ءبىزدىڭ وبلىسىمىزدا قاراپايىم جۇمىسكەرلەردىڭ  قۇقىقتارى اياققا تاپتالىپ، جۇمىس بەرۋشىلەر وزدەرىن  وزگەلەردەن جوعارى تۇرعان ەرەكشە جاندار ەسەبىندە ساناۋى جامان ادەتكە اينالىپ كەتكەلى قاشان. بۇلار ەڭبەكشىلەردى قورعاۋعا باعىتتالعان زاڭ اتاۋلىعا مۇرنىن شۇيىرە قارايدى. سوندىقتان دا بولار، ءبىزدىڭ وبلىس جاپپاي زاڭ بۇزۋشىلىق جونىنەن شىعىس قازاقستان، اقتوبە، وڭتۇتسىك قازاقستان مەن سولتۇستىك قازاقتان وبلىستارىنان كەيىنگى بەسىنشى ورىندى مىقتاپ يەلەنگەن.

وسىناۋ ابىروي اپەرمەيتىن ورىننان ازىرگە جىلجي قوياتىن نيەتى بايقالمايدى. بىلتىرعى جىلى ەڭبەك جونىندەگى وكىلەتتى ورگانعا ەڭبەكشىلەردىڭ ءوز قۇقىقتارىنىڭ بۇزىلعاندىعى حاقىندا بارلىعى ءبىر مىڭنان استام ارىز-شاعىم تۇسكەن. مۇنىڭ 700-دەن استامى شاعىن جانە ورتا بيزنەس يەلەرىنىڭ بەتىمەن كەتۋشىلىگىن ايعاقتايدى. ءبىزدىڭ بيزنەسمەن دەگەندەرىمىز جۇرتتىڭ تيەسىلى جالاقىلارىن تولەۋگە كەلگەندە ساراڭدىعى ۇستاپ قالادى. ال بۇگىن جۇمىس ىستەپ جۇرگەندەردىڭ ەرتەڭگى ناپاقاسى - زەينەتاقى قورىنا تيەسىلى اقشاسىن اۋدارۋدى ءتىپتى مىندەت دەپ تە سانامايدى. مۇنى وبلىستىق بيلىكتىڭ وزدەرى دە مويىنداۋعا ءماجبۇر بولدى.

ماسەلەنىڭ ۋشىققانى سونشالىق وبلىس اكىمى ارحيمەد مۇقانبەتوۆ وسىعان بايلانىستى شۇعىل جينالىس اشۋىنا تۋرا كەلدى. مۇندا ءبىراز سوراقى جايلاردىڭ بەتى اشىلدى.

- جالپى الىپ قاراساق، انىقتالعان زاڭ بۇزۋشىلىقتار 2016 جىلمەن سالىستىرعاندا 37 پايىزعا ءوسىپ كەتكەن، - دەيدى وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى م.جۇندىباەۆ. - مۇنىڭ ىشىندە تەك ەڭبەك قاتىناستارى جونىندەگى زاڭسىزدىق 34 پايىزعا، ەڭبەك قاۋىپسىزدىگى مەن ونى قورعاۋ 81 پايىزعا كوتەلىپ كەتسە، ادامداردى جۇمىسپەن قامتۋداعى كەلەڭسىزدىك ەكى ەسەگە دەيىن ءوسىپ كەتكەن.

مىنە، وسىنداي زاڭ بۇزۋشىلىقتىڭ سالدارىنان شاعىن جانە ورتا بيزنەسكە  سالىنعان ايىپ 86 ميلليون تەڭگەگە جەتتى. ال تەك بيىلدىڭ وزىندە عانا بۇل كورسەتكىش 8 ميلليوندى قۇراپ وتىر.

زەرتتەۋدىڭ ناتيجەسى ارىز-شاعىمداردىڭ باسىم بولىگىن ەڭبەكشىلەردىڭ جالاقىلارىن دەر كەزىندە الا الماي، سورلاپ جۇرگەندىگىن ايقىن تانىتىپ وتىر. بىلتىرعى جىلى وكىلەتتى ورگان عانا  120 ميلليون تەڭگە قارىزدى ازەر دەگەندە قايتاردى. ال جالپى داعدارىسقا قارسى شتابتىڭ ارالاسۋىنىڭ ارقاسىندا عانا 250 ميلليون تەڭگە قارىزدىڭ ورنى جابىلدى.

ءبىر قىزىعى وسى ۋاقىتقا دەيىن، پالەن ايلار بويى جيناقتالعان جالاقى قارىزى وسى جينالىستا بىردەن شەشەلە قالاتىن بولدى. جۇرتقا قارىز جونىنەن باسقارلاردى شاڭ قاپتىرعان وڭىرىمىزدەگى «سەۆەر-پتيتسا» اتتى اكتسيونەرلىك قوعامنىڭ ديرەكتورى كونستانتين مياكوتين بۇل پروبلەمانى اسا قىسقا مەرزىمدە ويداعىداي شەشەتىنىنە ۋادە بەرىپ، جينالعانداردى قارق قىلدى. سوندا بىلتىردان بەرى ساعىزداي سوزىلىپ كەلگەن قارىزدى دەر كەزىندە وتەۋگە كىم كەدەرگى بولدى ەكەن دەگىڭ كەلەدى. الدە جۇتقا تيەسىلى اقشانى بەرۋ ءۇشىن وبلىس باسشىسىنىڭ قاتىسۋىمەن جەدەل جيىن وتكىزۋ قاجەت پە؟

تاعى ءبىر قارىزعا بەلشەسىنەن باتقان كاسىپورىننىڭ ءبىرى — «رۋدرەم-1» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى كاسىپورنىنىڭ جۇرتقا بەرەشەگى 2 ميلليون تەڭگەدەن اسىپ كەتكەن. ونىڭ باسشىسى ۆالەري شلىچكوۆ جاعدايدى ءۇش اي مەرزىم ىشىندە دۇرىستايمىن دەپ انت-سۋ ءىشىپ جاتىر.

مۇنداي كوزبوياۋشىلىق پەن جالعان ۋادەگە اكىم ابدەن جالىقسا كەرەك. ماسەلەنىى توقتەسىنەن قويدى.

- وسى باسقا كاسىپورىندار قالايشا ەش قارىزسىز جۇمىس ىستەپ جاتىر؟ - دەدى ول. - دەمەك، پروبلەما باسقادا بولىپ تۇر عوي.سىزدەردىڭ كاسىپورىنداعى اينالمالى قارجى باسقا جاققا كەتىپ جاتىر دەگەن ءسوز بۇل. قۇرىلتايشىلارىڭىز تەك ءوز قالتاسىن ويلايدى. كاسىپورىندا قاجەت كەزىندە جۇمسالۋعا ءتيىستى قارجى رەزەرۆىن قۇرۋعا دەگەن نيەت جوق. قىسقاسى، ويلايتىندارىڭىز قارا باستارىڭىزدىڭ قامى.

ءبىزدىڭ دە اكىمنىڭ سوزىنە الىپ-قوسارىمىز جوق. الايدا ارحيمەد بەكەجانۇلىنىڭ مۇنداي جۇمىس ءتاسىلىن دە اقتاۋ قيىن. جىلدىر بويى قارىزدارى قوردالانىپ قالعان كاسىپورىنداردى  قاتاڭ قاداعالاپ، دەر كەزىندە شارا قولدانىپ وتىرۋعا كىم قولىن قاعىپتى؟. جۇيەلى تۇردە تەكسەرۋ جۇرگىزىپ وتىرۋعا كىم كەدەرگى؟ ءارى اش قارىن، ءارى بولاشاق زەينەتاقىسىنان دا قاعىلعان قاراپايىم حالىقتىڭ قامىن كىم ويلايدى؟ بيزنەسمەنگە ەڭ الدىمەن پايدا عانا كەرەك. حالىقتىڭ قامى ول ءۇشىن اسا ماڭىزدى ەمەس. بۇل تەك بيلىكتىڭ ەنشىسىندەگى شارۋا. ال ەگەر قارىز ماسەلەسى اسقىنىپ كەتسە، وندا جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ دارمەنسىزدىگى مەن جۇيەلى تۇردە جۇمىس ىستەۋگە قۇلىقسىزدىعى دەپ ۇققان ماقۇل. ال ىلعي تەك جينالىس جاساي بەرۋدى ءتيىمدى باسشىلىق دەپ اتاۋعا اۋىز بارمايدى.

جايبەرگەن بولاتوۆ، قوستاناي

Abai.kz