اعا، التەكە، التىنبەك اعا... ون ەكى جىل ءوتىپتى. ءبىر مۇشەل! كىم سەنەدى؟ قاراپ وتىرسام، ءوزىڭىز تۋرالى ماردىمدى ەستەلىك جازا الماپپىن. تالاي تالپىنىپ تا ەدىم. جىل سايىن، قىستا، كۇزدە، جىلىنا كەمى ەكى رەت سۇحبات بەرىپ، ءداستۇرلى جيىنداردا ءسوز سويلەگەنىم بولماسا، ءوزىڭىز تۋرالى ارنايىلاپ ەستەلىك جازباپپىن، اعا. ويتكەنى سەنبەدىم. ءالى دە سەنەر ەمەسپىن. ءوزىڭىز ۇيرەتكەن جوق پا ەدىڭىز: كوزىڭ جەتىپ، دالەلىڭ جوق نارسەگە قاتىستى قولىڭا قالام الما دەپ؟! دۇنيەدە، قانشا ەسەيسەم دە، ەكى ادامنىڭ ءولىمىن قابىلداي الماي كەلەدى ەكەنمىن. ءبىرى – مارقۇم زاۋرەش شەشەم، ەكىنشىسى – ءوزىڭىز. ەستەلىك جازاتىن ۋاقىتى كەلەر دەپ سەنەمىن. ازىرگە، ءوزىڭىز تۋرالى ون ەكى ەستەلىك. ءوزىڭىزسىز وتكەن ون ەكى جىلعا ءبىر-ءبىر ۇزىك وي. ەركەلىگىمدى دە كوتەرەتىن ەدىڭىز، تەنتەكتىگىمدى دە تالاي كەشتىڭىز، بۇنىما دا ايىپ ەتپەسسىز، اعا...

***

1.

1992 جىلى مەملەكەتتىك قىزمەتكە كەلدىم. شامامەن 1994 جىلدان باستاپ پرەزيدەنت اكىمشىلىگىندە، ۇكىمەتتە التىنبەك سارسەنباەۆ دەگەن باسشى بار ەكەنىن ەستىپ جاتاتىنمىن. بىرنەشە جيىندا، تاريحقا، ادەبيەتكە قاتىستى شارالاردا الىستان كورگەنىم دە بار ەدى ءوزىڭىزدى.

1997 جىلى اقپارات جانە قوعامدىق كەلىسىم مينيسترلىگى قۇرىلدى. سول كەزدە ۇلكەن كونكۋرستان امان ءوتىپ، قاتارداعى قىزمەتكەر بولىپ قىزمەتكەرىڭىز اتاندىم. جاقىننان ءبىرىنشى كورگەن كەزىم سول ەكەن.

ءبىر قاعازداردى جازىپ، قابىلداۋ بولمەڭىزگە اپارىپ تاستاعانىم ەسىمدە. الدىمنان شىقتىڭىز. قولىڭىزدا ۇلكەن قوڭىر پورتفەلىڭىز ەسىمدە. ىمداسىپ امانداستىم دا، ءوزىڭىزدى وتكىزىپ، كابينەتىمە بارا بەردىم. سول كەزدە ميىما كەلگەن ءبىرىنشى ويىم: «التەكەڭ، شامامەن ەلۋدەگى كىسى شىعار». قيىن كەزدەردە باسشى بولدىڭىز، جۇمىس وڭاي بولعان جوق. بالكىم سودان دا بولار جاسىڭىزدان ۇلكەن كورىندىڭىز. شىنىم. سول كۇنى جىگىتتەردەن سۇراسام، نەبارى 35 جاستا ەكەنسىز عوي...

سول جىلدارى، جۇرەگىڭىز قىسىپ، پرەزيدەنتتىك اۋرۋحاناعا باردى دەپ ەستىگەم. سويتسە، ءسىزدى قاراعان دارىگەر كەلىنشەك: «شارشاعان، قاجىعان بولارسىز. كۇتىنۋىڭىز قاجەت. ەم-دوم الۋ كەرەك. ءسىزدىڭ جۇرەگىڭىز نەبارى 45-تەگى ادامدىكىندەي!» دەپ ىلە-شالا قۋانتقانداي بولىپتى. ءبىر ادامداي رەنجىپسىز...

كەيىننەن، بىرنەشە رەت وسىنى ءاجۋا قىلىپ ايتىپ وتىراتىن ەدىڭىز...

2.

جالپى العاندا، مينيستەرلىكتەردىڭ اراسىندا جۇمىسقا جاس ساياساتتانۋشىلاردى، الەۋمەتتانۋشىلاردى بىرنەشە ساتىلى كونكۋرسپەن قابىلداعان ەرىك ماعزۇمۇلى اسانباەۆتان كەيىنگى ءبىرىنشى ءمينيسترسىز دەپ ويلايمىن. جۇمىسقا جاڭا باعىت، جاڭا لەپ كەرەك دەپ بارشا وقۋ ورىندارىنا، عىلىمي ورتالىقتارعا جاريالى تۇردە حابار بەرىپ، ءبارىمىزدى ءوزىڭىز تاڭدادىڭىز.

1997-ءشى جىلدىڭ اياعىندا ءبىرىمىزدى قازىرگى الماتى قالالىق اكىمدىگى وتىرعان عيماراتتا كابينەتىڭىزگە جينادىڭىز. «قۇرمەتتى ارىپتەستەر، قىزدار، جىگىتتەر! بىرەر ايدا استاناعا كوشەمىز. تىزىمگە ەنگەن ازاماتتاردىڭ بارلىعىنا دا پاتەر الىپ بەرگىزەم. وعان ءسوز بەرەم! ءۇيلى-باراندى، ۇيلەنگەندەرىڭە ءبىر ايدىڭ ىشىندە، بويداقتارعا – ءارى كەتسە التى اي ىشىندە جاعداي جاسالادى. بويداقتار وزدەرىڭنەن كورىڭىزدەر!» دەپ جىميىپ ەدىڭىز.

سوزىڭىزدە تۇردىڭىز. استاناعا 8 اقپان كۇنى كوشىپ كەلدىك. ۇيلەنگەن ارىپتەستەرىمىز 8 ناۋرىز كۇنى قولدارىنا پاتەر كىلتتەرىن الىپ، قونىس تويلارىن جاساپ جاتتى. بىرنەشە ارىپتەستەرىمىزدى ءتۇن ىشىندە كەلىپ قۇتتىقتاعانىڭىز ەسىمدە. كوپ ۇزاماي بىزدەر – بويداقتار دا پاتەرلى بولدىق. قۋانعانىمىز-اي!

استانادا الماتىدان كوشكەن مينيسترلىكتەر مەن ۆەدومستۆولار قىزمەتكەرىنە پاتەر بەرۋدىڭ، بەرگىزۋدىڭ  قياناتى مەن قيامەتىن كەيىن بىلدىك. باسقا مينيسترلىكتەردە پاتەرلەرىن بەس، التى، ءتىپتى ون جىل وتە العانداردى دا بىلەمىز.

جاس بولساڭىز دا ىسكەرلىگىڭىز بەن بەدەلىڭىزدىڭ، ايتقان سوزگە ادالدىعىڭىزدىڭ ارقاسى دەپ بىلەمىن.

3.

جاس ساراپشىلاردى ءوزىڭىز كوپ وقىتتىڭىز، ساراپتاۋ-تالداۋ ىسىنە قاتتى قارادىڭىز. سىزگە دەيىن دە، سىزدەن كەيىن دە ساراپتاماعا قاتال، اسقان ىجداعاتپەن قاراعان باسشىنى كەزدەستىرمەپپىن.

اسىرەسە ءبىزدىڭ كىل جاس ماماننان قۇرالعان ىشكى ساياسات دەپارتامەنتىنە كوپ كوڭىل بولەتىن ەدىڭىز. ءوزىڭىز جۇمىستان كەيىن، بارشا جيىن-جينالىستاردى وتكىزىپ بارىپ، بىزدەردى جيناپ وتكىزەتىن سەمينارلارىڭىزعا ءالى دە قايران قالامىن.

الدىن-الا ەلىمىزدە بولىپ جاتقان ءبىر كورنەكتى، بيلىكتىڭ جانىنا باتىپ جاتقان ءبىر پروبلەمانى، شيەلەنىسكەن كونفليكتىنى ايتىپ، وسىعان بايلانىستى ناقتى ويلار مەن ۇسىنىستاردى دايىنداڭدار دەپ تاپسىرما بەرەتىن ەدىڭىز. بۇنى ەستي سالا ءبارىمىز جانتالاسا گازەت قاراپ، كىتاپ وقىپ، ءوزارا اقىلداسىپ، ۇلكەندەردەن اقىل سۇراسىپ كەتەتىن ەدىك. ول كەزدە قۇرىپ كەتكىر ينتەرنەت تە جوق بولاتىن...

سودان ءبارىمىزدى جيناپ، «ال، كەزەك-كەزەك ويلارىڭىدى ورتاعا سالىڭدار، بۇل جەردە ءبارىمىز دە ساراپشىلارمىز. باسشى، ۇلكەن-كىشى دەگەن جوق!» دەپ ەسكەرتىپ وتىراتىنسىز. ءالى ەسىمدە، الدىڭىزدا ۇلكەن بلوكنوت جاتاتىن. قىسىلا-قىمتىرىلا ءسوز سويلەپ جاتقان جاس قىزمەتكەرلەردىڭ ايتقانىن ۇقىپپەن تىڭدايتىنسىز. كوبىسىنە، بىلكىم، ىشتەي كۇلگەن دە شىعارسىز. بىراق سىر بەرمەيتىنسىز، ايتەۋىر. بىراق، اراسىندا تىڭ ويدى ەستىپ قالساڭىز، ءبىر ەكى سويلەم قىلىپ جازىپ الاتىنسىز. ەگەر ءبىزدىڭ ءبىر ويىمىز قاعازعا الىنسا قالاي قۋاناتىن ەدىك دەسەڭىزشى!

سول جىلدارى «قۇرمەت» وردەنىن السام بۇلاي قۋانباس ەدىم...

ۇلگەرسەڭىز سول كۇنى، كۇردەلى ماسەلە بولسا كەلەسى كۇنى بىرنەشە ادامدى شاقىرىپ، كەشەگى ماسەلە بويىنشا ماعان پرەزيدەنتتىڭ اتىنا حات دايىنداڭدار دەپ، بارشا ارگۋمەنتىن، ناقتى جۇرىستەرىن ەجىكتەپ ايتىپ بەرەتىن ەدىڭىز.

وسىنىڭ كوبىسى ناقتى ساياساتقا اينالدى. ناقتى ساياسي شەشىمدەر، قۇجاتتار، جوسپارلار رەتىندە جۇزەگە استى.

اقپارات، تالداۋعا قاتىستى تاعى ءبىر جايت ەسكە تۇسەدى. ىشتەگى، سىرتقا شىعاتىن قاعازداردىڭ بارلىعىنا دەرلىك ناقتى وسى قاعازدى جازعان قىزمەتكەردىڭ اتىنىڭ جازىلۋىن تالاپ ەتەتىن ەدىڭىز. كۇدىكتەنگەن، شيكىلىگى بار-اۋ دەگەن زەرتتەۋلەرگە، ساراپتاۋلارعا بولسا، سولاردى جازعان قىزمەتكەرلەردى ىشكى تەلەفونمەن باسشىلارعا ايتپاي شاقىرتىپ الاتىن ەدىڭىز.

سونداي ءبىر قوڭىراۋدان كەيىن العاش رەت جەكە ءوزىم الدىڭىزعا بارىپ، ءبىرشاما ۇزاق وتىرىپ سويلەسكەنىم ەسىمدە. قابىلداۋ بولمەڭىزگە بارىپ، ابدىراپ، «مينيستر شاقىرىپ ەدى...» دەپ تۇرسام، كومەكشىڭىز جۇگىرىپ شىعىپ، «قايدا ءجۇرسىڭ، سەنى شاقىرعالى قانشا ۋاقىت بولدى، كىر تەزىرەك!» دەپ كىرگىزىپ جىبەرمەسى بار ما؟!

جازعان قاعازىمنىڭ نە تۋرالى ەكەنى ەسىمدە قالماپتى. سۇراقتارىڭىزعا نە دەپ جاۋاپ بەرگەنىم دە ەسىمدە جوق. بىراق، وزىڭىزبەن جارتى ساعاتتاي وتىرىپ، قىزمەتىم، ءجۇرىس-تۇرىسىم، بويداق ءومىرىم تۋرالى سۇراقتارىڭىزعا ەجىكتەپ جاۋاپ بەرگەنىم ەسىمدە. سودان كەيىن ءجيى شاقىراتىن بولدىڭىز، سۇراقتارىڭىز دا ازايعانداي بولدى.

ءبىر تاڭ قالاتىنىم بار ەدى: كەيدە اسىعىستا، تىم تەز دايىندالعان قۇجاتتار بولاتىن. قازىر ەمەس، كەشە كەرەك ەدى دەيتىن زامان ەدى عوي. سوندا، كەيبىر كەزدەرى، شيكىلىك تانىتىپ، «وسى ءبىر كەمشىلىگىن باستىق بايقامايتىن بولار، وسى تۇسى السىزدەۋ-اۋ» دەيتىن قۇجاتتار دا بولاتىن. سونداي تۇستارىن كەرەمەت بايقايتىن ەدىڭىز. نە سيقىرىن بارىن ءالى دە تۇسىنبەيمىن.

تاجىريبە مەن دامىعان ينتۋيتسيا بولار دەيتىنمىن... ءالى دە سول ويدامىن...

1997-1998-1999 جىلدار قيىن كەزدەر ەدى عوي. ەل ىشىندە كۇندە ءبىر داۋ، كۇندە ءبىر نارازىلىق، كۇندە ءبىر كيكىلجىڭ تۋىنداپ وتىراتىن. اقپارات جانە قوعامدىق كەلىسىم مينيسترلىگى بولعاندىقتان بارىنە دە قاتىسىمىز بولاتىن. بارىنە ءبىر رەاكتسيا، بارىنە ءبىر قۇجات، ساراپتاما جاسايتىن ەدىك.

سول كەزدەرى كەشكى 7-8-دەردە شاقىرىپ، «باۋىرىم، مىناداي حات كەرەك! ەرتەڭ تاڭەرتەڭ توعىزدا دايىن بولۋى كەرەك» دەپ تاپسىراتىن ەدىك. قانشامىز جۇمىستا قونىپ، تۇڭگى  4-5-كە دەيىن قاعاز جازىپ، جۇمىستا قونىپ قالاتىن ەدىك!

ءبىر قىزىعى، سول كەشتە ساعات 1-2 لەردە ورىنباسارىڭىز نۇرالى سۇلتانۇلى بەكتۇرعانوۆ، اپپارات جەتەكشىڭىز گۇلسىم ومارقىزى، قانشا جىل بويى ورىنباسارىڭىز، سەگىڭىز بولعان الىبەك اسقاروۆ اعالارىمىز كەدي وزدەرى كەلىپ، كەيدە كومەكشىلەرىن جىبەرىپ ايران، بۋتەربرود، ءتىپتى ۇيدەن ىستىق تاماق الىپ كەلەتىن ەدى. سويتسەك، تاپسىرمانى بەرىپ تاستاعاننان كەيىن «جىگىتتەر ءتۇنى بويى جۇمىس ىستەيتىن ءتۇرى بار، رەتى كەلسە تاماقتارىن الىپ بەرىڭىزدەر، اش قالماسىن!» دەپ تاپسىرىپ كەتەدى ەكەنسىز...

كەلەسى كۇنى تاڭاتا كەلىپ، قاعازداردى قاراپ، تۇزەتەتىنىن تۇزەپ، جوعارى جاققا الىپ كەتەتىن ەدىڭىز. سوندا «تۇندە جۇمىستا قونعان جىگىتتەردى مازالاماڭىزدار! كەمى تۇسكە دەيىن مىزعىپ السىن!» دەپ باسشىلارىمىزعا تاپسىراتىن ەدىڭىز...

جاۋاپكەرشىلىگىڭىز بەن ادامگەرشىلىگىڭىز دەپ تۇسىنەتىنمىن...

1998 جىل بولاتىن. كونستيتۋتسياعا وزگەرىستەر ەنگىزىلەتىن بولدى. وپپوزيتسيا جەتەكشىسى اكەجان قاجىگەلدين مىرزا دا بەلسەندىلىك تانىتىپ، «مەن ءوز ۇسىنىستارىمدى بەرەمىن» دەپ تالپىنعان.

ەگكىمگە ايتقىزباي، ءۇش جىگىتتى شاقىرىپ، «ءبىر ءتۇن ىشىندە ءۇش باعىتتاعى كونستيتۋتسيا جوباسىن جاساپ شىعىڭىزدار!» دەپ تاپسىردىڭىز.

ەسىمدە، ءبىر ءتۇن وتىرىپ، لاتۆيا ما، ليتۆانىڭ با اتازاڭدارىن اتقارىپ، ءبىر نۇسقانى جاساپ، ونى اۋدارىپ شىقتىم. باسقا دا ارىپتەستەرىم سولاي. ءبىرى – بەرىك ابدىعاليەۆ، ەكىنشىسى – ەرلان سايىروۆ بولۋى كەرەك، ۇمىتپاسام.

سونى الدىرىپ، استاناداعى ءبىر باسپاعا ارقايسىسىنان شامامەن 200-300 داناداي باستىردىڭىز. سولاردىڭ نۇسقالارىن الىپ، بىزدەر ءوزىمىز دەپۋتاتتار، مينيسترلەر، جۋرناليستەر قوسىندارىنا تۇراتىن ۇيلەردىڭ بارلىعىنا دەرلىك ءتۇن ىشىندە اپارىپ تاستادىق.

كەلەسى كۇنى قاجىگەلدين استاناعا كەلىپ، ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكىزدى. استانا ۋ-شۋ. بۇل «ارنايى وپەراتسيادان» ارنايى قىزمەتتەر دە بەيحابار ەكەن. باسپا ءتىنتىپ كەتكەن ءبارى...

ەسەسىنە سول كۇنى پرەزيدەنتتەن: «نۇرسۇلتان ءابىشۇلى! وپپونەنتىڭىز قاجىگەلديننىڭ كونستيتۋتسيالىق جوباسىنا نە دەيسىز؟» دەپ سۇراعاندا، ول كىسى: «شىنىن ايتسام، الدىما تاڭەرتەڭ ءتورت نۇسقا كەلدى. قايسىسى قاجىگەلديندىكى ەكەنىن بىلمەيمىن...» دەپ اعىنان جارىلدى. سول كۇنى پرەزيدەنتتىڭ الدىنا عانا ەمەس، بارشا باسشىلاردىڭ، دەپۋتاتتاردىڭ الدىنا ءتورت نۇسقا تۇسكەنى وتىرىك ەمەس ەدى...

بۇل – قىلمىس ەمەس. ساياسي تەحنولوگيالىق ەكسپرومتىڭىزدىڭ ءبىرى ەدى. كەيدە جىميىپ، كەيدە وزىڭىزگە ءتان عانا كۇلكىمەن تاپسىراتىن ەكسپرومتىڭىز.

بۇگىنگىدەي وپپوزيتسيانى قۋدالاعاننان، تۇرمەگە تىققانان گورى ءتۇنى بويى ەڭبەكتەنىپ، تەر توگىپ تەحنولوگيالىق ءتاسىل تانىتقان ءتيىمدى دەپ ۇيرەتەتىن ەدىڭىز. ءوز باسىم ءالى دە سول ويدامىن...

تەحنولوگيا دەمەكشى...

پرەزيدەنتتىڭ ءبىر جازعى دەمالىسىنان كەيىن الدىنا باردىڭىز. سودان كەلە سالا بىرنەشە ادامدى جيناپ، ناقتى تاپسىرما بەردىڭىز.

پرەزيدەنت جەمالىستا جاتقان كەزىندە ءوز ويلارىن، مينيستەرلەرگە، اكىمدەرگە بەرەتىن ناقتى تاپسىرمالارىن قولىمەن جازىپ، قاتىستى ادامداردى شاقىرتىپ، قولدارىنا ۇستاتادى ەكەن. سونداي ءبىر قاعازدى الىپ كەلدىڭىز. ونىسى ءباسپاسوز بەن ينتەرنەتكە قاتىستى ويلارى بولاتىن.

ءبىر اپتادان كەيىن قاجەتتى قاعازدارىن جازىپ، ءباسپاسوز بەن ينتەرنەتكە قاتىستى زاڭناماعا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى زاڭ جوبالارىن ازىرلەپ اكەلدىك.

ءبىر كۇننەن كەيىن شاقىردىڭىز. قاباعىڭىز قاتۋلى، كوڭىلىڭىز جوق سياقتى كورىندى. «جىگىتتەر! مىنالارىڭ بولمايدى مۇلدەم! راس، تاپسىرما بار، بىراق باس ال دەسە، شاش الۋ مىندەت ەمەس. ويلانىپ ىستەۋ كەرەك» دەپ قايتارىپ جىبەردىڭىز. ارتىنان: «جىگىتتەر، دۇرىس تۇسىنىڭدەر! بىزدەر ماڭگى باقي شەنەۋنىك بولا المايمىز. ەرتەڭ، بالكىم، بىزدەر دە وپپوزيتسيا بولارمىز. سول كەزدە گازەت تىركەي الماي جۇرمەيىك!» دەپ قاداپ-قاداپ ايتىپ ەدىڭىز.

سول كەزدە ينتەرنەتتى بۇعاتتاۋ جونىندەگى كوميسسيا دا قۇرىلعان. كوميسسيا ءبىر اي جۇمىس ىستەپ: «ينتەرنەتتى بۇعاتتاۋ مۇمكىن ەمەس. رەتى كەلسە ساياسي تاسىلدەردى، ساياسي تەحنولوگيالاردى قولدانۋ قاجەت» دەپ ۇيعاردى. سول كوميسسيادا 4-5 ادام بولاتىنبىز. بىرەۋى، سوڭىنان راحات اليەۆكە ەرىپ، كوز جۇمعان جومارت ماجىرەنوۆ بولاتىن...

ءومىردىڭ، اسىرەسە ساياسي ءومىردىڭ قىزىعى مەن شىجىعى قاتار جۇرەدى عوي...

8.

قازىرگى كۇنى ىشكى ساياسات سالاسىندا جۇمىس ىستەگەن كەزدەرىمدى ماقتانىپ ايتا الامىن. بارلىعىن دۇرىس، بارلىعىن كەرەمەت دەي المايمىن. بىراق، سول كەزدەرى ەلدىڭ ساياسي باسشىلىعى قوياتىن تاپسىرمالاردى بارىنشا تەحنولوگيالىق تۇرعىدان، ادامي-ادامزاتتىق پرينتسيپتەردەن اسپاي ورىنداي الدىق دەپ ۇعامىن.

ءوزىڭىز دە كەيىن، وپپوزيتسيادا جۇرگەن كەزىڭىزدە ءبىراز ادامنان كەشىرىم سۇراپ، الدىنان ءوتتىڭىز. ساياساتكەر تۇلعالار ءبارىن دە تۇسىنەتىن دەپ ويلايمىن. سولارمەن سوڭعى كۇندەرىڭىزگە دەيىن سەرىكتەس، ارىپتەس بولدىڭىز. كەيبىرى دۇنيەدەن دە ءوتىپ كەتتى...

سول كەزدەرى قوجاناسىردىڭ ءبىر ءافساناسىن ءجيى ايتاتىن ەدىڭىز. قوجەكەڭ ايتادى ەكەن: «جۇرتقا نانعا قار جاعىپ جەۋدى ءوزىم ۇيرەتىپ ەدىم، سوڭعى كەزدەرى ءوزىمنىڭ ءىشىم اۋىراتىن بولدى» دەپ...

بىراق، «ءىش قانشا اۋىرسا دا»، قانشاما بيلىكتىڭ سۇمدىعىن كورسەك تە، ءدال سىزگە قارسى قاستاندىق جاسالادى دەپ ويلاماپپىز. ءوزىڭىز دە سەنبەيتىن ەدىڭىز...

مەن ءالى سەنگىم كەلمەيدى...

9.

ۇلت، نامىس دەگەن كەزدە تالاي رەت ورە تۇرەگەلەتىن ەدىڭىز. قاجەت بولسا ۇكىمەت باسشىلارىمەن، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىمەن اشىق تا، جابىق تا ايقاستىڭىز.

مەنىڭ ەسىمدەگىسى: قارسىلاستارىڭىز ءسىزدى ءتورت رەت قىزمەتتەن كەتىرە جازداعان. بارلىق قولىن جيناپ، ناقتى جارلىعىن دايىنداپ پرەزيدەنتكە دەيىن اپارعان. سول كەزدە دوستارىڭىز، جاقتاستارىڭىز الدىن-الا ەسكەرتىپ، پرەزيدەنتكە كىرىپ، جارلىقتاردىڭ كۇشىن بۇزعانسىز. ءبىر-ەكى جارلىقتى پرەزيدەنت: «ساعان ساباق بولسىن، ەستەلىك بولسىن!» دەپ قولىڭىزعا تابىستاعان. كەيىننەن، قاسىرەتتى اقپاننان كەيىن قاعازدارىڭىزدىڭ ىشىندە سول جارلىقتىڭ ءبىرىن كورىپ قالىپ ەدىم. تەك پرەزيدەنتتىڭ عانا قولى جەتىسپەي تۇرعان ەكەن...

تاعى ءبىر جايت. 1999 جىلى پارلامەنتتە جەر ماسەلەسى تالقىلاندى. سول كەزدە «قازاق جەردى جەكەمەنشىككە الۋعا دايىن ەمەس، قوعام دايىن ەمەس!» دەپ تالاي قاعاز جازدىڭىز. ەڭ قىزىعى سول كەزدەگى پرەمەر-مينيستر نۇرلان وتەبۇلى بالعىمباەۆتى كوندىردىڭىز. سول كىسىمەن اڭگىمەدەن كەيىن كەلىپ: «ايدوس، سروچنو، بالعىمباەۆتىڭ كازپراۆداعا بەرەتىن سۇحباتىن دايىندا!» دەپ تاپسىردىڭىز. ءۇش قاراپ، كۋرەرمەن پرەمەرگە ءۇش رەت جىبەردىڭىز. پرەمەر ماقالانى قارا كەشكە دەيىن ۇستادى. كەلەسى كۇنى گازەتتە «زەمليا نە پرەدمەت دليا پوليتيچەسكوگو تورگا» دەگەن سۇحباتى شىعىپ، ۇكىمەت پارلامەنتتەن جەر تۋرالى زاڭدى شاقىرتىپ الدى. بۇل پرەمەردىڭ دە، ءوزىڭىزدىڭ دە جەتىستىگىڭىز.

كەيىن 2004-2005 جىلدارى بولۋى كەرەك، الماتىنىڭ اينالاسىناعى ءبىر رەستورانعا شاقىردىڭىز. قاسىڭىزدا نۇرلان وتەبۇلى وتىر ەكەن. «نۇرەكە، سىزگە ايتقان جىگىت وسى. ءوز باۋىرىڭىز، جەرلەسىڭىز» دەپ تاپسىردىڭىز. نۇرەكەڭ راحمەتىن ايتتى. سول جىلدارى ءسىز نۇرەكەڭ ارقىلى، نۇرەكەڭنىڭ قولىن قويدىرىپ ەلدەگى جاعداي، قوعام، بيلىك تۋرالى پرەزيدەنتتىڭ اتىنا بىرنەشە جابىق قاعاز جازدىرعانىڭىز ەسىمدە.

10.

2004 جىلدىڭ پارلامەنت سايلاۋىنىڭ الدىندا ءسىزدى بيلىككە شاقىردى. ەكى-ءۇش كۇن بويى استانادا قىرۋار كەزدەسۋ، قىرۋار ايتىس بولدى. سودان كەيىن مەنى شاقىرتىپ الدىڭىز. ۇشىپ باردىم.

استاناداعى «ينتەركونتينەنتال» قوناقۇيىنىڭ دالىزىندە وتىر ەكەنسىز. كوڭىلىڭىز جابىرقاۋلى. قاسىڭىزدا وراز جاندوسوۆ، بولات ابىلەۆتەر، باسقا دا ارىپتەستەرىڭىز كەزەك-كەزەك كەلىپ ءجۇر ەكەن. بارىنە قوياتىن سۇراعىڭىز ءبىر: «وسىنىڭ قاجەتى بار ما؟ جۇرتقا نە دەيمىز؟ وسىنى قالاي تۇسىندىرەمىز؟ ءبارىبىر الدايتىنى بەلگىلى...»

مەنەن كەڭەس سۇراعانىڭىزدا كۇمانىمدى مەن دە ايتتىم. اراسىندا بىرەسە پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە، بىرەسە پرەزيدەنتكە بارىپ كەلدىڭىز...

كەلەس سالا: «باۋىرىم، بىلاي ەتەمىز! مەن رەسمي مالىمدەمە جاسايمىن. پارتيادا دا قالامىن. بىراق، ناقتى بىرنەشە تالاپ قويامىن. سونى جازىپ شىق. دايىن بولعاننان سوڭ وسىندا الىپ كەل» دەدىڭىز.

كەڭسەگە بارىپ، ءۇش ساعاتتاي وتىرىپ ءبىر نۇسقاسىن الىپ كەلدىم. ءبىر وقىپ، «شيكى» دەپ قايتاردىڭىز. تاعى ءبىر-كى ساعات وتىرىپ، قايتا اكەلدىم. «شيكى ءالى، ءپىسىرۋ كەرەك» دەپ تاعى ءبىر قايتاردىڭىز. تاعى ەكى ساعات وتىرىپ جاساعان نۇسقانى الىپ كەلدىم. كىشكەنە بولسا دا كوڭىلدەنىپ، «مىنە، ەندى مىناۋمەن جۇمىس ىستەۋگە بولادى» دەدىڭىز.

كەلەسى كۇنى پرەزيدەنت جارلىعى شىقتى. كوپ ۇزاماي مينيستر رەتىندەگى مالىمدەمەڭىز دە بارشا گازەتتە، سايتتا، تەلەديداردا جارىق كوردى. سايلاۋ ءادىل وتسە، ءباسپاسوز تۋرالى زاڭ وزگەرسە قالام دەدىڭىز. ويلاعانداي بولمادى. بيلىكتەن ەش ايانىشسىز ەكىنشى رەت كەتتىڭىز. مەنىڭ دە ەكىنشى رەتىم ەكەن...

مەن ەشقاشان جۋرناليست بولامىن، جۋرناليستيكاعا جاقىندايمىن دەپ ويلاماپپىن. مەنى كاسىپكە باۋلىعان ءوزىڭىز ەدىڭىز. سىزدەن العان ءبىلىم مەن ءتالىمدى ەش ۋنيۆەرسيتەتتەن بەس جىل وقىپ الا المايدى ەكەنمىن.

اقپارات مينيسترلىگى بولعاندىقتان كەيبىر ماڭىزدى دەگەن جاڭالىقتاردى ءوزىمىز جازاتىن ەدىك. جانە دە ءسىز تاپسىراتىن ەدىڭىز: مىنا ءماتىندى «كازپراۆدانىڭ»، «جاس الاشتىڭ»، «كاراۆاننىڭ» تىلىمەن جازىپ شىق دەپ. سولاردىڭ ەڭ وزىق دەگەن جۋرناليستەرىن وقى، ءتاسىلىن قارا، ۇيرەن دەپ قايتا-قايتا ايتاتىن ەدىڭىز.

بىرتتە ءبىر ءماتىندى بادىرايتىپ، ءبىر جارىم بەت قىلىپ الىپ كەلدىم. ەسىمدە، «ۆرەميا» گازەتىنە باراتىن اقپارات ەكەن. كۇلىپ جىبەردىڭىز. ۇندەمەي اق پاراق قاعازدى الىپ، ونى ەكى بۇكتەپ ءبىر جىرتتىڭىز، تاعى بۇكتەپ جىرتتىڭىز، تاعى بۇكتەپ جىرتتىڭىز. سول جىرتىلعان قاعازداردىڭ ءبىرىن الىپ: «ايدوس، وسى كول قىلىپ جازعانىڭ گازەتتەن وسىنداي قۇرتاقانداي عانا ورىن الادى. ەگەر ءدال قازىر اكەلگەن ءماتىنىڭدى مىنا ءبىر جاپىراق قاعازعا سىيدىرساڭ، ەرتەڭ يگور مەلتسەرگە زۆانداپ سالعىزام». جارتى ساعاتتاي تىراشتاندىم. سجازۋىم قانشا مايدا دەسەم دە سىيمادى. «كوردىڭ بە؟ ال ەندى ءماتىنىڭدى دۇرىستاپ تۇرىپ قىسقارتايىق!» دەپ قولىڭىزعا قالام الىپ، بەس سويلەمگە سىيدىردىڭىز. ماعان كەرەمەت ساباق بولدى.

ونداي ساباقتىڭ ءبىرازى ءالى دە جادىمدا. قازىر كەيبىر جىگىتتەردى ءوزىم ۇيرەتىپ ءجۇرمىن...

قاسىرەتتى اقپان ءالى ەسىمدە. ءسىزدىڭ سوڭعى كورگەنىم سەنبى كۇنى ەدى. كەشكى سەگىز جارىمعا دەيىن «جاس الاش» پەن «ەپوحا» گازەتتەرىنە شىعاتىن سۇحباتتارىڭىزدى بىرگە ازىرلەگەن ەدىك. كەرەمەت كوڭىلدى وتىردىڭىز...

سول كۇنى كۇن كۇركىرەپ، اۋا-رايى بۇزىلدى. انشەيىندە سىزبەن جۇرسەم مازالامايتىن كەلىنىڭىز قايتا-قايتا زۆانداپ مازانى الدى... «قوي، باۋىرىم، ۇيگە بار! كەلىنگە سالەم ايت، رەنجىمەسىن ماعان سەنى دەمالىستا جۇمىس ىستەتكەنىمە» دەپ شىعارىپ سالدىڭىز.

مەن ۇيگە كەتتىم. ءسىز ماڭگىلىككە اتتانعان ەكەنسىز، اعا...

ايەل جۇرتى سەزىمتال كەلە مە، قالاي ءوزى؟ كەلىنىڭىز كەيدە ءالى ايتادى: «سول كۇنى التەكەڭمەن ماشينەدە ۇيىنە نە كەزدەسۋگە بىرگە كەتكەنىڭدى ەلەستەتسەم، جۇرەگىم اۋىرادى» دەپ. كەيدە مەن دە ويلانام. بىراق، قورقىنىش پەن ۇرەي قالمادى، اعا...

...

ءالى سەنگىم كەلمەيدى. ءبىر كۇنى ۇلكەن ەستەلىك جازاتىن كۇن كەلەر دەپ سەنەمىن.

Abai.kz