جارتى شىندىق
«مەن تولىق شىندىقتى ايتپايمىن، مەن جارتى شىندىقتى ايتامىن.
جارتى شىندىقتى جۇمساقتاپ ايتامىن، سونى كوپسىنەدى كەيبىرەۋلەرى».
ءازىمباي عالي، ساياساتتانۋشى
اقىماق بازاردان شىندىق ساتىپ الدى. ول ءۇشىن قىرسىق-قىڭىر ءۇش سۇراق بەرىپ، قايتارىمىنا ەكى جۇدىرىق جەدى. شىندىعىندا ءساتتى ساۋدا بولدى.
ارينە، ايتۋعا وڭاي! سەنبەسەڭ، شىندىعىڭدى ارقالاپ، ءجۇرىپ كورشى. شىندىق، شىنىمەن اۋىر. سوندىقتان شىندىقتى كوتەرىپ الىسقا جەتۋ، ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قولىنان كەلمەس.
ءوز شىندىعىن ارقالاپ، اقىماقتىڭ ابدەن زىقى شىقتى. تاستاۋعا قيمايدى. نە دەگەنمەندە، ول ءۇشىن تولەمىن تولەپ، قايىرىمىن دا الدى ەمەس پە؟ شىعار-شىقپاس جانى بار، ايتەۋىر اۋپىرىمدەپ ۇيگە جەتتى.
– اقىماق، سەن قايدا قاڭعىپ ءجۇرسىڭ؟ – دەپ، وعان ايەلى باس سالدى.
اقىماق، وعان بارلىعىن ايتىپ ءتۇسىندىردى. تەك ءبىر نارسەنى، شىندىقتىڭ نە ءۇشىن كەرەك ەكەنىن، ونى قالاي پايداعا جاراتىنىن تۇسىندىرە المادى. شىندىق، قاقپاعا سىيماي كوشەدە جاتىر.
ال، اقىماق پەن ايەلى نە ىستەيمىز، شارۋاشىلىققا شىندىقتى قالاي پايدالانساق، – دەپ كەڭەس قۇرۋدا. ويلاپ-ويلاپ، ەشتەڭە تابا المادى. شىندىقتى قوياتىن دا جەر جوق.
– بار دا شىندىعىڭدى سات! كوپ سۇراما، قانشا بەرسە سوعان قاناعات قىل. ءبارىبىر ونىڭ بىزگە پايداسى جوق، – دەدى ايەلى.
اقماق قايتادان ىڭقىلداپ بازارعا كەلدى. كوپشىلىك كورەتىن جەرگە تۇرىپ، ايقايعا باستى:
– شىندىق! شىندىق ساتامىن! كىمگە ناعىز شىندىق كەرەك – تەزدەتىڭدەر!
بىراق ەشكىم كەلمەيدى.
– ءاي، كوپشىىلىك! شىندىقتى الىڭدار. – ارزانعا بەرەمىن!
– جوق. بىزگە سەنىڭ شىندىعىڭنىڭ كەرەگى جوق. ءوزىمىزدىڭ دە شىندىعىمىز بار، ەشكىمنەن ساتىپ العان جوقپىز، – دەيدى كوپشىلىك.
اقىرى اقىماققا ءبىر ساتارمان كەلدى. شىندىقتى مىنا جاعىنان دا، انا جاعىنان دا قاراپ:
– جىگىتىم، شىنىمەن، شىندىعىڭدى ساتاسىڭ با؟ كوپ سۇرايسىڭ با؟
– ارزانعا، ءبىر راحمەتكە بەرە سالامىن!، – دەدى قۋانعان اقماق.
– ءبىر راحمەتكە.... جوق، ول مەن ءۇشىن قىمباتتىراق.
وسى كەزدە تاعى ءبىر ساتارمان كەلىپ، ول دا ساۋدالاسا باستادى. ولاي-بىلاي قاراپ، ساۋدالاسىپ، اقىرى، ەكەۋى بىرىگىپ ءبىر شىندىقتى ساتىپ الاتىن بولىپ كەلىستى.
ساتىپ الىپ، شىندىقتى تەڭ ءبولىستى. ءبۇتىن كەزدەگىلەرىمەن سالىستىرعاننان، ەكى جارتى شىندىقتىڭ ارقايسىسى الدە قايدا جەڭىل. وتە ىڭعايلى – جارتى شىندىقتار بولدى. بازاردا كەلە جاتقان ساتارماندارعا ءبارى قىزىعادى. سوسىن باسقا ساتارمانداردا، ولاردىڭ ۇلگىسىمەن، شىندىقتارىن قايتا ءپىشىپ وزدەرىنە ىڭعايلى عىپ الدى. كەيبىرەۋلەرى، نارىق، سۇرانىسقا ۇسىنىسىمىز ساي بولسىن دەپ، جارتى شىندىقتى دا كوپسىنىپ ونى قاق ايىرۋدا. ءسويتىپ كوپشىلىك ءار ءتۇرلى جارتىلاي شىندىقتارمەن قامداندى.
ەندى، ءوزارا سويلەسۋ دە، كەلىسۋ دە، الدە قايدا جەڭىل.
«ناعىز وڭباعانسىڭ!» – دەپ ايتۋدىڭ ورنىنا، جۇمساقتاپ، – «ءسىزدىڭ مىنەزىڭىز قيىنداۋ ەكەن» – دەپ ايتۋعا بولادى.
دورەكىنى شالدۋارسىز، – دەپ، وتىرىكشىنى – قيالشىل، – دەۋگە بولادى.
كەرەك دەسەڭىز، ءبىزدىڭ اقىماقتى ەشكىم اقىماق دەمەيدى، «وزىنشە ويشىل ادام»، – دەيدى.
مىنە, شىندىقتى وسىلاي پىرىم - پىرىم قىلۋدامىز!
باقىتتى قيسىقتان
Abai.kz
