اقتوبە وبلىسى اكىمدىگى مەن بەلگىلى مەتسەنات يسلامبەك سالجانوۆ قاتار قارجى ءبولىپ، وڭىردەگى مۋزەيدىڭ قۇرىلىسىن اياقتادى. قازىر مۋزەيدە ەكسپوناتتاردى ورنالاستىرۋ، زالداردى ارلەۋ جۇمىسى ءجۇرىپ جاتىر.  قازاقپارات ءتىلشىسى مەتسەناتتىڭ قولداۋىمەن جۇزەگە اسىپ جاتقان جۇمىس بارىسىمەن تانىسىپ قايتقان بولاتىن.

ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اياسىندا وڭىردە «تۋعان جەرگە تاعزىم» اكتسياسى وتكەن بولاتىن. اكتسيا اياسىندا قازاقستاننىڭ 100 ەسىمى جوباسىنا ەنگەن مەتسەنات يسلامبەك سالجانوۆ تۋعان جەرىنە بالاباقشا سالىپ بەرگەن ەدى. كەيىننەن اپاتتى دەپ تانىلعان مۋزەيدىڭ جاعدايىن ەسكەرگەن بيزنەسمەن جاڭا عيمارات سالۋعا كومەك بەرىپ، مۋزەي قۇرىلىسىنا 635 ميلليون تەڭگە قارجى ءبولدى. قازىرگى كەزدە نەگىزگى قۇرىلىس جۇمىستارى اياقتالىپ، ىشكى ارلەۋ، ەكسپوناتتاردى ورنالاستىرۋ جۇمىسى باستالىپتى.  بۇل جۇمىستى «زامان-تۋ» جشس ءوز مىندەتىنە العان. ال جەرگىلىكتى ماماندار عىلىمي نەگىزدەرىن باقىلاپ، باعىت-باعدار بەرىپ، جۇمىستىڭ تياناقتى ورىندالۋىنا ۇلەس قوسىپ ءجۇر.

«قازىرگى كەزدە مۋزەيدەگى ىشكى ارلەۋ جۇمىسىنىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى اتقارىلىپ جاتىر. مۋزەيدە بەس زال بولادى. ءبىرىنشى قاباتتا كورمە زالى قاراستىرىلعان. ەگەر باسقا وبلىس، اۋدانداردان مۋزەي ەكسپوناتتارى اكەلىنسە، ولارعا ارنايى ورنىمىز دايىن. كورمە زالىنىڭ جانىندا تابيعات زالى ورنالاسقان. مۇندا اقتوبە وبلىسى، باتىس ءوڭىرىنىڭ فلورا، فاۋناسىنا قاتىستى مالىمەتتەر كورسەتىلەدى. سونىڭ ىشىندە ىرعىز اۋدانىنداعى جامانشىڭ جانە مۇعالجار اۋدانىنداعى ءشيلى كراتەرلەرى بار. بۇل زالدا ەرتە داۋىردەگى جانۋارلار ءمۇسىنى قويىلىپ، الىپ بۇعىلاردىڭ سۇيەكتەرى مەن مامونتتارىڭ ءتىسى، قابىرعالارى، ىرعىز-تورعاي مەملەكەتتىك تابيعي رەزەرۆاتىنىڭ بۇرىشى بەكتىتىلگەن»، - دەدى اقتوبە وبلىستىق مۋزەيى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى ارمان ەرجانوۆ.

تابيعات زالىنىڭ توبەسى دە ءساتتى پايدالانىلىپتى. وندا بارلىعى توعىز پلانەتانىڭ ماكەتى دە ءىلۋلى تۇر.

«ارحەولوگيا زالى ەكىنشى قاباتتا ورنالاسقان. وندا تاس داۋىرىنەن باستاپ زەرتتەۋ جۇرگىزىلىپ جاتقان كەزەڭگە دەيىنگى ەكسپوناتتار قويىلادى. قولا، ەرتە تەمىر ءداۋىرى، تۇركىلىك كەزەڭ جانە جاڭا زامانعا قاتىستى ارحەولوگيالىق دۇنيەلەر بولادى. ءارى زەرتتەۋ جۇمىستارى كەزىندەگى مالىمەتتەرمەن تانىسۋعا مۇمكىندىك بار. ال «التىن زال» شاعىن ءارى باعالى. مۇندا قازبا جۇمىستارى كەزىندە تابىلعان باعالى مەتالل بۇيىمدار، التىن، كۇمىستەر قويىلىپ، ەكسپوناتتار كورسەتىلەدى. كوشپىندىلەر مادەنيەتى مەن قازاق حالقىنىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگى، باعالى مەتالداردى يگەرۋى تۋرالى مالىمەت بەرىلمەك»،- دەدى ارمان ەرجانوۆ.

مۋزەيدە «قازاق حاندىعى» زالى دا بار. مۇندا 1465-1869 جىلدارداعى ولكەنىڭ دامۋ تاريحى باياندالادى. ەرەكشەلىگى - «قالماققىرىلعان» پاننوسى.

«دالا ءدىلمارلارى» اتتى ارنايى سەكتسيامىز بولادى. سونىمەن قاتار، «قالماققىرىلعان» اتاۋىمەن پاننو (قابىرعاعا سالىنعان سۋرەت) ورنالاسادى. بۇل ءۇشىن تەمىر اۋدانىنداعى قالماققىرعان جەرىنەن پەيزاج الىنادى. وسى جولمەن قازاق-قالماق شايقاسى بولعان جەردىڭ تۇنۇسقاسىن مۋزەيدەن كورۋ مۇمكىندىگى بەرىلمەك. بۇل زالدا ابىلقايىر حانعا ەرەكشە ورىن بەرىلىپ، 1710 جىلى ارالدىڭ قاراقۇمىنداعى كەڭەس كورىنىس تابادى. سول جەرگە ابىلقايىر حان، بوكەنباي باتىر، بيلەر بارعان. قازاق-جوڭعار قارىم-قاتىناسىنداعى تۇبەگەيلى وزگەرىستى «حان كەڭەسى» ارقىلى بەرەمىز. ءارى مۇندا «بەيبىت اۋىل» كەسىندەمەسى، XVIII-XIX عاسىرلارداعى ۇلت ازاتتىق كوتەرىلىس جادىگەرلەرى تۇرادى. بيۋستتەر دە دايىندالىپ جاتىر»، - دەدى ارمان ەرجانوۆ.

Abai.kz