قۇندىزاي قالاۋوۆا. سۋديالار ءىستى سوزبالاڭعا سالۋعا نەگە قۇمار؟
قر باس پروكۋرورى قايرات ءمامي مىرزانىڭ،
قر جوعارعى سوتىنىڭ توراعاسى مۇسابەك الىمبەكوۆ مىرزانىڭ نازارىنا!
ادىلدىك ىزدەگەن ازاماتتار سوتقا جۇگىنىپ، ءىستىڭ اق-قاراسىن اجىراتۋعا ارەكەت جاسايدى. دەگەنمەن كوزى قاراقتى، قولىنا قالام ۇستاعان ادامداردىڭ ءوزى سوتتىڭ شىرعالاڭ تىرلىگىنەن بەزىپ كەتەتىندەي جاعدايعا تاپ بولىپ جاتاتىنى انىق. بارلىق سوتتاردىڭ ءادىل شەشىم شىعاراتىنىنا كۇمان كەلتىرگىم كەلمەيدى، بىراق ءوزىمنىڭ باسىمنان كەشكەن جايتتەر، كەيدە وسى ادىلدىك تارازىسى سانالاتىن سوتتاردىڭ دا «التىن كورىپ جولدان تايعانى ما؟» دەپ ويلانۋعا سەبەپ بولاتىنداي.
ايتايىن دەگەنىم، مەن وتكەن جىلى ءساۋىر ايىندا «وڭتۇستىك تاڭى» گازەتىنىڭ مەنشىك يەسى وڭعار تاجيەۆ پەن گازەتتىڭ باس رەداكتورى ەرلان وڭعارۇلى تاجيەۆتى اتالمىش گازەتتە تاراتىلعان شىندىققا ساي كەلمەيتىن، ار-نامىسىمدى اياقاستى ەتەتىن ماقالالارىنا بايلانىستى ءوز ار-نامىسىم مەن قادىر-قاسيەتىمدى قورعاۋ ماقساتىندا تالاپ ارىز تۇسىرگەن بولاتىنمىن.
قر باس پروكۋرورى قايرات ءمامي مىرزانىڭ،
قر جوعارعى سوتىنىڭ توراعاسى مۇسابەك الىمبەكوۆ مىرزانىڭ نازارىنا!
ادىلدىك ىزدەگەن ازاماتتار سوتقا جۇگىنىپ، ءىستىڭ اق-قاراسىن اجىراتۋعا ارەكەت جاسايدى. دەگەنمەن كوزى قاراقتى، قولىنا قالام ۇستاعان ادامداردىڭ ءوزى سوتتىڭ شىرعالاڭ تىرلىگىنەن بەزىپ كەتەتىندەي جاعدايعا تاپ بولىپ جاتاتىنى انىق. بارلىق سوتتاردىڭ ءادىل شەشىم شىعاراتىنىنا كۇمان كەلتىرگىم كەلمەيدى، بىراق ءوزىمنىڭ باسىمنان كەشكەن جايتتەر، كەيدە وسى ادىلدىك تارازىسى سانالاتىن سوتتاردىڭ دا «التىن كورىپ جولدان تايعانى ما؟» دەپ ويلانۋعا سەبەپ بولاتىنداي.
ايتايىن دەگەنىم، مەن وتكەن جىلى ءساۋىر ايىندا «وڭتۇستىك تاڭى» گازەتىنىڭ مەنشىك يەسى وڭعار تاجيەۆ پەن گازەتتىڭ باس رەداكتورى ەرلان وڭعارۇلى تاجيەۆتى اتالمىش گازەتتە تاراتىلعان شىندىققا ساي كەلمەيتىن، ار-نامىسىمدى اياقاستى ەتەتىن ماقالالارىنا بايلانىستى ءوز ار-نامىسىم مەن قادىر-قاسيەتىمدى قورعاۋ ماقساتىندا تالاپ ارىز تۇسىرگەن بولاتىنمىن.
مەنىڭ تالاپ ارىزىم بويىنشا ازاماتتىق ءىستى شىمكەنت قالاسىنداعى ءال-فارابي اۋداندىق سوتىنىڭ سۋدياسى ا.ساپاشەۆ قاراپ، ءىستى سوزبالاڭعا سالىپ، اقىرى جاۋاپكەرگە تالاپ حات جولدانباعانىن تىلگە تيەك ەتىپ، ءىستى قاراۋسىز قالدىرۋ تۋرالى ۇيعارىم شىعاردى. سوتتى بىردە-ءبىر رەت سوت زالىندا قاراماعان سۋديا حاتتامادا سوتقا قاتىسۋشىلاردىڭ بارلىعىنان جاۋاپ العانداي ەتىپ تولتىرىپتى. ءتىپتى جاۋاپكەر و.تاجيەۆ پەن ە.تاجيەۆتىڭ قاتىسۋىنسىز-اق قاراۋعا مەنىڭ كەلىسىم بەرگەنىمدى دە بايانداعان. شىن مانىندە ءبىز سوت عيماراتىنىڭ دالىزىندە تۇرىپ تىلدەسكەن بولاتىنبىز. مەنىڭ حاتتامامەن كەلىسپەيتىندىگىم جونىندە وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستىق سوتىنىڭ اپەللياتسيالىق القاسىنىڭ توراعاسى ە.قاراباەۆقا جولداعان شاعىمىممەن تانىسقاننان سوڭ ول مەنىڭ ادۆوكاتىمدى اراعا سالىپ، ۇيعارىمدا كورسەتىلگەن كەمشىلىكتەردى جويىپ، تالاپ ارىزدى قايتا تاپسىرسام، اتالمىش ازاماتتىق ءىستى سوزبالاڭعا سالماي، ەرتەرەك شەشىم شىعاراتىنىن ايتىپ، ءوتىنىش جاسادى. مەن شاعىمدى كەرى قايتارىپ الدىم. بىراق ۇيعارىمداعى كورسەتىلگەن كەمشىلىكتەردى جويىپ، تالاپ ارىزدى قايتا تاپسىرعانىمدا، مەنىڭ تالاپ ارىزىم بويىنشا ازاماتتىق ءىستى ا.جاڭبىرباەۆا دەگەن سۋديانىڭ جۇرگىزەتىنى ءمالىم بولدى.
ال سۋديا جاڭبىرباەۆا دا ءىستى ابدەن سوزبالاڭعا سالدى. ول باج سالىعىن دۇرىس تولەنبەگەنىنە بايلانىستى ءىستى قاراۋسىز قالدىرۋ تۋرالى ۇيعارىم شىعاردى. مەن كەمشىلىكتەردى قايتا تۇزەپ، تالاپ ارىزدى قايتا تاپسىردىم. بىراق بىرنەشە سوت وتىرىسىن وتكىزگەن ا.جاڭبىرباەۆا دا ىسكە سوڭعى نۇكتە قويىپ، شەشىم شىعارمادى. ءتىپتى وسى ازاماتتىق ءىس بويىنشا سوتتاسۋشى تاراپتاردى جەكە قابىلداۋىنا شاقىرعان ءال-فارابي اۋداندىق سوتىنىڭ توراعاسى ن.جاماشەۆ ءىستى ەكى جاقتىڭ ءوزارا كەلىسىمگە كەلۋى ارقىلى بىتىرمەك بولدى. بىراق بىزدەر ول كىسىنىڭ الدىندا دا ەشقانداي كەلىسىمگە كەلە المادىق. سوندىقتان اۋداندىق سوتتىڭ توراعاسىنان مەن ءىستى تەزىرەك ءبىتىرىپ، زاڭ شەڭبەرىندە شەشىپ بەرۋدى ءوتىندىم. كەلەسى وتىرىستار ايتەۋىر كەشىكتىرىلە بەردى. ۋاقىت زىمىراپ ءوتىپ، ساۋىردە تاپسىرىلعان تالاپ ارىزىم جەلتوقسان ايىندا ءالى دە تولىق شەشىمىن تاپپادى.
نە كەرەك، مەن سۋديا ا.جاڭبىرباەۆامەن قايتا-قايتا حابارلاسىپ ءجۇرىپ، ايتەۋىر سوتقا شاقىرۋ الدىم. سونىمەن سوت پروتسەسى بولادى دەپ تاراپتار سوت زالىندا سۋديانى كۇتىپ وتىردىق. ال سۋديا مەنىڭ ادۆوكاتىمدى ءوز كابينەتىنە شاقىرتىپ الدى. ارتىنان مەنى شاقىرتتى. ماعان قۇجاتتاردى تولىقتىرۋ ءۇشىن دەپ ءوتىنىش جازىپ، قۇجاتتارىمدى كەرى الا تۇرۋىمدى ءوتىندى. مۇنىڭ سەبەبىن جىلدىڭ سوڭى بولىپ قالعاندىقتان ءىستىڭ مۇلدەم كوپ ەكەنىن، سوندىقتان ۇلگەرمەي جاتقاندىعىمەن ءتۇسىندىردى. سونداي-اق، قايتا تاپسىرعان تالاپ ارىزىم بويىنشا، جاڭا جىلدىڭ العاشقى جۇمىس اپتاسىندا-اق شەشىم شىعارىپ بەرەتىنىن ايتىپ، ءوتىنىش جاسادى. سۋديا ا.ساپاشەۆتەن ءبىر رەت اۋزىم كۇيسە دە، مەن ول كىسىنىڭ ار-وجدانىنا سالىپ، تالاپ ارىزىمدى كەرى قايتارىپ الۋ تۋرالى ءوتىنىش جازدىم. بىراق قۇجاتتارىمدى قايتا الۋ مۇڭعا اينالدى. سەبەبى 15-جەلتوقسانىندا بولعان سوت وتىرىسىن ول كىسى 13-نە بولدى دەپ، ۇيعارىم شىعارىپتى. ۇيعارىم بويىنشا، قۇجاتتاردى تولىقتىرۋ ءۇشىن دەپ ەمەس، ءوز ەركىمەن قۇجاتتارىن كەرى الۋىنا بايلانىستى ءىستى توقتاتۋ تۋرالى دەپ كورسەتىلگەن. سونداي-اق سوت وتىرىستارىندا مەن و.تاجيەۆتىڭ ۇلى ە.تاجيەۆتىڭ دە سوتقا قاتىسۋىن قانشا تالاپ ەتكەنىممەن، ە.تاجيەۆتىڭ ازاماتتىق ءىس بويىنشا بىردە-ءبىر رەت سوت وتىرىسىنا قاتىسپاعانىنا توراعالىق ەتۋشى سۋديا ەشقانداي ءمان بەرگەن جوق. جانە ونىڭ تاراپىنان سوتقا قاتىسپاۋىنا سەبەپ بولارلىق ەشقانداي قۇجات تىركەلمەگەن. ۇيعارىمعا ون كۇن ىشىندە نارازىلىق كەلتىرۋگە ولار ماعان ەشقانداي مۇمكىندىك بەرمەدى. سەبەبى مەن قۇجاتتارىمدى تەك ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ اقپان ايىندا ازەر الىپ، سوتقا تالاپ ارىزىمدى قايتا ءتۇسىردىم.
بۇگىندە مەنىڭ تالاپ ارىزىم دوپشا دوڭگەلەپ، ءال-فارابي اۋداندىق سوتىنىڭ سۋدياسى م.ابدىراسىلوۆكە ءتۇسىپتى. سۋديا م.ءابدىراسىلوۆ بولسا، تالاپ ارىزبەن قوسا تىركەلگەن باج سالىعىنىڭ جارامسىز ەكەندىگىن ايتىپ ۇيعارىم شىعارىپتى. سەبەبى باج سالىعىن مەن وتكەن جىلى قويعان ءار تالابىم ءۇشىن 707 تەڭگە تولەگەن بولسام، بيىلعى جىلى باج سالىعىن قويىلعان ءار تالاپ ءۇشىن 1512 تەڭگە كولەمىندە تولەۋىم كەرەكتىگى ەسكەرتىلگەن.
اينالايىن اعايىندار-اۋ، سوندا ءاربىر ازاماتتىق ءىس ءبىر جىل بويى وسىلاي سوزبالاڭعا سالىنىپ، ءتيىستى شەشىم شىعىپ جاتپاسا، ءبىز نە ءۇشىن ادىلدىك ىزدەپ سوتقا جۇگىنەمىز؟ سوندا وسىلاي سارساڭعا سالىنعان تالاپكەر بۇيتكەن سوتى قۇرىسىن دەپ قولىن ءبىر-اق سىلتەمەي مە؟
مىنە، بۇگىندە اياقاستى بولعان ار-نامىسىمدى سۋديالار ودان بەتەر اياققا تاپتاپ، مەنى ابدەن شارشاتتى. ءتىپتى وسىنداي سۋديالاردان ابدەن كوڭىلىم قالدى. ەگەر گازەت بەتىندە تاراتىلعان اقپاراتتا مەنىڭ ار-نامىسىم مەن قادىر قاسيەتىمە نۇقسان كەلەتىندەي مالىمەتتەر جوق بولسا، نەگە تالاپ ارىزىمدى زاڭ شەڭبەرىندە قاناعاتتاندىرۋسىز قالدىرمايدى؟ قولىنداعى قۇزىرەتتى پايدالانىپ، سۋديالار ازاماتتاردىڭ قۇقىعىن وسىلاي اياقاستى ەتە بەرۋىنە بولا ما؟
شىمكەنت قالاسى.
«اباي-اقپارات»