قىرعىزداعى پرەزيدەنتتىك سايلاۋ اياقتالدى. سوتسيال-دەموكراتتار اتىنان سايلاۋعا تۇسكەن ساۋرانباي جيەنبەكوۆ حالىقتىڭ 54 پايىزدان استام داۋىسىنا يە بولىپ، تاۋەلسىز قىرعىز تاريحىنداعى بەسىنشى پرەزيدەنت اتاندى.

ساۋرانباي ءشارىپۇلىنىڭ سايلاۋداعى ساپارى ءساتتى بولدى. قازىرگى پرەزيدەنت المازبەك اتامباەۆتىڭ اشىق كومەگىمەن قىرعىزدىڭ تاعىنا وتىردى.

اۋەلى، ساۋرانباي جيەنبەكوۆ تۋرالى از-كەم دەرەك ايتا كەتەيىك، ول – بيلىكتىڭ وكىلى. ول – 59 جاستا. ول – سوتسيال-دەموكرات. ول – ەكس-پرەمەر-مينيستر. ول – وشتىڭ تۋماسى.

قىرعىز دەموكراتياسى جەڭدى دەيدى كەي جۇرت. شىن مانىندە سولاي ما؟ المازبەك بايكەنىڭ بەيساۋات مالىمدەمەلەرىنىڭ بۋىمەن قازاقتىڭ سوڭعى حانى كەنەراسى جايلى جاناي سوعىپ، جونىپ ايتقانى بار... اتامباەۆتىڭ سايلاۋ الدىنداعى قىزدى-قىزدىمەن دەگەندەرى ەكى ەلدىڭ قارىم-قاتىناسىنا نۇقسان كەلتىرە مە؟ سايلاۋ ءبىتتى دەسەك تە، سالدارى قالادى.

جيەنبەكوۆتىڭ تازا جەڭدى مە؟ اتامباەۆتىڭ استىرتىن ساياساتى قىرعىزدى تاقسىز بيلەپ-توستەۋ مە؟ قازاق-قىرعىز قارىم-قاتىناسىنىڭ كەلەسى كەزەڭى قالاي وربىمەك؟

ءبىز ءدال وسى ماسەلەلەر جونىندە ساياساتتانۋشى ايدوس سارىم مىرزامەن سۇحباتتاستىق.

- ايدوس اعا، وتكەن اپتادان بەرى قازاق پەن قىرعىزدىڭ اۋزىندا اتامباەۆتىڭ ايتقاندارى. سايلاۋ ءبىتتى. جيەنبەكوۆ جەڭدى. نازارباەۆتان باتا العان بابانوۆ ەكىنشى. ەندىگى قادام قانداي بولماق؟

- مەنىڭ تالداۋىم بويىنشا، وسى جولعى سايلاۋدا جيەنبەكوۆ بابانوۆتى جەڭگەن جوق، اتامباەۆ بابانوۆتى جەڭگەن سياقتى. اتامباەۆ سايلاۋدىڭ باسىندا بەيتاراپ پوزيتسيادا بولامىن دەگەن سياقتى ەدى، سايلاۋدىڭ ورتاسىنان ساۋرانباي جيەنبەكوۆتىڭ ارتتا قالىپ كەلە جاتقانىن كورىپ، سايلاۋعا ءوزى تىكەلەي ارالاسۋعا تاۋەكەل جاساپ، بۇكىل ءال-اۋقاتىن، مۇمكىندىگىن، ءوزىنىڭ جەكە باسىنىڭ بەدەلىن سالدى.

- سايلاۋعا ءبىر كۇن قالعاندا 11 كانديداتتىڭ ءبىرى، قىرعىز رەۆوليۋتسيونەرى، ۋاقىشا ۇكىمەتتىڭ مۇشەسى ازىمبەك بەكنازاروۆ ءوز ەركىمەن دودادان باس تارتتى. ول اقاەۆتىڭ تۇسىندا دەپۋتات، باكيەۆتىڭ تۇسىندا باس پروكۋرور، وتىنباەۆانىڭ كەزىندە ۆيتسە-پرەمەر بولعان اككى ساياساتكەرلەردىڭ ءبىرى. سايلاۋدان باس تارتا وتىرىپ، بىلاي دەدى: «اتامباەۆ بيلىكتى بەرگىسى كەلمەيدى. ول پرەمەر-مينيستر بولعىسى كەلەدى».

ايدوس اعا، ءبىز «پرەمەر-پرەزيدەنتتىك» باسقارۋدىڭ ۇلگىسىن پۋتين مەن مەدۆەدەۆ تاندەمىنەن كوردىك. اتامباەۆ وسى ءجۇرىستى قايتالاماق پا؟

- ابدەن مۇمكىن. بۇل ماسەلەگە قاتىستى مەنىڭ اناليزم مىناداي: قىرعىزستانداعى جاعداي – كەزىندەگى مەكسيكاداعى جاعدايعا قاتتى ۇقسايدى. ول جاقتا كەزىندە ءحىح عاسىر سوڭىندا پورفيرەو دياس دەگەن باسشى بولعان. ديكتاتور بولعان. ونىڭ بيلىگىن جۇرت – پورفيريات دەپ اتايدى ەكەن. اۆتوريتارلى رەجىم عوي. سودان بۇل دياستان شارشاعان مەكسيكانىڭ ساياسي ەليتاسى كونستيتۋتسياعا وزگەرتۋ ەنگىزىپ، پرەزيدەنتتى ءبىر عانا مەرزىمگە سايلاۋ تۋرالى شەشىمگە كەلەدى. ال پورفيرەو ينستيتۋتسيونالدى رەۆوليۋتسيالىق پارتيانى قۇرىپ، ءبارىبىر ەلدى باسقاردى. سول يرپ كۇنى كەشەگە دەيىن مەكسيكا بيلىگىن ۋىسىندا ۇستاپ كەلدى. باقانداي ءبىر عاسىر بيلىكتى تىزگىندەدى.

اتامباەۆ جانە ونىڭ اينالاسىنداعىلار ءدال وسىنداي ينستيتۋتسيونالدىق رەۆوليۋتسيالىق پارتيا جولىمەن، مەكسيكالىق تاسىلمەن قىرعىزستاندى بيلەۋگە نيەتتى. كەشەگى وتكەن سايلاۋ وسىنى دالەلدەپ وتىر.

ونىڭ ۇستىنە كونستيتۋتسيا بويىنشا قىرعىزستاندا پارلامەنتتىڭ كۇشى، پارمەنى، قۇزىرەتى پرەزيدەنتتەن الدە قايدا بيىك بولادى. جانە پرەزيدەنت سيمۆوليكالىق بيلىك اتقاراتىن بولادى. نەگىزگى بيلىك باسىمدىعى سايلاۋدا جەڭگەن پارتيادا بولماق. بۇل تۇرعىدان جيەنبەكوۆتىڭ جەڭگەنى – اتامباەۆتىڭ كەتكەنى دەگەن ءسوز ەمەس.

- "دەموكراتيالىق سايلاۋ" دەپ الىپ،  پسەۆدودەموكراتيالىق ناتيجەگە قول جەتكىزدى دەۋگە بولادى عوي؟

- كەيبىر قازاقتار بوركىن اسپانعا اتىپ، «قىرعىزستاندا بەسىنشى پرەزيدەنت، بيلىك وزگەردى» دەپ جاتىر. قىرعىزستاندا پارلامەنتتىك باسقارۋ جۇيەسى بولعاندىقتان، ول جاقتا پرەزيدەنتتىڭ كىم بولاتىنى ماڭىزدى ەمەس. مىسالى ءۇشىن، گەرمانيادا پرەزيدەنتتى پارلامەنت سايلايدى. پرەزيدەنت سيمۆوليكالىق بيلىك اتقارادى.

مەن بىلسەم، قىرعىز حالقى ءبىر شەشىم قابىلداماسا، اتامباەۆ ءالى ۇزاق جىل ەل باسقارادى. ءوزىنىڭ جاقتاستارى، پارتياسى ارقىلى بيلىكتەن كەتپەيدى. سوندىقتان، قىرعىزستانداعى دەموكراتيا جەڭدى، بيلىك اۋىستى دەگەن داۋرىقپا ءسوز. ماسەلەگە تەرەڭ ۇڭىلمەگەندىكتەن ايتىلىپ جاتقان بولسا كەرەك.

- ءبىر قىزىعى سايلاۋ الدى دودالار قىزۋ باستالعان العاشقى ۋاقىتتا ساۋرانباي جيەنبەكوۆتىڭ كوشباسشىلىق پروتسەنتى – 4 پايىزدىڭ اينالاسىندا بولعان. اتامباەۆ ارالاسقاننان كەيىن بۇل كورسەتكىش 40 پايىزدان اسىپ جىعىلدى... بۇل دا اتامباەۆتىڭ قىرعىز ەلەكتوراتىنا جاساعان ىقپالى عوي...

سوسىن، جيەنبەكوۆتى يدەولوگ دەي المايمىز. ونىڭ قىزمەتتىك كارەراسىن قاراپ وتىرساڭىز، ونىڭ تەك تاپسىرمانى ورىنداۋشى، اتقارۋشى پوزيتسياداعى ادام ەكەنىن اڭعارۋعا بولادى...

- اتامباەۆ وزىنەن السىزدەۋ، وزىنە قارسى شىقپايتىن ادامدى تاڭدادى. كەزىندە پۋتين مەدۆەدەۆتى قالاي تاڭداعانىن بىلەمىز عوي. ءالى كۇنگە پرەمەر-ءمينيسترى ەتىپ ۇستاپ وتىر. ياعني، اتامباەۆ تا ءسويتتى.

جيەنبەكوۆتىڭ سايلاۋعا قالاي ارالاسقانىن دا كورىپ وتىردىق. اسا ۇلكەن بەلسەندىلىك بايقالمادى. ءبىزدىڭ پەزيدەنتپەن كەلىپ، تانىسىپ كەتتى. بولدى. اتامباەۆ ەگەر قازىر ارالاسپايتىن بولسا سايلاۋدا بابانوۆ جەڭىپ كەتەدى دەپ ويلاعان بولسا كەرەك. ءوزى ارالاسۋى كەرەك بولدى. جانە ول ءۇشىن ءبىر ءۋاج كەرەك.

قىرعىزستاندا جالپى قازاققا دەگەن كوزقاراس دۇرىس ەمەس. مۇنى مويىنداۋىمىز كەرەك. ساياسي تۇرعىدان، ءدىني تۇرعىدان، ەكونوميكالىق-الەۋمەتتىك باقتالاستىق تۇرعىسىنان جانە كوپتەگەن فاكتور بار. ەگەر باسقاشا جاعداي بولعاندا، اتامباەۆ وزگە كارتامەن وينايتىن ەدى. مىسالى، قىرعىزدىڭ جاۋى – مارسياندار بولسا، اتامباەۆ «بابانوۆ مارسيانداردىڭ ادامى» دەگەندى ايتار ەدى. ونى انىق.

ال ەندى، ءبىر ەمەس، بەس-التى رەت قازاقستانعا قارسى شاپتى. قازاقتىڭ تاريحىن تىلدەدى، قازاقستانىڭ باسشىلىعىن سىنادى. ءبىزدىڭ ەلدە بۇعان سونشا قۋانىپ، بوركىن اسپانعا اتىپ جاتقان ادامداردى شىنىندا تۇسىنبەيمىن.

ستراتەگيالىق تۇرعىدان مەن قازاق بولماسام، مەن «اتامباەۆ ءوزىنىڭ ايتقانىن جاساپ شىقتى» دەپ ايتاتىن ەدىم. مەن قازاقپىن عوي. قىرعىز كورشى مەملەكەت. مەن بۇل ماسەلەگە بەيتاراپ قاراي المايمىن.

- جيەنبەكوۆ سايلاۋ كۇنى باق وكىلدەرىنە سۇحبات بەرىپ، وندا «قازاقستان قۇداي قوسقان كورشىمىز. ءبىر-ءبىرىمىزدىڭ سۋۆەرەنيتەتتى ساقتاۋىمىز قاجەت. سولاي بولادى دا» دەگەندى ايتتى. بۇل اسىلىندە اتامباەۆتىڭ اۋزىنداعى ءسوز ەدى...

- جيەنبەكوۆ اتامباەۆقا تاۋەلدى ادام. ول اتقارۋشى ادام. تاپسىرمانى ورىنداۋشى. ءيا، اتامباەۆ كولەڭكەسىندەگى كادر.  بىزگە ءمالىم مىناۋ – قىرعىزستانعا قانداي بيلىك كەلسە دە، ءبىز ءتىل تابىسۋىمىز كەرەك. سەبەبى، ورتاق دۇنيە كوپ.

ەڭ جامانى  قازاقستان مەن قىرعىزستانىڭ اراسىندا جۇزدەگەن كەلىسىم شارت تۇزىلگەن شىعار. ىنتىماقتاستىعى بار، ساۋدا-ساتتىعى بار تاعىسىن تاعى...

سول كەلىسىمدەردىڭ ەشبىرىندە قىرعىزستانداعى سايلاۋعا بايلانىستى شەكارانى جابۋعا بولادى دەپ ايتىلماعان، جازىلماعان. بۇل ەكى ەل اراسىندا قول قويىلعان كەلىسىمدەردىڭ بىرەۋى دە جۇمىس ىستەمەيدى دەگەن ءسوز. اينالىپ كەلگەندە بيۋروكراتتاردىڭ كوڭىل كۇيىنە، سولاردىڭ ءوزارا قاتىناستارىنا بايلانىستى وزگەرىپ وتىراتىن جاعدايعا اينالعان.

وتكەن اپتادان بەرى ەكى ەلدىڭ پرەزيدەنتتەرى ايتىسىپ جاتىر. ەكى جاق تا قاراپ قالمادى. وسى كەزدە ەكى جاقتىڭ زيالى قاۋىمى ءۇن شىعارمادى. قازاقتىڭ دا، قىرعىزدىڭ دا اۋزى دۋالى اقساقالدارى ەكەۋىنە باسۋ ايتىپ، قوي دەگەن جوق. ياعني، بۇل ەكى ەلدىڭ اراسىن تابىستىراتىن ۇكىمەتتەن باسقا كۇش جوق ەكەنىنە كوز جەتكىزدى.

شاحانوۆتاي ەلشى كەرەك ەكى ەلگە

- ءبىر قىزىعى ءتىلى ءبىر، ءدىلى ءبىر، ءدىنى ءبىر قازاققا ەڭ قاتتى ۇقساس قىرعىز اعايىندارمەن سوڭعى كەزدە نوتا ارقىلى تىلدەسەتىن بولدىق. اۋەلى ولار جىبەردى، ءبىز دە كولدەي قىپ جاۋاپ جازىپ جىبەردىك. نوتا جىبەرىلگەن ەلمەن قارىم-قاتىناس ءۇزىلۋى ءتيىس نەمەسە ساياسي احۋال ۇزاق ۋاقىتقا ۋشىعۋى ءتيىس، الەمدىك پراكتيكادا. ءبىز دە بولماشى نارسەلەرگە نوتا جىبەرۋ دەگەن ۇيات قادامعا بارىپ جاتامىز.

وسىنداي ماسەلەلەردى رەتتەۋشى تاعى ءبىر ادام – ەلشى. قىرعىزدىڭ قازاقتا ەلشىسى جوق. ءبىز بار ەلشىمىزدى كەرى قايتارىپ الدىق.

- دۇرىس ايتاسىڭ، ەكى ەلدىڭ قارىم-قاتىناسى پرەزيدەنتتەرگە بايلانىپ قالماۋى كەرەك. قىرعىزستانعا ەلشى بولىپ اسا بەدەلدى، قىرعىز بيلىگىنە ءسوزى وتەتىن، ەكى ەلدىڭ ماسەلەلەرىن رەالدى شەشە الاتىن ادام بارۋى قاجەت. ول قيت ەتسە، ءسىم-گە، ابدارحمانوۆقا بارىپ، "پالەن بولدى، تۇگەن دەدى" دەپ وتىراتىن قاتارداعى كادر ەمەس، ساياسي سالماقتى فيگۋرا بولۋى ءتيىس.

مىسالى، كەزىندە مۇتار شاحانوۆ بولدى عوي. مەنىڭ بىلەتىنىم، مۇقاڭ كەز كەلگەن ماسەلەدە اقاەۆقا تىكەلەي تەلەفون سوعىپ، ماسەلەنى شەشىپ وتىراتىن ادام ەدى. مىنە، سونداي ازاماتتى جىبەرۋىمىز كەرەك. سول ارقىلى جاڭا دارەجەدە قارىم-قاتىناس ورناتۋ كەرەك. ەكى ەلدىڭ تاريحي كونتسەپتسيالارىنىڭ اراسى اجىراپ كەتتى. سوندىقتان ورتاق تاريح دەگەن ماسەلەگە قايتا ورالامىز.

- وكىنىشكە وراي اتامباەۆ باتكەن دەگەن جەرگە بارىپ، اسكەريلەرمەن كەزدەستى. سول جيىندا «قىرعىزعا قىلىش كوتەرىپ كەلگەندەر باسىن بەرىپ كەتەدى» دەپ سويلەدى. مۇنىسى قازاقتىڭ سوڭعى حانى كەڭەسارىنى مەڭزەپ ايتقانى دەپ تۇسىندىك... سويتكەن المازبەك ءبىر اي بۇرىن ءپۋتينىنڭ قوناقاسىندا بولىپ، قولىنا بوكال تولى شامپاندى ۇستاپ تۇرىپ، تەبىرەنە سويلەدى. «مەن رەسەيدى سۇيەمىن» دەدى...

- بۇنى ءتۇسىنۋدىڭ قاجەتى جوق. اتامباەۆ بۇل ءسوزى ارقىلى مەن ءۇشىن قازاعىڭ دا، باسقانىڭ دا ماڭىزى شامالى، مەن ءۇشىن رەسەيمەن ينتەگراتسيا ماڭىزدى دەگەندى جەتكىزىپ وتىر.

ءبىز قانشا ايتساق تا، ءولسىن، تالسىن قىرعىزستان ءبارىبىر قازاقستانعا تاۋەلدى بولادى. قىرعىزستانىڭ رەسەيمەن شەكاراسى جوق.

مەن سايلاۋعا قاتىسقان ساياساتكەرلەردىڭ كوبىسىنىڭ باعدارلاماسىن قاراپ شىقتىم. قازاقستانمەن ەرەكشە قارىم-قاتىناس ورناتۋ، ەكى ەلدىڭ شەكاراسىن رەتتەۋ، تاريحي-مادەني قۇندىلىقتاردى زەرتتەۋ، ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناستى دامىتۋ دەگەن ماسەلەلەر قامتىلعان بىردە-ءبىر ءسوز وقىمادىم. بۇل فاكت.

ەكى بيلىكتىڭ باسىن جۇلعان قىرعىز ءۇشىنشىسىن دە ايامايدى

- سوزدىك ينتەرۆەنتسيا جاعىنان اتامباەۆ ەموتسيونالدى پىكىرلەر ءبىلدىرىپ، ۇپاي جيناعانىمەن قازاق-قىرعىز قارىم-قاتىناسىن قۇرباندىق ەتتى. كەلىسىسىز بە؟

- ستراتەگيالىق تۇرعىدان اتامباەۆ جەڭىلدى. سەبەبى مۇنداي جەڭىستەردى ساياساتتا ناتيجەلى جەڭىس دەپ ايتۋ قيىن. جانە ەشقاشان مۇمكىن ەمەس دەپ تە ايتا المايمىز. ول قازاق پەن قىرعىزدىڭ اراسىنداعى قارىم-قاتىناستى قۇرباندىقا شالدى.

قىرعىزدىڭ ساياسي ەليتاسى، قازاقستانمەن ىنتىماقتاستىق ماسەلەسىن قايتا قولعا الۋى، ءوز ەلىندەگى تەمپەراتۋرانى ءتۇسىرۋ كەرەك. سەبەبى، اتامباەۆ ايتقانداي سوزدىك ينتەرۆەنتسيالار اينالىپ كەلگەندە ەشبىر ەلدى جاقسىلىققا الىپ كەلمەيدى، كەلمەگەن دە.

مىسالدى وزىمىزدەن ىزدەيىكشى، 2004-2005 جىلدارى قازاقستان بيلىگى ءوزىنىڭ ىقپالىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن «قازاقستاندا توڭكەرىس بولايىن دەپ جاتىر» دەگەن داۋرىقپا اڭگىمەنى كوبەيتتى. مۇنىڭ سالدارى نەگە اكەلىپ سوقتىرعانىن تاعى بىلەمىز. التىنبەك پەن زامانبەككە وق اتىلدى. ەل دامۋىنا قارسى كوپتەگەن زاڭدار قابىلدانىپ كەتتى. مىنە، سونىڭ قىزۋى ەندى عانا ءتۇسىپ كەلە جاقانداي.

قىرعىزستاندا دا سونداي جاعداي بولا ما دەپ قاۋىپتەنەمىن. اتامباەۆ ءار ءتۇرلى ويعا بارۋى مۇمكىن. بىراق قىرعىز حالقىنىڭ اتى - قىرعىز حالقى. ەكى بيلىكتىڭ باسىن جۇلعان ولار - ءۇشىنشى بيلىكتىڭ باسىن جۇلمايدى دەي المايمىز. سەبەبى، بابانوۆ تىنىشتالىپ قالۋى مۇمكىن، بىراق بابانوۆتان باسقا دا ساياساتكەرلەر مەن توپتار بار عوي.

قىرعىز بيلىگىنىڭ ىشكى السىزدىگى ايقان جالپى قىرعىزستاندى بيلەپ وتىرعان قىلمىستىق توپ پەن ءدىني توپتار دا بار. ولار دا ءوز سوزدەرىن ايتىپ قالارى انىق.

«اتامباەۆ وسى سايلاۋدى نازارباەۆشا وتكىزدى»

- جيەنبەكوۆ جەڭىپ شىقتى. دەمەك، اتامباەۆتىڭ كوزدەگەنى ورىندالىپ كەلەدى دەگەن ءسوز عوي. ءبىز قىرعىز دەموكراتياسىن قانشا جوققا شىعارعانىمىزبەن، وسى جولعى سايلاۋ ينتريگاعا تولى بولدى...

- ەگەر اتامباەۆ بيلىكتى قولعا الدىق، ەندى ءوز دەگەنىمىزدى جۇرگىزەمىز دەسە تاعى قاتەلەسەدى. كەيبىر قىرعىز ارىپتەستەرىمىز «اتامباەۆ وسى سايلاۋدى نازارباەۆشا وتكىزدى» دەپ ايتىپ وتىر. ياعني، اكىمشىلىك رەسۋرستى پايدالانۋ، مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردى پايلالانۋ، كۇشتىك قۇرىلىمداردى پايدالانۋ ت.ب.

ەندى اتامباەۆقا ءاربىر توپ، ءاربىر مۇددەلى ازاماتتار ەسەپ قويا باستايدى. وزىمىزگە تيەسىلى نارسەنى قايتار دەيتىن كەز بولادى وسىنىڭ بارىنە اتامباەۆتىڭ كۇشى مەن اقشاسى جەتە مە، جوق پا، ول ەكىنشى اڭگىمە. مىنە، سول كەزدە ءۇشىنشى رەۆوليۋتسيا باستالىپ كەتسە، تاڭ قالمايمىن.

قىرعىزستانداعى سايلاۋ ءبىتتى، ەل ىشىندە ۇلتتىق كونتسەنسۋس پايدا بولدى دەگەن اڭگىمەنى ايتۋعا ءالى ەرتەرەك بولار.

- دەيتۇرعانمەن، قىرعىزستانىڭ ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى ەلەكتورات سانىن 3 ميلليون 25 مىڭ 770 ادام دەپ كورسەتكەن. داۋىس بەرگەن ادام سانى 1 ميلليون 692 مىڭ 243 ادام بولدى. بۇل ەلەكتوراتتىڭ تەڭ جارتىسى سايلاۋعا كەلمەدى دەگەن ءسوز. ەندەشە جيەنبەكوۆتىڭ جەڭىسى 54 پايىز قىرعىزدىڭ داۋىسى دەۋ قاتە تۇجىرىم سەكىلدى.

- ءيا، شىنىندا جيەنبەكوۆتىڭ جەڭىسىن تولىق، تازا جەڭىس دەپ ايتۋ قيىن. سايلاۋعا تىركەلگەن ەلەكتوراتتىڭ جارتىسى عانا كەلدى.  جارتىسىنىڭ جارتىسى عانا جيەنبەكوۆكە داۋىس بەردى. دەمەك، حالىقتىڭ 4/1-عانا جيەنبەكوۆتى قولداپ وتىر. قىرعىزستانداعى سايلاۋشىنىڭ 55 پايزى قاتىستى دەگەن رەسمي اقپارات شىقتى.

سول جيەنبەكوۆ جەڭىسىن تويلاپ جاتقان كەزدە ايتقان ءبىر ءسوزى ماعان ۇنامادى. ول: «مەنىڭ ەشقاشان بابانوۆپەن قاتار قىزمەت ەتەمىن دەگەن ويىم جوق. ماعان ونىڭ كەرەگى جوق» دەدى. ەگەر قىرعىز بيلىگى ءوزىنىڭ حالقىن ويلايتىن بولسا، بابانوۆتىڭ پرەمەر-مينيستر بولۋى زاڭدى ەدى. ول ەكىنشى داۋىستى الدى. سايلاۋشىلارىدڭ 33 پايىزىنىڭ داۋىسىن العان، قىرعىز حالقىنىڭ 3/1-ءىنىڭ قولداۋىنا يە بولىپ وتىرعان ادامنىڭ پىكىرىمەن ساناسۋ كەرەك ەدى. بابانوۆتا رەسرۋس بار. تىم قۇرىعاندا باتىستىق ۇلگىدەگى ۇلتتىق كەلىسىم ۇكىمەتى دەگەن فورماتتا قارىم-قاتىناس جاساۋى كەرەك ەدى.

شىنداپ كەلەتىن بولسا، جەڭىلگەن كۇرەسكە تويمايدى دەگەن بار. بابانوۆ باسقاشا قيمىلداۋى دا مۇمكىن. اينالىپ كەلگەندە بۇگىنگى  سايلاۋعا دەيىن دە اتقارۋشى بيلىك ساياسي قاتەلىكتەرگە جول اشقان بولاتىن. ەڭ مىقتى دەگەن  ساياسەتكەرلەردى، وپپوزيتسيا قايراتكەرلەرىن تۇرمەگە تىقتى.

- ومىربەك تەكەباەۆ سەكىلدى قىرعىز بيلىگىنىڭ اتا ساياساتكەرىن دالەلسىز تۇرمەگە جاپقان اتامباەۆقا اشۋلى قىرعىز از ەمەس، راس.

- تەكەباەۆ پەن چوتونوۆتاردىڭ، مادۋماروۆ پەن بابانوۆتاردىڭ دا جاقتاستارى قاراپ قالمايدى. بابانوۆ بولماسا، باسقاسى شىعىپ كەتۋى مۇمكىن.

ءالى تالاي كواليتسيا قۇرىلادى. ءالى كوپ دۇنيە وزگەرەدى، اتامباەۆتىڭ اينالاسىنداعى ادامدار ءالى وزىنە قارسى شاباتىن بولادى. سوندىقتان، سايلاۋ ءبىتتى، بولدى دەۋگە ءالى ەرتە.

- ەڭ دۇرىسى، ءبىز قانداي قيمىل جاساۋىمىز كەرەك دەگەن ساۋالمەن اڭگىمەمىزدى تۇيىندەيىك.

- سايلاۋدىڭ اتى سايلاۋ. ءتىپتى، ەرتەڭ اتامباەۆپەن مامىلەگە كەلۋىمىز دە مۇمكىن. تاريحتى قاراپ وتىرساڭىز، بۇگىن بەت جىرتىسىپ جۇرگەندەر، ەرتەڭ بىرىگىپ جاتادى.

قازىر شەكارا ماسەلەسى بار. شەكارا ءسوزسىز اشىلۋى كەرەك. ەكى ەلدىڭ باسشىلارىنىڭ ايتىسىپ جاتۋى، ەكى حالىقتىڭ ءبىر-بىرىمەن جاۋلاسۋىنا الىپ كەلمەۋى كەرەك. ەكىنشى ماسەلە بار. ەكونوميكالىق قاۋىمداستىق بار. كەشە اتامباەۆ مىسالى «كرەديتتەرىڭىزدىڭ كەرەگى جوق» دەگەندەي ءسوزدى قىزدى-قىزدىمەن ايتتى. ول شىنىن ايتۋ كەرەك، ياعني بەرەتىن نارسە. بىرەۋدى جارىلقاپ جاتقان جوقپىز. ونىڭ دا سەبەپتەرى بار.

قازاق-قىرعىز جاقىن ەلمىز. تاتۋ تۇرۋىمىز قاجەت. ءبىر-بىرىمىزبەن بەت جىرتىسىپ، ءدۇرداراز بولىپ جۇرگەننىڭ ءتۇبى جاقسىلىققا اپارمايتىنىن ءبىز دە، قىرعىزدار دا بىلەدى. سونى ەندى پرەزيدەنتتەر تۇسىنسە...

- اڭگىمەڭىزگە راحمەت، ايدوس اعا!

- ىستەرىڭە ساتتىلىك!

پىكىرلەسكەن نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz