پارلامەنت ەكى وتتىڭ ورتاسىندا قالىپ تۇر. الدە شىنايى تابيعاتى وسى ما ەكەن؟ كۇنى كەشە پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ مەرزىمىنەن بۇرىن پرەزيدەنت سايلاۋىن وتكىزۋ جونىندە زاڭ جوباسىن ۇسىنعانى سول ەدى دەپۋتاتتار دەرەۋ جينالىپ، لەزدە الگى زاڭدى قابىلداپ تاستادى. جەتى مينۋتتىڭ ىشىندە. مەملەكەتتىك ءمانى زور شەشىمدى قابىلداۋ ءۇشىن ءبىزدىڭ دەپۋتتارعا جەتى مينۋت جەتەدى ەكەن. ءيا، بۇنداي قابىلداۋ بۇرىن سوڭدى قازاق جەرىندە ءام الەمدە بولعان ەمەس ء(بىزدىڭ بيلىكتەگىلەردىڭ ءسۇيىپ ايتاتىن ءسوزى).

قالاي بولعاندا دا قابىلداناتىن زاڭ ەكەنىن حان تۇگىل قاراشاسى ءبىلىپ وتىرعاندا تىم قۇرىسا، ساياسي سالاماقتىلىق تانىتىپ جارتى ساعاتقا شىدامدارى جەتپەگەن ...قالاۋلىلاردىڭ ءحالى تىم مۇشكىل ەكەنىنە بۇكىل ەلدىڭ كوزى جەتىپ، سايلاۋشىلار جاعاسىن ۇستاپ، بالالارىنىڭ كوز، قۇلاعىن بىتەپ اۋرە بولىپتى.

رەفەرەندۋم... ىلە-شالا مەرزىمىنەن بۇرىن پرەزيدەنتتىك سايلاۋ... وسىناۋ ساياسي ناۋقان دەپۋتاتتاردىڭ بار بولمىسىن جارقىراتا كورسەتىپ، ولارعا ەلدىڭ ءسوزىن ايتپاق تۇگىلى، جوعارىدان نۇسقاۋ تۇسپەسە قارا باستارىن قالاي الىپ ءجۇرۋى مۇڭ ەكەنىن اششى دا بولسا ۋاقىت  ايگىلەپ بەردى.

بۇدان بىلايعى جەردە دەپۋتات مىرزالاردىڭ، ولگەندە بىرەۋى حالىقتان دەمەي-اق قويايىق، ءوز سايلاۋشىلارىنان كەشىرىم سۇرايتىن شىعار دەگەن جىلت ەتكەن وي دا جوق ەمەس. ءاي، بىراق...

پارلامەنت ەكى وتتىڭ ورتاسىندا قالىپ تۇر. الدە شىنايى تابيعاتى وسى ما ەكەن؟ كۇنى كەشە پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ مەرزىمىنەن بۇرىن پرەزيدەنت سايلاۋىن وتكىزۋ جونىندە زاڭ جوباسىن ۇسىنعانى سول ەدى دەپۋتاتتار دەرەۋ جينالىپ، لەزدە الگى زاڭدى قابىلداپ تاستادى. جەتى مينۋتتىڭ ىشىندە. مەملەكەتتىك ءمانى زور شەشىمدى قابىلداۋ ءۇشىن ءبىزدىڭ دەپۋتتارعا جەتى مينۋت جەتەدى ەكەن. ءيا، بۇنداي قابىلداۋ بۇرىن سوڭدى قازاق جەرىندە ءام الەمدە بولعان ەمەس ء(بىزدىڭ بيلىكتەگىلەردىڭ ءسۇيىپ ايتاتىن ءسوزى).

قالاي بولعاندا دا قابىلداناتىن زاڭ ەكەنىن حان تۇگىل قاراشاسى ءبىلىپ وتىرعاندا تىم قۇرىسا، ساياسي سالاماقتىلىق تانىتىپ جارتى ساعاتقا شىدامدارى جەتپەگەن ...قالاۋلىلاردىڭ ءحالى تىم مۇشكىل ەكەنىنە بۇكىل ەلدىڭ كوزى جەتىپ، سايلاۋشىلار جاعاسىن ۇستاپ، بالالارىنىڭ كوز، قۇلاعىن بىتەپ اۋرە بولىپتى.

رەفەرەندۋم... ىلە-شالا مەرزىمىنەن بۇرىن پرەزيدەنتتىك سايلاۋ... وسىناۋ ساياسي ناۋقان دەپۋتاتتاردىڭ بار بولمىسىن جارقىراتا كورسەتىپ، ولارعا ەلدىڭ ءسوزىن ايتپاق تۇگىلى، جوعارىدان نۇسقاۋ تۇسپەسە قارا باستارىن قالاي الىپ ءجۇرۋى مۇڭ ەكەنىن اششى دا بولسا ۋاقىت  ايگىلەپ بەردى.

بۇدان بىلايعى جەردە دەپۋتات مىرزالاردىڭ، ولگەندە بىرەۋى حالىقتان دەمەي-اق قويايىق، ءوز سايلاۋشىلارىنان كەشىرىم سۇرايتىن شىعار دەگەن جىلت ەتكەن وي دا جوق ەمەس. ءاي، بىراق...

ايتپاقشى، اتاعى جەر جارىپ، قازاقستاندى قويىپ الەمدى شارلاپ كەتكەن «العىر» پارتيا «نۇر وتاننىڭ دا» اۋسەلەسى بەلگىلى بولدى. ويتەتىنى، پاناسىز تورعايداي توپىرلاعان دەپۋتاتتار وسى پارتيانىڭ اتىنان پارلامەنتكە بارعانىن بارشا جۇرت جاتتاپ العان. ەندى، سايلاۋدا دەپۋتاتتار تۇلكىدەي قۇيرىعىن بۇلعاڭداتىپ، مىڭ قۇبىلىپ شىعا كەلەدى-اۋ. ءسويتىپ، ءبىز ولاردى تانىماي قالىپ، دەپۋتاتتىققا «نۇر وتاننان» ءوتىپ كەتكەندە بارىپ، «ءاي، قاپ» دەمەسەك بولدى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى، ۇلت كوشباسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ پرەزيدەنتتىك وكىلەتتىگىن بۇكىلحالىقتىق رەفەرەندۋم وتكىزىپ  ۇزارتۋدىڭ قامىمەن اتازاڭعا كەزەكتى مارتە وزگەرىس ەنگىزىپ جىبەرە جازداعان پارالامەنتتىڭ قوس پالاتاسى جوعارىداعىداي شەشىم  قابىلداماستان بۇرىن، قاڭتاردىڭ 31-ىندە باستالىپ كەتكەن پياردىڭ ءدۇمپۋى ەندى ءتىپتى دۇبىرلەپ كەتەتىن شىعار. ويتكەنى، نازارباەۆ پارلامەنتكە پرەزيدەنتتىك سايلاۋدى مەرزىمىنەن بۇرىن وتكىزۋ تۋرالى ۇسىنىس جاساي وتىرىپ، ءوزىنىڭ سايلاۋعا قاتىساتىنىن مالىمدەدى. سونىمەن، پرەزيدەنتتىك سايلاۋعا قاتىساتىن ءبىرىنشى ۇمىتكەردىڭ اتى-ءجونى بەلگىلى بولدى.  ول - نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ.

نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ 1940 جىلى 6 شىلدەدە  الماتى وبلىسى قاسكەلەڭ اۋدانى شامالعان اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن.

1967 جىلى  قاراعاندى مەتاللۋرگيا كومبيناتى جانىنداعى جوعارى تەحنيكالىق وقۋ ورنىن بiتiردi. ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ، حالىقارالىق ينجەنەرلىك اكادەميانىڭ، رەسەي فەدەراتسياسى الەۋمەتتىك عىلىمدار اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى. ءال-فارابي اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قۇرمەتتى پروفەسسورى. بەلارۋس عىلىم اكادەمياسىنىڭ قۇرمەتتى مۇشەسى. م.ۆ. لومونوسوۆ اتىنداعى ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قۇرمەتتى پروفەسسورى.

1960-69 جج. - قاراعاندى مەتاللۋرگيا زاۋىتىندا جۇمىس ىستەدى.

1969-73 جج. - قاراعاندى وبلىسى تەمىرتاۋ قالاسىنداعى پارتيا-كومسومول جۇمىستارىندا جاۋاپتى قىزمەتتەر اتقاردى.

1973-77 جج. - قارمەتكومبيناتتىڭ پارتكوم حاتشىسى بولدى.

1977-79 جج. - قاراعاندى وبلىستىق پارتيا كوميتەتiنiڭ حاتشىسى، 2-ءشى حاتشىسى.

1979-84 جج. - قازاقستان كپ ورتالىق كوميتەتىنىڭ حاتشىسى.

1984-89 جج. - قازاق كسر مينيسترلەر كەڭەسiنiڭ توراعاسى.

1989-91 جج. - قازاقستان كپ وك بiرiنشi حاتشىسى،

1990 ج. اقپان-ءساۋىر ارالىعىندا قازاق كسر جوعارى كەڭەسiنiڭ توراعاسى بولدى.

1990 ج. ساۋىرىنەن - قازاق كسر پرەزيدەنتى.

1991 ج. جەلتوقساننىڭ 1-ىندە تۇڭعىش رەت قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ جالپىحالىقتىق سايلاۋى ءوتتى. سايلاۋ ناتيجەسىندە نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ باسىم داۋىسپەن (98,7 %) جەڭىسكە جەتتى.

1995 ج. ءساۋىردىڭ 29-ىندا جالپىحالىقتىق رەفەرەندۋم ناتيجەسىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى ن.ءا.نازارباەۆتىڭ وكىلەتتىگى 2000 ج. دەيىن ۇزارتىلدى.

1999 ج. قاڭتاردىڭ 10-ىندا وتكەن جالپىحالىقتىق سايلاۋدىڭ ناتيجەسiندە ن. نازارباەۆ 79,78 % داۋىس الىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى بولىپ 7 جىلعا سايلاندى.

2005 ج. جەلتوقساننىڭ 4-ىندە سايلاۋشىلاردىڭ 91,5 % داۋىسىن الىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى بولىپ قايتا سايلاندى.

«اباي-اقپارات»