ۇكىمەتىمىزدىڭ «تسيفرلى قازاقستان» اتتى مەملەكەتتىك باعدارلامانى قابىلداعاندىعىنا كوپ ۋاقىت وتكەن جوق.  ونىڭ قازىرگى تاڭدا اسا قاجەتىلىگىنە ەشكىم دە كۇمان تۋدىرا قويماس. ول جەمىستى تۇردە جۇزەگە اسقان كەزدە ەكونوميكامىز مۇلدە باسقا قالىپقا ەنەدى. باسقارۋ ءتاسىلى جەڭىلدەيدى، ەڭبەك ونىمدىلىگى بىرنەشە ەسەگە وسەدى، تەحنولوگيا تۇبىرىمەن جاڭارادى. قىسقاسى، ءبىزدىڭ دامىعان ەلدەردىڭ قاتارىنان كورىنۋىمىزگە تولىق مۇمكىندىگىمىز بار. ەڭ باستىسى، قاراپايىم ادامداردىڭ جاقسى جۇمىس ىستەپ، دەمالۋى مەن ەمدەلۋىنە قولايلى جاعاداي تۋعىزىلادى. الايدا وسىناۋ جاقسى جاڭالىقتار مەن وڭ وزگەرىستەردىڭ ءمان-جايىن قالىڭ كوپشىلىك تۇسىنە قويدى ما ەكەن؟ وعان مەنىڭ ۇلكەن كۇمانىم بار. ويتكەنى تسيفرلى تەحنولوگيا داۋىرىنە وتۋگە دەگەن دايىندىق اسا كوڭىلگە قونا قويمايتىن سەكىلدى. ماسەلەن، كوپ جۇرتتىڭ كوڭىلىنەن شىعا بەرمەيتىن دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن الىپ قارالىق. ونى تسيفرلاندىرۋدى ءبىزدىڭ وبلىس قىزۋ قولداپ، بىردەن ءىلىپ اكەتتى .وسى جىلدىڭ باسىنان باستاپ  «قاعازسىز اۋرۋحانا» مەملەكەتتىك جوباسى اياسىندا اۋرۋحانالاردى، ەمحانالار مەن ديسپانسەرلەردى تسيفرلاندىرۋ جۇزەگە اسىرىلماق. بۇل نە بەرەدى؟ ول ەڭ الدىمەن دارىگەرگە ونلايىن رەجيم نەگىزىندە جازىلۋعا، ەلەكتروندى سىرقات قاعازى مەن ەلەكتروندى دەنساۋلىق تولقۇجاتىن تىركەۋگە جول اشادى.

-تسيفرلاندىرۋ اياسىنداعى مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋ ادامدارعا اسا قولايلى بولماق،-دەيدى قازاقستان رەسپۋبليكاسى دەنساۋلىق ساقتاۋدى دامىتۋ رەسپۋبليكالىق ورتالىعى فيليالىنىڭ باسشىسى اندرەي سولوۆەۆ.

«قازىر ەكىنىڭ بىرىندە قالتا تەلەفونى بار. دەمەك،  ءموبيلدى قوسىمشالاردىڭ تيىمدىلىگى ارتادى. سول قالتا تەلەفونى ارقىلى وزىڭە ىڭعايلى ۋاقىتتا دارىگەرگە جازىلاسىز، جەكە كابينەتكە تىركەلەسىز جانە دە ونلاين كەڭەس الا الاسىز. سونداي-اق پاتسيەنت زەرتحانا زەرتتەۋىنىڭ قورىتىندىسىن دا ونلاين رەجيمدە الادى. ال ەلەكتروندى تولقۇجاتتا سىرقاتىنىڭ تاريحى، ءتىپتى اللەرگيالىياسى جايلى دا جازىلادى. وسىناۋ ءتسيفرلى تۇردە تىركەلۋ تىزىمىنە وبلىسىمىزداعى ءۇش پسيحاتريالىق اۋرۋحانا، سپيد ورتالىعى، بالالار ءتىس ەمحاناسى مەن ونكولوگيالىق ديسپانسەر ەنگىزىلىپ وتىر»، دەيدى اندرەي سولوۆەۆ مىرزا.

قاراپ وتىرساڭ، ەرتەڭ اۋىرا قالساڭ، ءبارى دە جەپ-جەڭىل شەشىلىپ، ۇزان-قايىر كەزەكتەن ارىلىپ، دارىگەرلەر جانىڭنان تابىلا كەتەدى ەكەن. مۇنان ارتىق قانداي ارمان كەرەك. ارمان دەگەندى بەكەر كايتىپ وتىرعان جوقپىز. ويتكەنى بۇل عاجايىپتىڭ مىناۋ ناقتى ومىردە بىردەن جۇزەگە اسۋى تىم قيىن بولاتىن ءتۇرى بار. ويتكەنى ونى جىلدام ەنگىزۋگە تولىق جاعداي جوق دەسەك تە بولادى. ونى قوستاناي وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ دەپارتامەنتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ابات جاۋىكوۆ مويىنداعانداي كەدەرگىلەر جەتىپ ارتىلادى. ماسەلەن، باستى پروبلەما كەڭ جولاقتى، اسا جىلدام عالامتورعا كەلىپ تىرەلەدى. ونسىز تسيفرلى تەحنولوگيا دەگەندى جىلى جاۋىپ قويۋعا بولادى. ال ورىنباساردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا الگىندەي عالامتور وڭىردەگى تەك 164  مەديتسينالىق مەكەمەدە عانا بەر. بۇل  مۇنداي بارلىق مەكەمەنىڭ 32 پايىزىنا ازەر جەتەدى. قالعاندارى، ياعني ۇشتەن ەكىسى باياعى تاز قالپىندا. مۇنى از دەسەڭىز، وبلدىسىمىزداعى 366 اۋىلدىق دەنساۋلىق مەكەمەسىندە عالامتور دەگەننەن مۇلدەم حابارسىز. مىنە، سوندىقتان دا تەك ونى وتكىزۋگە عانا 400 ميلليون تەڭگە ءبولىندى. سونىمەن قاتار، دارىگەرلەردىڭ وزدەرىن عالامتوردى يگەرۋىنە ارنايى بولىنەتىن قاراجاتتى قوسىڭىز. ول دا اناۋ-مىناۋ ازعانتاي دۇنيە ەمەس، قوماقتى قارجى. بۇعان ەندى وبلىسىمىزدا دارىگەرلەرگە دەگەن مۇقتاجدىقتىڭ ەوەلدەن ەرەكشە ەكەندىگىن قوسىڭىز. ماسەلەن، ءبىزدىڭ وڭىردە عانا بارلىعى 600-دەي دارىگەر جەتىسپەيدى. اسىرەسە، انەستەزيولوگ، حيرۋرگ، رەانيماتولوگ، اكۋشەروۆ-گينەكولوگ ي پەدياتر دەگەندەر مۇلدەم قات. بۇل پروبلەمالاار اۋىلدىق جەرلەردە عانا ەمەس، ۇلكەن قالالاردا دا وتكىر كۇيىندە قالىپ وتىر. ماسەلەن، قوستاناي قالاسىنداعى پەريناتالدىق ورتالىق ماماندارمەن تەك 60 پايىزعا عانا جابدىقتالعان. دەمەك، الدىمەن كادرلار ماسەلەسىن شەشەىپ الماي، قانداي            جاڭالىق ەنگىزەم دەۋ، بوس اۋرەشىلىك.

مىنەكەي،وسىدان كەيىن كوڭىلگە كوپ كۇدىك ۇيالايتىندىعىن قالاي جاسىرارسىز. ونىڭ ۇستىنە دارىگەرگە ونلاين-رەجيمىندە قابىلداۋعا جازىلۋ سول باياعى وراسان ۇلكەن كەزەكتى قالاي ازايتاتىندىعىن ەشكىم دە ءتۇسىندىرىپ بەرە المايدى. وبلىسىمىزدا مەديتسيتسنا سالاسىندا دارگەرلەردىڭ جەتىسپەتيتىندىگى ايتىلا دا، جازىلا دا جاۋىر بولعان تاقىرىپ ەكەندىگىن ەسكەرسەك، الگى كەزەك دەگەن پالەنىڭ ازاياتىندىعىنا ەشكىم دە سەنبەيدى. دەمەك، مامانداردىڭ قات كەزىندە تسيفرلى تەحنوگيانى ەنگىزۋ جوعارى جاققا جالعان اقپارات بەرىپ، «ءبارىن دە قاتىرىپ جاتىرمىز» دەپ جاقسى اتتى كورىنىپ قالۋ دەمەسكە لاج جوق. جالپى، بىزدە قانداي دا باستاما الدىمەن ەش دايىندىقسىز باستالىپ، كەيىن ول سيىرقۇيىشاقتانىپ كەتىپ، ەشكىمنىڭ دە ەسىندە قالمايتىن «جازىلماستاي سىرقات» سيندرومى بار. ءبىزدىڭ قورقاتىنىمىز وسى. ايتپەسە وسى تسيفرلى تەحنولوگيانىڭ ويداعىداي جۇزەگە اسۋىنا تىلەكتەس ەمەس ادامدى تابۋ قيىن شىعار.

جايبەرگەن بولاتوۆ

قوستاناي

Abai.kz