«اق جول» فراكتسياسىنىڭ جشس قۇرىلتايشىلارىنا سۋبسيديارلىق جاۋاپكەرشىلىكتى ەنگىزۋدىڭ نەگىزسىزدىگى تۋرالى دەپۋتاتتىق ساۋالدار توپتاماسىنان كەيىن وتكەن سارسەنبىدە فراكتسيانىڭ وتىرىسىنا باس پروكۋراتۋرا جانە قارجى مينيسترلىگىنىڭ مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ وكىلدەرى كەلىپ قاتىستى.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، اعىمداعى جىلدىڭ 16 مامىرىندا «اق جول» فراكتسياسى جشس-دان قارىزداردى ءوندىرىپ الۋ توڭىرەگىندەگى ادىلەتسىز جاعدايعا ۇكىمەتتىڭ نازارىن اۋدارعان ەدى. جشس تۋرالى زاڭعا سايكەس، ولاردىڭ قاتىسۋشىلارى شىعىن تاۋەكەلىن تەك وزدەرى ەنگىزگەن سالىمداردىڭ شەگىندە عانا وتەيدى. الايدا، «بانكروتتىق جانە وڭالتۋ تۋرالى» زاڭنىڭ نورمالارىنا سايكەس كاسىپورىنداردىڭ قارىزدارىن جشس-نىڭ قۇرىلتايشىلارىنان ءوندىرىپ الۋعا بولادى. بۇدان باسقا، 2015 جىلى ۇكىمەت بەكىتكەن جشس-نىڭ تيپتىك جارعىسىنان قۇرىلتايشىلار كاسىپورىننىڭ قارىزىنا جاۋاپ بەرمەيدى دەگەن نورما «بايقاتپاي» الىنىپ تاستالدى. «اق جول» فراكتسياسى جشس-نىڭ تيپتىك جارعىسىنا كاسىپورىنداردىڭ بەرەشەگى ءۇشىن قۇرىلتايشىلاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگى جوقتىعى تۋرالى نورمانى قايتارۋىن جانە ادال كاسىپكەرلەردىڭ ىزىنە ءتۇسۋدى دوعارۋىن تالاپ ەتەدى.

پرەمەر-ءمينيستردىڭ 8 ماۋسىمدا بەرگەن جاۋابىندا ۇكىمەت «اق جول» فراكتسياسىنىڭ تالاپتارىن قاناعاتتاندىرۋدان باس تارتتى.

وسىعان وراي، 20 ماۋسىمداعى ەكىنشى مارتە جولداعان ساۋالىندا «اقجولدىقتار» بەرىلگەن جاۋاپتىڭ ماعىناسىزدىعى مەن سۋبسيديارلىق جاۋاپكەرشىلىك تۋرالى نورمالاردىڭ نارىققا قاراما-قارسى سيپاتىن كورسەتتى. بۇل جاعدايدىڭ ءمانىسىن «ۆرەميا» گازەتى انىقتاپ بىلۋگە تىرىستى – 26 ماۋسىمدا «بيزنەسۋ نادو پوموگات، ا نە وبديرات» دەگەن تاقىرىپتا ازات پەرۋاشەۆتىڭ بەرگەن سۇحباتى جاريالاندى (http://www.time.kz/articles/ugol/2018/06/25/biznesu-nado-pomogat-a-ne-obdirat). ءدال سول كۇنى ۇكىمەت وتىرىسىندا پرەمەر-مينيستر دەپۋتاتتاردىڭ ۇسىنىسى بويىنشا تولەم قابىلەتسىزدىگىنە ۇشىراعانعا دەيىن التى اي بۇرىن بانكروت دەپ جاريالاۋ تۋرالى سوتقا ارىز بەرمەگەن قۇرىلتايشىلارعا دەگەن سۋبسيديارلىق جاۋاپكەرشىلىك تۋرالى تالاپتى جويۋعا دايىن ەكەنىن مالىمدەدى https://tengrinews.kz/money/medlennyih-menedjerov-predlagayut-nakazyivat bankrotstvo-347467/).

4 شىلدەدە وتكەن فراكتسيانىڭ وتىرىسىندا قر باس پروكۋراتۋراسىنىڭ قوعامدىق مۇددەلەردى قورعاۋ قىزمەتىنىڭ باسشىسى ازامات دۇيسەمبەكوۆ «اق جول» دەپۋتاتتارىنىڭ تولەم قابىلەتسىزدىگىنە تاپ بولعانعا دەيىن 6 اي ىشىندە بانكروتتىق راسىمىنە باستاماشىلىق ەتپەگەندىكتەن سۋبسيديارلىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعانداردىڭ 85% -ى – نەگىزسىز دەگەن دالەلىمەن كەلىستى. سونداي-اق، ول جشس قۇرىلتايشىلارىن جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋ تۋرالى ورىن العان جاعدايلاردان ءوزىنىڭ بەيمالىم ەكەنىن دە حابارلادى.

الايدا، قاراعاندى، كوكشەتاۋ، پەتروپاۆل، قوستاناي جانە اقتاۋ قالالارىنداعى «اق جول» وكىلدەرى بەينەكونفەرەنتسيا رەجيمىندە مۇنداي جاعدايلاردا قۇرىلتايشىلاردىڭ مۇلكى تاركىلەنگەنىن ايتىپ، وزدەرىنە ءمالىم 40-تان استام وقيعا جونىندە باياندادى.

قم مەملەكەتتىك كىرىستەر دەپارتامەنتى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى مىندەتىن اتقارۋشى قايرات جۇلمۇحامەتوۆ بۇل قايشىلىقتارعا قاتىستى  «تالاپ-ارىزداردى سالىق ورگاندارى ەمەس، بانكروتتىق باسقارۋشىلار بەرەدى» دەپ ءتۇسىندىردى.

كاسىپكەرلەر مۇنداي ءۇردىستىڭ بارىن راستادى، بىراق قۇرىلتايشىلاردىڭ جەكە باسىنىڭ كىناسى جوقتىعىنا قاراماستان، بانكروتتىق جاعدايىن قوسا العاندا بارلىق جاعدايلاردا جەكە مۇلىككە دەگەن تالاپ-ارىزدار بەرىلگەنىن باسا ايتىپ ءوتتى. ياعني ءىس جۇزىندە بۇل ەرەجە كاسىپكەرلەردىڭ زاڭدى قۇقىقتارىن تولىقتاي بۇزۋعا اكەلىپ سوقتى.

ونىڭ ۇستىنە، «اق جول» قدپ قاراعاندى وبلىستىق فيليالىنىڭ توراعاسى ەرمەك ءابىلدين مەملەكەتتىك كىرىستەر دەپارتامەنتىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىكتىڭ قۇرىلتايشىلارىنا سۋبسيديارلىق جاۋاپكەرشىلىكتى ەنگىزۋ تۋرالى تالاپ-ارىزىن كورسەتتى، بۇل سالىق ورگاندارىنىڭ جاناما عانا ەمەس تىكەلەي بيزنەسكە قىسىم جاسايتىنىن اشىق تۇردە راستايدى. ونىڭ ايتۋىنشا، مۇنداي مىسالدار كوپتەپ كەزدەسەدى.

«قاراعاندى وبلىسى بويىنشا تەك 2 جاعداي انىقتالدى. ال، ەگەر وسىنداي پروبلەمالار بولسا، ولاردى بىزگە قاراستىرۋ ءۇشىن جولداۋلارىڭىزدى سۇرايمىز»، - دەپ جاۋاپ بەردى باس پروكۋراتۋرانىڭ وكىلى.

قارجى مينيسترلىگىنىڭ مكد وكىلدەرى تولەم قابىلەتسىزدىگىنە ۇشىراعانعا دەيىن 6 اي ىشىندە بانكروتتىقتى جاريا ەتپەۋ سياقتى سۋبسيديالىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋعا نەگىزدەمەنى الىپ تاستاۋ جوسپارلانىپ وتىر دەپ حابارلادى. قر پرەمەر-ءمينيسترى باقىتجان ساعىنتاەۆ «اق جول» فراكتسياسى جولداعان دەپۋتاتتىق ساۋالدىڭ ناتيجەسىندە بۇل تۋرالى مالىمدەگەن بولاتىن.

الايدا، ازات پەرۋاشەۆ بۇل ىمىراعا كەلۋ تۇتاستاي العاندا ماسەلەنى جويا المايتىنىن اتاپ ءوتتى: «ەگەر ءسىز قۇرىلتايشىلاردىڭ مۇلكىن - التى ايدىڭ ىشىندە مە، جوق الدە ونسىز با - ماڭىزدى ەمەس، تارتىپ الۋ مۇمكىندىگىن قالدىرساڭىز، - وندا مۇنداي فاكتىلەر ءارى قاراي جالعاسا بەرمەك. جشس مەن او-عا دەگەن سۋبسيديارلىق جاۋاكەرشىلىكتى تۇبەگەيلى الىپ تاستاۋ كەرەك! «اق جول» فراكتسياسى جشس-نىڭ تيپتىك جارعىسىنا كاسىپورىننىڭ مىندەتتەمەلەرى بويىنشا قۇرىلتايشىلاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگى بولمايتىنى تۋرالى تۇجىرىمدامانى قايتارۋىن تالاپ ەتەدى »، - دەپ ول ءوز ءسوزىن تولىقتىرا كەتتى.

دەموكراتيالىق فراكتسيانىڭ كوشباسشىسى سالىقشىلار ۇستانعان امال-تاسىلدەردىڭ ابسۋردتىعىنا جانە ونىڭ قازاقستاننىڭ ينۆەستيتسيالىق تارتىمدىلىعىنا قاۋىپ توندىرەتىنىنە نازار اۋداردى: «قۇرىلتايشىلار تەك جشس-دا عانا ەمەس، سونداي-اق اق-دا دا بار جانە قور نارىعى دەگەن بار. اكتسيونەر اكتسيالاردى ساتىپ الىپ، يەلەرىنىڭ بىرىنە اينالدى. ەندى، كومپانيانىڭ قارىزىن وعان تولەتكىزۋ قاجەت پە؟ ارتىقشىلىق بەرىلگەن اكتسيالار دەگەن بولادى – بۇل دەگەنىمىز، بەكىتىلگەن تابىسى بار اكتسيونەر باسقارۋعا قاتىسپايدى، كومپانيا ونىڭ الدىندا مۇلدەم ەسەپ بەرمەيدى – ول، ءتىپتى، ول جەردە نە بولىپ جاتقانىنىنان دە بەيحابار بولادى. ال، ءسىز ونىڭ مۇلكىن تاركىلەۋدى تالاپ ەتەسىز؟

ءسىز مۇنداي جولمەن باعالى قاعازدار نارىعىنىڭ نەگىزگى قاعيداتتارىن جوق قىلاتىنىڭىزدى تۇسىنەسىز بە؟ وسىنداي «نوۆەللامەن» قازاقستاندى كۇلكىلى جاعدايدا قالدىراسىزدار: ءبىر جاعىنان استانا حالىقارالىق قارجى ورتالىعىن ىسكە قوسامىز، ينۆەستورلاردى شاقىرامىز – ال، ەكىنشى جاعىنان – اكتسيانى ساتىپ العاندار ەندى سول كومپانيانىڭ كەلەشەكتەگى قارىزدارى ءۇشىن جاۋاپ بەرۋگە مىندەتتى.

لوندوندا، دۋبايدا نەمەسە شانحايدا تۇراتىن اكتسيونەرلەردەن مۇلىكتى قالايشا ءوندىرىپ الماقشىسىزدار؟ مۇنى قالاي كوز الدارىڭىزعا ەلەستەتەسىزدەر؟ قازاقستانعا ءبارى كۇلكىنىشپەن قارايتىن بولادى جانە سىزدەر ۇلىبريتانيادا دا، قىتايدا دا ەشكىمنەن ەشتەڭە وندىرتە المايسىز. ويتكەنى، بۇل ءتاسىل قور نارىعىنىڭ تابيعاتىنا تىپتەن قايشى كەلەدى. ەسەسىنە، ءبىزدىڭ ەلگە كەلىپ جۇمىس ىستەيمىز دەگەن ينۆەستورلاردى ويداعىداي شوشىتىپ، قورقىتىپ جىبەرەسىزدەر».

ازات پەرۋاشەۆ سالىق ورگاندارىنىڭ ساباسىنا ءتۇسۋىن سۇراپ، جشس مەن جاريا (اشىق) اكتسيونەرلىك قوعامعا دەگەن سۋبسيديارلىق جاۋاپكەرشىلىكتەن باس تارتۋعا شاقىردى.

«اق جول» قدپ پارلامەنتتىك فراكتسياسى نارىقتىق ەكونوميكانى ىلگەرىلەتۋ جانە كاسىپكەرلەردىڭ مۇددەسىن قورعاۋ بويىنشا جۇمىستاردى جالعاستىرۋدا.

Abai.kz