بەيىمبەت ءمايليننىڭ «ءبارىن ايت تا، ءبىرىن ايت، كوللەكتيۆتىڭ جىرىن ايت» دەيتىن ءسوزى بار. سول ايتقانداي، ءبارىن ايتا بەرسەك، ۋاقىت جەتپەس. ءبارىمىز الداعى ەلباسى سايلاۋىنا كوز تىگىپ وتىرمىز. وسى توڭىرەكتە بىرەر ءسوز ايتۋدى وزىمە ازاماتتىق پارىز ساناپ وتىرمىن.

دەموكراتيا دەگەن ۇعىم بار. ونى ءبىز ويلاپ تاپقان جوقپىز. ادامزات بالاسىنىڭ تاپقان جولى. سول دەموكراتيا الەمنىڭ ءار ەلىندە ءار قيلى جولمەن دامىعانىن بىلەمىز. ءبىزدىڭ قازاق ەلى دە ءوز تاڭداۋىن جاساعاندا دەموكراتيا مەن نارىقتىق جولدى تاڭدادى. سودان بەرى دە 20 جىل ءوتتى. جەتىستىگىمىز راسىندا مول.

سايلاۋ دەگەن - تاڭداۋ. ءبىر جاعى ەلدىكتىڭ سىناعى. بۇل - ويىنشىق ەمەس. قازىر مىنە، ۇمىتكەرلەر سانى انىقتالدى. ولاردىڭ بارىنە بىردەي توپىراق شاشقىم، نە بولماسا داۋ ايتقىم كەلمەيدى. مارتەبەلى ورىنعا يەك ارتۋ، ءمانساپتان دامەلەنۋ دەگەندى تۇسىنەمىز، بىراق ەلباسى سايلاۋى دەگەن ەكىنىڭ ءبىرى نەمەسە ەرىككەنىڭ ەرمەك قىلاتىن ناۋقانى ەمەس قوي.

قازاقتا «كوتەرە الماس شوقپاردى بەلىڭە بايلاما»، «اياز بي ءالىڭدى ءبىل، قۇمىرسقا جولىڭدى ءبىل» دەگەندەي دانا سوزدەر جەتكىلىكتى. ۇمىتكەرلەردىڭ اراسىندا 91 مىڭ ادامنىڭ قولىن جيناماق تۇگىلى، 9 ادامدى جيناپ، تاماق بەرە المايتىندار دا بار سياقتى. سوندا نە؟ ەلباسى سايلاۋى ەلدىك ماسەلەنى شەشەتىن، سول جولدا حالىقتىڭ وي ايتىپ، ناقتى باعدارلاما ۇسىناتىن ساياسي ناۋقان با، جوق الدە «اتىڭ شىقپاسا، جەر ورتە» دەگەننىڭ ءوزى مە؟ وسىندايدى كورىپ تۇرىپ، رەفەرەندۋم وتكىزگەن دۇرىس پا دەپ ويلايدى ەكەنسىڭ.

بەيىمبەت ءمايليننىڭ «ءبارىن ايت تا، ءبىرىن ايت، كوللەكتيۆتىڭ جىرىن ايت» دەيتىن ءسوزى بار. سول ايتقانداي، ءبارىن ايتا بەرسەك، ۋاقىت جەتپەس. ءبارىمىز الداعى ەلباسى سايلاۋىنا كوز تىگىپ وتىرمىز. وسى توڭىرەكتە بىرەر ءسوز ايتۋدى وزىمە ازاماتتىق پارىز ساناپ وتىرمىن.

دەموكراتيا دەگەن ۇعىم بار. ونى ءبىز ويلاپ تاپقان جوقپىز. ادامزات بالاسىنىڭ تاپقان جولى. سول دەموكراتيا الەمنىڭ ءار ەلىندە ءار قيلى جولمەن دامىعانىن بىلەمىز. ءبىزدىڭ قازاق ەلى دە ءوز تاڭداۋىن جاساعاندا دەموكراتيا مەن نارىقتىق جولدى تاڭدادى. سودان بەرى دە 20 جىل ءوتتى. جەتىستىگىمىز راسىندا مول.

سايلاۋ دەگەن - تاڭداۋ. ءبىر جاعى ەلدىكتىڭ سىناعى. بۇل - ويىنشىق ەمەس. قازىر مىنە، ۇمىتكەرلەر سانى انىقتالدى. ولاردىڭ بارىنە بىردەي توپىراق شاشقىم، نە بولماسا داۋ ايتقىم كەلمەيدى. مارتەبەلى ورىنعا يەك ارتۋ، ءمانساپتان دامەلەنۋ دەگەندى تۇسىنەمىز، بىراق ەلباسى سايلاۋى دەگەن ەكىنىڭ ءبىرى نەمەسە ەرىككەنىڭ ەرمەك قىلاتىن ناۋقانى ەمەس قوي.

قازاقتا «كوتەرە الماس شوقپاردى بەلىڭە بايلاما»، «اياز بي ءالىڭدى ءبىل، قۇمىرسقا جولىڭدى ءبىل» دەگەندەي دانا سوزدەر جەتكىلىكتى. ۇمىتكەرلەردىڭ اراسىندا 91 مىڭ ادامنىڭ قولىن جيناماق تۇگىلى، 9 ادامدى جيناپ، تاماق بەرە المايتىندار دا بار سياقتى. سوندا نە؟ ەلباسى سايلاۋى ەلدىك ماسەلەنى شەشەتىن، سول جولدا حالىقتىڭ وي ايتىپ، ناقتى باعدارلاما ۇسىناتىن ساياسي ناۋقان با، جوق الدە «اتىڭ شىقپاسا، جەر ورتە» دەگەننىڭ ءوزى مە؟ وسىندايدى كورىپ تۇرىپ، رەفەرەندۋم وتكىزگەن دۇرىس پا دەپ ويلايدى ەكەنسىڭ.

ءۇمىت ەتكەن دۇرىس. ۇمىتكەر بولعان دا ءجون شىعار. بىراق اركىم ءوزىنىڭ شاماسىن دا بايقاعانى ارتىق بولمايدى. باسقا باسقا، الەم تانىعان ادام مەن ەسىگىنىڭ الدىندا تاۋىق كۇركەسىن سالا المايتىن ادامنىڭ اراسى جەر مەن كوكتەي ەمەس پە؟! «تالپىنعاننىڭ ءجونى وسى» دەپ تەپەڭدەي بەرۋدى ازاماتتىق پوزيتسيا دەپ، قابىلداۋ قيىن.

ءاربىر سايلاۋ - سىناق. ەڭ الدىمەن ەلدىكتىڭ سىناعى. سىناق تاپسىرۋ ءۇشىن دە اركىم دايىندىق جاسايدى عوي. ال ەلباسى سايلاۋىنا ەش دايىندىق جوق، «ايتەۋىر قاتىسا سالايىن، نەم كەتىپ بارادى» دەگەن ويمەن ۇمىتكەر بولۋ - قيسىنسىز تىرلىك.

بۇل سايلاۋ دا وتەر. داۋسىز دارا تۇلعا جەڭىسكە جەتەر. ءبىز ەلىمىزدىڭ ەرتەڭىن دەموكراتيانىڭ شىنايى سالتانات قۇرۋىن ويلايتىن بولساق، «سايلاۋ تۋرالى» زاڭدى قايتا قاراۋ كەرەك سياقتى. ەلباسى بولۋ ءۇشىن ازاماتتى ەل تانۋى - باستى شارت. ناقتى باعدارلاماسى بار، بەلگىلى ءبىر ىستە ناتيجەگە قول جەتكىزگەن، ەلگە سىيلى ازاماتتار عانا ەلباسى سايلاۋىنا ءتۇسۋى كەرەك دەپ بىلەمىن. سوندا عانا بۇل سايلاۋدىڭ دارەجەسى ارتادى. «ۇيالماعان ءانشى بولادى، ەرىنبەگەن ەتىكشى بولادى» دەگەن ماتەل ەلباسى سايلاۋى سياقتى ساياسي ءمانى زور شاراعا كەلگەندە جۇرمەۋى ءتيىس دەپ ەسەپتەيمىن. سوندىقتان سايلاۋ تالاپتارىن ءبىزدىڭ پارلامەنت قايتا قاراعانى دۇرىس-اۋ...

ديداحمەت ءاشىمحانۇلى،  جازۋشى

«ايقىن» گازەتى