيەسىنىڭ نىعايۋىنا ىقپال جاساپ جاتىرمىز. جانە مەملەكەتتىك ءتىلدى دە نازاردا ۇستاپ، وعان باسىمدىق بەرۋدى قولداپ وتىرمىز. ويتكەنى، از ۇلتتارعا مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋ وتە ماڭىزدى. ولار مەملەكەتتىك ءتىلدى ۇيرەنۋ ارقىلى قوعامنىڭ تولىققاندى مۇشەسى بولا الادى»

مىنە، وسىعان دەيىن قازاق بيلىگىنىڭ اۋزىنان ەستي الماي زار بولىپ كەلگەن جالعىز اۋىز ءسوز وسى ەدى. جاقسى ءسوز جان سەمىرتەدى ەكەن. ارينە، ەقىۇ-نىڭ جوعارعى كوميسسارى ايتتى ەكەن دەپ، بىردەن ارەكەتكە كوشەتىن بيلىك قايدا؟! دەسە دە، قازاقتىڭ تىلىنە مۇرنىن ءشۇيىرىپ قارايتىندارعا ساۋاپ بولدى. ويتكەنى، ەندىگى جەردە قازاق توپىراعىندا وزگە ءبىر ءتىلدىڭ ءومىر ءسۇرۋى مۇمكىن ەمەس ەكەنىن بىلە جۇرەتىن بولدى.

ءسوز جوق، قوعام تاراپىنان مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانۋ اياسىن كەڭەيتۋ مەن ونىڭ زاڭدا كورسەتىلگەندەي دارەجەدە بولۋىن تالاپ ەتۋ شارالارى ۇنەمى ءوتىپ جاتادى. بىراق، ناتيجە نولگە تەڭ. بۇل ەندى باسقا اڭگىمە. ال، جوعارعى كوميسساردىڭ ءسوزى قازاق بيلىگىندەگى ءورىستىلدى ۇلىقتاردىڭ قۇلاعىنا كىرگەنمەن، ساناسىنا جەتەدى دەگەنگە ءاي، قايدام، سەنۋ قيىن.

قايىرشىنىڭ حالىندەگى مەملەكەتتىك ءتىلىن جيىرما جىلدا جونگە سالماعان قازاق بيلىگى جوعارعى كوميسساردىڭ ءسوزىن كۇتىپ وتىرىپتى دەۋ تاعى قيسىنسىز. ءتىپتى، ءبىزدىڭ ەلدەگى ءار اكىمشىلىكتىڭ جانىندا تىلدەردى دامىتۋ باسقارامالارى جۇمىس ىستەپ كەلەدى. ول قانداي تىلدەردى دامىتپاقشى سوندا؟ نەگە ول مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ باسقارماسى بولمايدى؟..

...دەگەن قاراپايىم ساۋالدار مازالايدى جانىمىزدى. تىلدەردى دامىتقىسى كەلىپ وتىرعان قوعام ەمەس، بيلىك. ەندەشە، ول بيلىككە جولشىباي استاناعا ءبىر سوعىپ كەتەتىن جوعارعى كوميسساردىڭ ءسوزى كوك تيىن دەگەن ءسوز. تەك مارتەبەلى مىرزانىڭ ايتقان ءسوزى قازاقستانداعى از ۇلتتاردى ويلاندىرسا بولعانى.  ال، ازىرگە «جاقسى ءسوز - جارىم ىرىس» دەپ، قازاقستانعا كەلىپ تۇرىپ قازاقستانداعى مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى مارتەبەلى پىكىر بىلدىرگەن ۆوللەبەك مىرزاعا ريزاشىلىعىمىزدى ءبىلدىرىپ قانا قويماقپىز.

«اباي-اقپارات»