كەزىندە ورىس پاتشايىمى 11 ەكاتەرينا نەمەرەسى 1الەكساندر مەن ءىنىسى كونستانتيننىڭ ءبىلىمى مەن تاربيەسىمەن ءوزى اينالىسۋ بارىسىندا ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى  كەمشىلىكتەردى تاۋىپ، مەملەكەتتىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى جوباسىن جاساۋعا ءوزى ارالاسىپتى دەگەن تاريحي دەرەك بار.  سول دەرەكتە مۇعالىمدەر  مەملەكەتتىك قىزمەتكەر رەتىندە تانىلىپ، ەڭبەك اقىسى جوعارى دەڭگەيدە بولۋىن قامتامىز ەتۋگە ءتارتىپ بەرىلگەندىگى ايتىلادى.. ءبىلىم مەن تاربيە بەرۋ تالابىنا ساي قىزمەت كورسەتپەگەن، ءبىلىم بەرۋگە بولىنگەن قاراجاتتى جىمقىرۋعا جول بەرگەن، مۇعالىمدەرگە قىسىم كورسەتكەن، ءبىلىم مەكەمەلەرىنە ۇستەمدىك جاساۋ ارەكەتتەرىن جاساعاندار قاتاڭ جازاعا تارتىلاتىنى كورسەتىلىپتى..  بۇنداي ۇلگى ەتۋگە لايىقتى دۇنيەنىڭ كىمنەن، كىمنىڭ اقىلىنان شىققانى ماڭىزدى ەمەس، ماڭىزدىلىعى - اقىلعا قونىمدىلىعىندا. بۇدان ءۇش عاسىر بۇرىنعى جايدى تەكتەن-تەك ايتىپ وتىرعانىمىز جوق. وزىنەن-ءوزى سۇرانىپ تۇرعان وسى تەكتەس ماسەلەلەرگە نازار اۋدارىلار ما ەكەن دەگەندىك.

كەزىندە ورىس پاتشايىمى 11 ەكاتەرينا نەمەرەسى 1الەكساندر مەن ءىنىسى كونستانتيننىڭ ءبىلىمى مەن تاربيەسىمەن ءوزى اينالىسۋ بارىسىندا ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى  كەمشىلىكتەردى تاۋىپ، مەملەكەتتىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى جوباسىن جاساۋعا ءوزى ارالاسىپتى دەگەن تاريحي دەرەك بار.  سول دەرەكتە مۇعالىمدەر  مەملەكەتتىك قىزمەتكەر رەتىندە تانىلىپ، ەڭبەك اقىسى جوعارى دەڭگەيدە بولۋىن قامتامىز ەتۋگە ءتارتىپ بەرىلگەندىگى ايتىلادى.. ءبىلىم مەن تاربيە بەرۋ تالابىنا ساي قىزمەت كورسەتپەگەن، ءبىلىم بەرۋگە بولىنگەن قاراجاتتى جىمقىرۋعا جول بەرگەن، مۇعالىمدەرگە قىسىم كورسەتكەن، ءبىلىم مەكەمەلەرىنە ۇستەمدىك جاساۋ ارەكەتتەرىن جاساعاندار قاتاڭ جازاعا تارتىلاتىنى كورسەتىلىپتى..  بۇنداي ۇلگى ەتۋگە لايىقتى دۇنيەنىڭ كىمنەن، كىمنىڭ اقىلىنان شىققانى ماڭىزدى ەمەس، ماڭىزدىلىعى - اقىلعا قونىمدىلىعىندا. بۇدان ءۇش عاسىر بۇرىنعى جايدى تەكتەن-تەك ايتىپ وتىرعانىمىز جوق. وزىنەن-ءوزى سۇرانىپ تۇرعان وسى تەكتەس ماسەلەلەرگە نازار اۋدارىلار ما ەكەن دەگەندىك.

شىنايى مۇعالىم ءوزىنىڭ كاسىبي جۇمىس ساپاسىن ۇنەمى جەتىلدىرۋگە جۇمىستانۋى ارقىلى - الدىنداعى وقۋشىنىڭ ءبىلىم جەتىستىگىنىڭ 15 پايىزىن ، ال بالامەن سىيلى قارىم-قاتىناس ورناتا ءبىلۋى ارقىلى - وقۋشىلاردىڭ بىلىمگە قىزىعۋشىلىعى مەن وقۋ جەتىستىگىنىڭ 85 پايىزىن قامتاماسىز ەتەدى ەكەن..  يۋنەسكو زەرتتەۋلەرى مالىمەتىندە وسىنداي دەرەك ايتىلعان. بىراق  ءبىر اقىن ايتقان:  «... ءبىزدىڭ ءومىر كىم نە بەرەر ەكەن دەۋمەن وتەتىن بولدى» دەگەنىندەي قام كوڭىل كۇيدە جۇرگەن مۇعالىمدەر تەوريالىق، مەتوديكالىق، پەداگوگيكالىق تەحنولوگيا كەڭىستىگىندەگى بىلىكتىلىگىن ۇنەمى جەتىلدىرۋمەن اينالىسپاسا، جوعارىداعىداي كورسەتكىشكە جەتە الۋى نەعايبىل.  قايتا ، جوعارىدا ايتىلعان زەرتتەۋلەردە كورسەتىلگەندەي، بالانىڭ وقۋ مۇمكىندىگىنىڭ 35 پايىزىن جوعالتاتىنداي جايعا تاپ بولۋى مۇمكىن.

كەزكەلگەن «رەمەسلەننيكتىڭ» مۇعالىم بولۋى مەن «جابىق ەسىك جاعدايىنداعى» اۋلەت وكىلدەرىنىڭ مەكتەپ باسقارۋ تەتىگىندە وتىرۋى - مەكتەپ پروبلەماسىن كوبەيتە ءتۇسىپ وتىرعانى تۋرالى  فاكتىلەر ءباسپاسوز بەتتەرى مەن ينتەرنەت سايتتارىندا جازىلىپ جاتىر. مەكتەپ ۇجىمىن مۇعالىمنىڭ قىزمەتىن ءادىل باعالايتىن، جاسىعى مەن جاقسىسىن ايىرۋعا مۇددەلى باسشى باسقارۋى - ناتيجەلى قىزمەتتىڭ باستاماسى. مەكتەپ باسشىسىنا جاساندىلىقتان تىس ادەپ پەن كاسىبي بىلىكتىلىك جاراسار ەدى. باسشى قىزمەتىنىڭ مىنسىزدىگى - ءبىلىم كوكجيەگى كەڭدىگىنەن،  وزگەگە ايتار اقىل-كەڭەسى ءوز بويىنان تابىلاتىن  كاسىبي شەبەرلىگىنەن، تالعامىنان كورىنەدى. . كەشەگى ءبىلىم مەن جيىپ-تەرگەن تاجىريبە بۇگىنگە از. تالاپ پەن تالعام وزگەردى، وقىتۋ مەن تاربيە تالابى كۇردەلەندى.   ارداقتى ءىستىڭ باسىندا ءوز ءىسىنىڭ  قاس شەبەرلەرى وتىرسا قۇبا-قۇپ. وقۋشى مەن مۇعالىمدەردىڭ، اتا-انالاردىڭ وسىنداي باسشى مەن   مۇعالىم تاڭداۋعا مۇمكىندىگى بولسا، قازىرگىدەي ەشكىم ءتۇسىنىپ بولمايتىن «ساپاسىز ماتەريالدان جاسالعان» مۇعالىمدەر مەكتەپ تورىندە وتىرماس ەدى.

پەداگوگيكا كلاسسيكتەرىنىڭ ءبىرى « مۇعالىمدىك - قيالى باي ادامدارعا جاراسار ماماندىق» دەگەن ەكەن. شاماسى، مۇعالىمدەردىڭ قاي كەزدە دە جەتپەستىككە ساعىن سىندىرماي، ەڭسەسىن تۇسىرگىسى كەلمەي، بالالار الەمىنەن ءىنجۋ كوزىن ىزدەگەن  قىزمەتىنە ادالدىعىن ايتقىسى كەلگەندىكتەن بولار. شىنايى مۇعالىم بويىندا وسىنداي رۋحاني اسقاقتىق جوعالماۋى قاجەت.. اياق استىنان كەلگەن كاپيتاليزم قايسىبىرەۋلەردىڭ بەت پارەنجەسىن سىپىرىپ الىپ جاتقاندا ۇسقىنىن وزگەرتپەي، ماماندىعىنا ادالدىعىن ساقتاعان مۇعالىمدەر بارشىلىق.  ءىشىپ-جەمى مەن شايلىعى مولداۋ ورتا ىزدەپ كەتكەندەر دە جوق ەمەس. قارا شىبىندى قازان باسى - ءىشىپ-جەمگە ۇيىرسەكتەۋ اعايىنداردىڭ اڭقاسىن اشا تۇسەتىنى ەجەلدەن بەلگىلى.

ۋاقىتتان جۇققان ەستىلىك پەن ەسەرلىك بوياۋىن اجىراتا بىلسە دە، پىكىرىنىڭ سالماعى، ءسوزىنىڭ قادىرى كەتكەن بىلىكتى مۇعالىمدەر مەكتەپتەن كەتىپ، ورتاسىن ويسىراتقانى قىنجىنارلىق جاعدايعا اپاردى. وكتەم بيلىكشىلەردىڭ  ىقتىرا الماسا دا بۇقتىرا تۇسۋگە بەيىمدەلگەن ارەكەتتەرى - مۇعالىمدەردىڭ بويى دا، ويى دا دەل-سال بولۋىنا اپارعانى بەلگىلى. ەندىگى جەردە « شىن اتقا مىنگەنشە، شىبىقتى ات قىلا تۇرۋعا» شىدامى جەتكەن مۇعالىمدەردىڭ  شىدام شەگىن تىم ۇزاتپاعان دۇرىس بولار ەدى.. ۇزاق شىدام ارتى تورىعۋ مەن ەنجارلىققا اپاراتىنى انىق.

ەجەلگى زامان ويشىلارى ايتقان ەكەن دەگەن تاريحي اڭىز بار ەدى.

...حالىق جينالعان ۇلكەن جيىن بولىپ، سول جيىندا « ارام بايلىق پەن ادال كەدەيلىك» جايىندا سوكرات سويلەگەندە تىڭداۋشىلاردىڭ كوزىنەن جاس شىعىپ، تاعدىرىنا نالىعان ەكەن.  پەريكل سويلەگەندە كەدەيلىك ومىرگە لاعىنەت ايتىپ، مارسي سويلەگەندە بۇلاي ءومىر سۇرۋگە بولمايتىنىنا كوزدەرى جەتىپ تاراسىپتى دەلىنەدى. سول ايتىلعان ارام بايلىق پەن ادال كەدەيلىك تۋعىزعان جايلار بۇگىنگى ومىردە دە  وزگەرە قويعان جوق.  ىرىسىن شالقىتىپ، ىرعالعان تۇرمىسقا جەتۋ - مۇعالىمدەر ماڭدايىنا جازىلماعان سەكىلدى. نارىق تالاپايىندا ۇلەس الۋعا قولى جەتپەگەن مۇعالىمدەر - قۋلىققا قۇلىقتى ەتىپ تۋماعانى ءۇشىن شەشەلەرىنە وكپەلەۋدەن بوتەن امال تابا المادى.. مۇعالىمدەردىڭ بۇل كۇيى تاريحي روماندا سۋرەتتەلگەن، جوڭعار شاپقىنشىلىعى كەزىندەگى شاعات باتىر اۋىلى ايەلدەرىنىڭ « باتىر اتامىز باردا بىزگە جاۋ نە ىستەۋشى ەدى»، - دەپ، ۇرشىقتارىن ءيىرىپ وتىرا بەرگەن اڭقاۋلىعىن ەسكە تۇسىرەدى.

ەندى، مىنە، قالتاسى قارجىلى مەملەكەتىمىز بار دەپ دامەلى كۇيدەن كۇدەر ۇزە قويعان جوق.. اناۋ جىلدارداعى ۇنجىرعانى تۇسىرگەن تىرشىلىگىنە جان ءبىتىپ، كۇڭكىلى  كوپ اۋلانى تازالايتىن كۇن كەلەر دەگەن كۇپتى كۇيدە  قىزمەتىن جاساپ جاتىر. مۇعالىمدەر دە  ءوز اتتارىنا ارنالعان ءپاتۋالى ءسوز ەستىپ، ەل قاتارلى ويى مەن بويىن تۇزەگىسى كەلەدى.  سونداي كۇن تۋار دەگەنگە سەنىپ، جاس ۇراپاققا ساپالى ءبىلىم بەرۋگە دەگەن جاۋاپكەرشىلىك مىندەتىن ەكىنشى قاتارعا ىسىرىلماۋىن قالايسىڭ.

اتىراۋ وبلىسى،  قۇلسارى قالاسى

«اباي-اقپارات»