كورنەكى سۋرەت

2017 جىلى قر ءدىن ىستەر جانە ازاماتتىق قوعام مينيسترلىگىنىڭ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ءدىني قىزمەت جانە ءدىني بىرلەستىكتەر ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوباسى  قالىڭ بۇقارا نازارىنا ۇسىنىلعانى بەلگىلى. بۇل زاڭ جوباسى ءبىلىم بەرۋ سالاسىن دا اينالىپ وتپەدى. قازىرگى كەزەڭدە رەسپۋبليكامىزدا ءبىلىم بەرۋدىڭ جاڭا جۇيەسى جاسالىپ، قازاقستاندىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى الەمدىك ءبىلىم بەرۋ كەڭىستىگىنە ەنۋگە باعىت الۋدا. سەبەبى،  ءبىلىم – قوعامدى الەۋمەتتىك، مادەني-عىلىمي پروگرەسسپەن قامتاماسىز ەتەتىن عاجايىپ قۇبىلىس، ادام ءۇشىن دە، قوعام ءۇشىن دە ەڭ جوعارعى قۇندىلىق.

دەگەنمەن، ءبىلىم نارىنە، اسىرەسە ءدىني بىلىمگە قۇشتار بولعان، ۇلكەن ءومىر جولىنا جاڭا قادام باسقان، ەلىكتەۋ مەن قىزىعۋشىلىعى مول جاستاردى ءوز تورلارىنا ءتۇسىرۋدى كوزدەيتىن تەرىس اعىمدار قانشاما قاراكوز جاستارىمىزدى ءوز شىرماۋىنا وڭايلىقپەن ءتۇسىرىپ جاتقانىنىڭ كۋاسى بولىپ وتىرمىز.  سوندىقتان، زاڭعا ەنگىزىلەتىن تولىقتىرۋلار ەلىمىزدىڭ جارقىن بولاشاعىن قالاۋشى  جاس ۇرپاعىمىزدىڭ ساناسىن ۋلاپ جاتقان جات اعىمدارعا توسقاۋىل قوياتىن شارالارعا ماڭىزدى ۇلەس قوسارى ءسوزسىز.

زاڭ جوباسىنىڭ نەگىزىندە قر «ءدىني قىزمەت جانە ءدىني بىرلەستىكتەر تۋرالى» زاڭىنىڭ 3-بابىنىڭ 6-تارماعى بويىنشا «ءدىندى وقىپ-ۇيرەنۋ ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ عيبادات عيماراتتارىندا (قۇرىلىس جايلارىندا), ءۇي-جايلارىندا، سونداي-اق رۋحاني ء(دىني) ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا ولاردىڭ جارعىلارىنا سايكەس ۇيىمداستىرىلادى جانە جۇزەگە اسىرىلادى. وزگە جاعدايلاردا ءدىندى وقىپ-ۇيرەنۋ وبلىستاردىڭ، رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالانىڭ جانە استانانىڭ جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارىمەن كەلىسۋ بويىنشا ۇيىمداستىرىلادى جانە جۇزەگە اسىرىلادى». ياعني، راديكالدى اعىمداردىڭ مەكتەپ قابىرعاسىندا، ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە وزدەرىنىڭ تەرىس ءارى ءداستۇرلى دىنىمىزبەن مۇلدەم ۇيلەسپەيتىن سان الۋان پىكىرلەرى مەن ۇستانىمدارىن  ۋاعىزداۋعا شەكتەۋ قويىلادى. مۇنداي تاجىريبەنى كورشىلەس تمد مەملەكەتتەرىنەن دە بايقاۋعا بولادى. مىسالى، تاجىكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ار ۇجدان جانە ءدىني بىرلەستىكتەر تۋرالى» زاڭى 23-بابىنىڭ 3-تارماعىنا سايكەس مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرى مەن مەكتەپتەردە، سونداي-اق ازاماتتاردىڭ ۇيلەرى مەن پاتەرلەرىندە ءدىني ۇيىمداردىڭ اعارتۋشىلىق جانە ناسيحات جۇمىستارىنا  تىيىم سالىنادى.

شەت ەلدەردە ءدىني ءبىلىم الۋ ماسەلەسىنىڭ زاڭنامادا رەتتەلۋىنە كەلسەك، كوپ جاعدايدا ءداستۇرلى ەمەس ءدىني اعىمدار يدەولوگيالىق باستاۋىن شەتەلدىك ءدىني وقۋ ورىندارىنان الاتىندىعىن ەسكەرە وتىرىپ، ازىرلەنۋ ۇستىندەگى زاڭدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارىنا ءدىني ءبىلىمدى شەت ەلدەردە الۋعا تەك جوعارعى ءدىني ءبىلىمدى ەلىمىزدە العاننان كەيىن عانا جول بەرىلمەك.   سەبەبى، ءداستۇرلى نەگىزدەگى جوعارى ءدىني ءبىلىم مەن قالىپتاسقان ازاماتتىق تۇرعىعا يە بولعاننان كەيىن وتانداستارىمىزدىڭ ءبىلىمىن ءارى قاراي جەتىلدىرۋى ءۇشىن شەت ەلدەرگە بارۋى قاۋىپتى سالدارلارعا سوقتىرمايدى دەپ سەنۋگە نەگىز بار.

ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ قاڭتار ايىندا پارلامەنت ماجىلىسىندە اتالمىش زاڭ جوباسىن تانىستىرۋ كەزىندە قر ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام ءمينيسترى ن.ەرمەكباەۆ: «ازاماتتارىمىز شەتەلدە، ونىڭ ىشىندە كۇماندى ءدىني وقۋ ورىندارىندا وقىپ، دەسترۋكتيۆتى يدەولوگيا ىقپالىنا ءتۇسىپ جاتىر. استىرتىن ءتۇرلى مەكتەپتەر مەن كۋرستاردا ءبىلىم الىپ، ەلگە ءبىزدىڭ قۇندىلىقتارىمىزعا جات ءارى راديكالدىق كوزقاراسىمەن ورالىپ جاتىر. وسىعان بايلانىستى زاڭ جوباسىندا قازاقستاندا بازالىق ءدىني جوعارى ءبىلىم الماعانداردى شەتكە شىعارۋدى شەكتەۋ ۇسىنىلىپ وتىر»، - دەپ قازاقستان ازاماتتارىنىڭ شەتەلدە ءدىني ءبىلىم الۋ ماسەلەسىن رەتتەۋ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى.

ياعني، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتارىنىڭ شەتەل مەملەكەتتەرىندە رۋحاني ء(دىني) ءبىلىم الۋىنا قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا جوعارعى رۋحاني ء(دىني) ءبىلىم العاننان كەيىن عانا جول بەرىلەتىن بولادى. ال حالىقارالىق شارت (كەلىسىم) نەگىزىندە، سونداي-اق تىركەلگەن ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ قازاقستاندا رۋحاني ء(دىني) ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارى بولماعان جاعدايلاردا عانا شەتەلدە وقىپ-ۇيرەنۋگە بولادى. الايدا، رۋحاني ء(دىني) ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارى ءوز قىزمەتتەرىن وقۋ، عىلىمي-زەرتتەۋ جانە قارجىلىق قىزمەتى تۋرالى قوعامدى حاباردار ەتە وتىرىپ، اشىق تۇردە جۇزەگە اسىرۋى ءتيىس. وسى نورما قازاقستان ازاماتتارىنىڭ شەت ەلدەردە رۋحاني ء(دىني) ءبىلىم الۋ ءتارتىبىن رەتتەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

سونىمەن قاتار، ءبىلىم بەرۋ تۋرالى قۇجاتتاردى تانۋ جانە نوستريفيكاتسيالاۋ  زاڭ جۇزىندە قاتاڭ   قولعا الىنادى. ءبىلىم تۋرالى قۇجاتتاردى نوستريفيكاتسيالاۋ –  حالىقارالىق نەمەسە شەتەلدىك وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم العان تۇلعالاردىڭ قۇجاتتارىنىڭ بالامالىلىعىن انىقتاۋ ماقساتىندا، ءبىلىم تۋرالى قۇجاتتاردى تانۋ تۋرالى اتالعان مەملەكەتپەن حالىقارالىق شارت بولماعان جاعدايلاردا جۇرگىزىلەتىن ءراسىم. بۇل ءوز كەزەگىندە شەتەلدەگى قازاقستاندىق ستۋدەنتتەردىڭ ءبىلىمىن باقىلاۋ ءۇشىن ماڭىزدى قادام بولماق. قازىر مەملەكەتتىك ورگاندارمەن شەتەلدىك وقۋ ورنىنا رۇقساتناما نەگىزىندە قابىلداۋ تۋرالى كەلىسىمدەر جاساۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە.

وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن دا شەتەل اسۋعا قۇمار، باعىتىن جات اعىمداردان ىزدەگەن جاستاردى ەلگە قايتارۋ تۋرالى قمدب دابىل قاققان بولاتىن. دىني ءبىلىم الۋ ماقساتىمەن شەتەل اسقان جاستارىمىز ءدىن اتىن جامىلعان جات اعىمداردىڭ يدەولوگياسىنا اربالىپ، شەتىن كوزقاراس نيەتىندە كەتىپ جاتقان مىسالدارى دا بار. سوندىقتان، الداعى وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار جاستارىمىزدى بارىنشا ساقتاندىرۋدىڭ كەپىلى بولادى دەپ ۇمىتتەنەمىز.

ەلۋباي قايرات مەندىبايۇلى – «قاھارمان ۇرپاق» قق توراعاسى

Abai.kz