ءبىر ايدان اسىپ بارادى، رەسەيلىك انتون مەگەرديچەۆءتىڭ  «جوعارى ورلەۋ» («دۆيجەنيە ۆۆەرح») كينوسى ءوز ەلىن دە، وزگە ەلدى دە  ەلەڭ ەتكىزدى. جۇرت كينوتەاترلاردان تاماشالاپ، جاپپاي ماقتاپ جاتىر.  بىز دە كوردىك.  راسىندا دا جۇرەكتى قوزعايتىنداي-اق قاۋھارى بار بلوكباستەر ەكەن.  كينو  سوناۋ  1972 جىلعى  ميۋنحەندەگى وليمپيادادا  كەڭەس وداعىنىڭ ەرلەر باسكەتبول قۇراماسىنىڭ جانكەشتى جەڭىسىنە ارنالعان. ول كەزدە ءبىز ورتا مەكتەپتى جاڭا  بىتىرگەن  بوزبالامىز.  ەل نامىسى دەسە جانىپ تۇسەر ءبىر  كەزەڭ  ەدى.

ءالجان جارمۇحامەدوۆ

ميۋنحەندەگى اقش پەن كسرو كوماندالارىنىڭ  كەزدەسۋى  تاريحي دراماعا اينالدى. نەبارى  3 سەكۋند ويىن تاعدىرىن شەشكەن ايقاستا كەڭەستەر وداعى  قۇراماسىنىڭ ساپىندا قازاقتان شىققان تۇڭعىش وليمپيادا چەمپيونى، باسكەتبولشى الجان جارمۇحامەدوۆ  جاسىنداي جارقىلداعان. وسى فينالدىق ويىندا باسقالاردان ەڭ كوپ (36 مينۋت) الاڭعا اتوي سالعان بىردەن-ءبىر  وسى اعامىز ەكەن. ول كەڭەس سپورتشىلارىنىڭ اراسىندا كۋپەر تەستىن تاپسىرعان جالعىز كىسى. بۇل - تاريحي فاكت. سوندىقتان دا كارتينادا ءالجان اعامىزدىڭ وبرازى بار. ونى اكتەر ەمەس، سپورتشى الەكساندر رياپولوۆ سومداعان.

ال ەندى ءبىزدىڭ اڭگىمەمىز مىنادا. ءالجان اعامىزدىڭ ءرولىن سومداعان الەكساندر رياپولوۆ بىلاي دەيدى: «ول - تۇلعا. اكەسى - قازاق، شەشەسى - ورىس. تەگى ورتاازيالىق بولعانىمەن ، ول - ورىس.  ونىڭ بويىندا ورىستىڭ كۇشتى رۋحى مەن شىعىستىڭ دانالىعى بار. ءتىپتى ونى شەتەلدىكتەر «يندەەتس» دەپ قالعان سوڭ، ءبىز ونى قازاق ەمەس، «يندەەتس» عىپ سومدادىق. ءفيلمنىڭ ساياساتقا ءۇش قايناسا دا سورپاسى جوق»، - دەيدى. كينودا اقش كوشەلەرىندە جەرگىلىكتى ستريتبولشىلارمەن كەزدەسىپ  قالعاندا، ولار جارمۇحامەدوۆكە (رياپولوۆ) «ورىس يندەەتسى» - دەپ رەپليكا تاستايدى. بۇل ومىردە بولماعان. رەجيسسەردىڭ فانتازياسى. كينو تۇسىرىلمەس بۇرىن رەجيسسەر دە، اكتەر دە ءالجان اعامىزبەن (ماسكەۋدە تۇرادى) كەزدەسىپ، سويلەسىپتى. كينو شىققان كەزدە جەرلەسىمىز: «شىندىققا سايكەس كەلمەيتىنى كوپ، تىم اسىرەلەگەن، سۇمدىق»، - دەسە دە، بىرنەشە رەت قايتا-قايتا كورگەننەن كەيىن: «بۇل دەرەكتى ەمەس، كوركەم كينو، ايىرماشىلىق بولادى»، - دەپ باستاپقى پىكىرىنەن اينىپ قالعان. اينالىپ كەلگەندە بلوكباستەردە ەتنيكالىق قازاقتى تابا دا، تاني دا المايسىز. ال گرۋزين مەن ليتۆالىقتار  كوزگە ۇرىپ تۇر،  كەرىسىنشە، دارالانعان.  ولاردىڭ وزىندىك مىنەزى-قۇلقى، كوزقاراسى  ۇلتتىق ەرەكشىلىگى ەسكەرىلگەن. ءتىپتى كوماندا بولىپ گرۋزياعا دەيىن ساپارلايتىنى بار. فيلم ءبىز كورگەن زاماننىڭ، كەڭەستىك ساياساتتىڭ جاڭعىرىعىن: «ءبىرىمىز ءبارىمىز ءۇشىن، ءبارىمىز ءبىرىمىز ءۇشىن. وتان وتتان دا ىستىق» دەگەن سەكىلدى بەرە بىلگەن.

ايتسە دە، ورىستار جانكەشتىلىگىن  قويا ما، اڭىزعا اينالعان باسكەتبولشىلاردىڭ جەسىرلەرى كۇيەۋلەرىمىزدى دۇرىس كورسەتپەگەن، شىندىق بۇرمالانعان، رۋحى قورلاندى دەپ، كينو اۆتورلارىنا نارازىلىق ءبىلدىرىپ، داۋلاسىپ، سوتقا تارتقان. كوركەم شىندىق پەن دەرەكتى شىندىقتىڭ اراسىنداعى ءداستۇرلى تارتىس. وسىدان 46 جىل بۇرىن ميۋنحەندە جەڭىلگەن امەريكاندىقتار بالاسىنا، ءتىپتى بالاسىنىڭ بالاسىنا، ءتۇپ-تۇقيانىنا شەيىن جەڭىلىستى مويىنداماۋدى، كۇمىس  مەدالدى  الماۋدى وسيەت قىپ قالدىرىپتى.

ال ءبىز بولساق، ءفيلمدى بەتكە ۇستاپ، ءالجان اعامىزدى قازاقستانعا شاقىرىپ، مادەنيەت ءمينيسترى قابىلداپ، استانادا، جەر-جەردە كەزدەسۋلەر وتكىزىپ ءجۇرمىز. ونىمىز دۇرىس، ايتسە دە، فيلمدەگى ولقىلىقتى، قازاق ءالجان اعامىزدى "يندەەتس" جاساعاندارعا قارسىلىق بىلدىرسەك، دۇرىس بولار ەدى...

جانۇزاق ايازبەكوۆ، قوستاناي

Abai.kz