استاناداعى ساكەن سەيفۋللين اتىنداعى قازاقستان اگروتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عيماراتىندا 2011 جىلعى 15 ءساۋىر كۇنى اتالمىش جوم (جوعارعى وقۋ مەكەمەسى) باسشىلىعىنان ءزابىر كورگەن قازاقستان ازاماتتارى ر.س.نۇركەنوۆا، ە.س.يمانعازينا جانە  ج.احمەتوۆانىڭ قوعامدىق قورعاۋشىسى، اۆتوموبيل كولىگى قىزمەتكەرلەرىنىڭ كاسىپوداق كوميتەتىنىڭ توراعاسى،بەلگىلى قۇقىق قورعاۋشى ساعىمباەۆ تالاس جۇمابايۇلى كۇزەتشى بولىپ ىستەيتىن وسى جوم ستۋدەنتتەرىنىڭ قولىمەن سوققىعا جىعىلعان. ماسەلەنىڭ انىعىنا قانىعۋ ءۇشىن كۇردەلى كۇرمەۋدىڭ بىرنەشە جىلعى كەيىپكەرى بولىپ جۇرگەن ازاماتشالارعا ءسوز بەرەيىك.

احمەتوۆا جانات، بۇرىنعى جاتاقحانا كومەندانتى: «مۇنىڭ ءبارى الگى نازارباەۆقا جازعان حاتتان باستالدى.»

استاناداعى ساكەن سەيفۋللين اتىنداعى قازاقستان اگروتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عيماراتىندا 2011 جىلعى 15 ءساۋىر كۇنى اتالمىش جوم (جوعارعى وقۋ مەكەمەسى) باسشىلىعىنان ءزابىر كورگەن قازاقستان ازاماتتارى ر.س.نۇركەنوۆا، ە.س.يمانعازينا جانە  ج.احمەتوۆانىڭ قوعامدىق قورعاۋشىسى، اۆتوموبيل كولىگى قىزمەتكەرلەرىنىڭ كاسىپوداق كوميتەتىنىڭ توراعاسى،بەلگىلى قۇقىق قورعاۋشى ساعىمباەۆ تالاس جۇمابايۇلى كۇزەتشى بولىپ ىستەيتىن وسى جوم ستۋدەنتتەرىنىڭ قولىمەن سوققىعا جىعىلعان. ماسەلەنىڭ انىعىنا قانىعۋ ءۇشىن كۇردەلى كۇرمەۋدىڭ بىرنەشە جىلعى كەيىپكەرى بولىپ جۇرگەن ازاماتشالارعا ءسوز بەرەيىك.

احمەتوۆا جانات، بۇرىنعى جاتاقحانا كومەندانتى: «مۇنىڭ ءبارى الگى نازارباەۆقا جازعان حاتتان باستالدى.»

- 2005 جىلدان ايتباي بۋلاشەۆ رەكتور بولعالى كەڭسەسى حات قابىلدامادى. جاعدايىمىز قيىن بولعاسىن ءوتىنىش بار، ارىز بار دەگەندەي... ءوزىم اۋىردىم، 2-ءنشى توپتاعى مۇگەدەك قىزىم اۋرۋشاڭ، كىشى ۇلىم وكپەسىنەن اۋىرىپ اۋرۋحاناعا ءتۇستى، سودان ماتەريالدىق جاردەماقى سۇرادىم. باسقاسىنا بەرىپ جاتتى، بىراق ماعان نازار اۋدارمادى. سودان امالىم تاۋسىلىپ، 2008 جىلى پرەزيدەنتكە حات جازىپ، جاردەماقىنى سودان سۇراۋعا ءماجبۇر بولدىم. جانۇياداعى ەكى بالا دا، مەن دە اۋىردىم، اسىراۋشىمىز - جالعىز كۇيەۋىم عانا جۇمىس ىستەيدى. بۇرىنعى رەكتور جاعدايىمىزدى ءتۇسىنىپ، جۇبايىما ەكى جۇمىس بەرگەن ەدى. سودان ەلباسىعا حات جازعاسىن، كۇيەۋىمدى قوسىمشا جۇمىستان الىپ تاستادى، بالتاشى جۇمىسىندا عانا قالدى. بار ماسەلە دە، قۋدالاۋ دا سودان باستالدى. جولداسىمدى جۇمىستا كۇن كورسەتپەدى، ءتىپتى، جاڭادان كەلگەن كومەندانت كۇيەۋىمدى وتىرسا وپاق، تۇرسا سوپاق ەتتى. الداپ، «كادر ءبولىمى شاقىرىپ جاتىر» دەپ جۇمسايدى دا، سول ارادا جۇمىستان كەتىپ قالعان ادام ەتىپ، تۇسىنىكتەمە جازدىرادى، جوعارىعا دوكلادنوي جازادى... جۇمىستا مىناداي تىزبەكتەلگەن توپ بار: كومەندانت ۆاسيلەۆا، زاڭگەرى بار، ينجەنەر ۆيتۆيتسكي سياقتىلار ءبىر ءبىرىن قولداپ، كىناسىز جولداسىمدى قۋدالاۋعا سالدى...

مەنىڭ اعام قايتىس بولىپ، سۇرانعاسىن سونىڭ جانازاسىنا جىبەردى دە، دۇعا وقىلىپ جاتقان كەزدە، جۇمىسقا كەرى شاقىرتىپ، اكت جاسايدى. زاۆحوز رۇقسات بەرگەنىنە قاراماي، پرورەكتور الەكساندر مايەر سول كۇنگە جۇمىستان كەتىپ قالدى دەپ بۇيرىق شىعارىپ قويىپتى... وسىنىڭ ءبارىنىڭ كەسىرىنەن كۇيەۋىم قازىر اسقازان اۋرۋىنا، جۇيكە، جۇرەك دەرتىنە شالدىقتى. ءوزىم دە اۋرۋىما اۋرۋ جامادىم...

اكەم قايتتى جاقىندا، سونىڭ جانازاسىنا جىبەرمەدى. ول تورعايدا تۇرادى، شالعاي عوي. تەلەگرامما كەلسە دە جىبەرمەدى. ماتەريالدىق كومەك سۇراپ ەدىك، ونى دا بەرمەدى، سوسىن كانتسەليارياعا حاتىمدى تاستاپ، ءوزىم كەتىپ قالدىم... رەكتور بۋلاشەۆ تا، پرورەكتور مايەر دا تىرپ ەتپەدى. كۇيەۋىمدى جىبەرمەدى. ەكى-ءۇش كۇن وتكەسىن ولارىن زاڭداندىرىپ، «جانازاعا جىبەرىلسىن» دەگەن بۇيرىق شىعارىپ قويادى. جولداسىم بارۋدان باس تارتتى، سەبەبى، جانازا ءوتىپ كەتكەن ەدى...

مۇنىڭ ءبارى الگى نازارباەۆقا جازعان حاتتان باستالدى. ال، مەنىڭ ويتپەسكە شارام بولمادى... وعان دەيىن، دەپۋتاتتارعا (ايتپاقشى، رەكتوردىڭ ءوزى استانا قالاسى ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى), «نۇر وتانعا»، مينسەلحوزعا جازدىم... مينيستر كۇرىشباەۆتىڭ وزىنە ون ەكى رەت كىردىم، ول مەنى ەكى جارىم ميلليون تەڭگە سسۋدا بەرەم دەپ الدادى... ەندى ءبارىن دە سوتقا بەرۋدەن باسقا امال جوق...

يمانعازينا ەرمەك سابيتقىزى، ەدەن جۋشى: «...باستىعى باۋەر دەگەن نەمىس ەكەن، سونىڭ بۇيرىعىمەن ءبىزدى قامادى دا تاستادى...»

- جولداسىم قايتىس بولعان، ءۇش بالام بار. جاناتتىڭ ايتقانىنا مەن دە قوسىلام. 2009 جىلعى 5 مامىردا جاتاقحاناعا ەدەن جۋشى بولىپ جۇمىسقا تۇردىم. اۋەلدە 2 ستاۆكادا بولعام. قىركۇيەكتە كەلىپ، الەكساندر مايەر «ساعان ەكى ستاۆكا كوپ» دەپ، جارتىسىن قىسقارتىپ تاستادى...

جۇمىسقا كىرگەننەن كەيىن مايەر بىزگە ءوز جۇمىسىمىزدان بولەك قوسالقى جۇمىس بەرىپ قويدى. اۋلا دا سىپىردىق، قۇلاعان جەردى دە جوندەدىك، پەردە دە تىكتىك دەگەندەي... بىراق وعان ەشبىر اقى تولەگەن ەمەس. جاتاقحاناعا جوندەۋ جۇمىسىن جۇرگىزدىك، مايەرگە كەلىسىم شارتقا وتىرايىق دەگەندە ول، وتىرعىزبادى. «جاساماساڭدار، اۋىزدارىڭدى جاۋىپ، جۇمىستان كەتە بەرىڭدەر!» دەدى. بىراق اراسىندا الداۋسىراتىپ، «كەيىن كورەرمىز، بەرىپ تە قالارمىز» دەپ دامەلەندىرىپ جۇمىسقا سالدى. ءسويتىپ، بەس مىڭ شارشى مەتر جاتاقحانا عيماراتىنىڭ جوندەۋ جۇمىسىن ىستەپ شىقتىق. بۇل قۇرىلىس-جوندەۋ جۇمىسى بولعاسىن، بىلەمىز، ونىڭ قانشا تۇراتىنىن، بىراق بىزگە ونى تولەگەن جوق، ارقايسىمىزعا 33 مىڭنان ايلىق رەتىندە بەردى دە قويدى... ەڭبەگىمىزدى تالاپ ەتكەسىن، بىزگە جۇمىس ىستەتپەي، سوڭىمىزعا كومەندانتتى سالىپ قويدى. ءسويتىپ، قۇزىرلى ورگاننىڭ بارىنە شاعىمدانۋعا تۋرا كەلدى...

اقىرى، ءبىزدى قۋدالاپ، جۇمىستان شىعاردى. اۋىل شارۋاشىلىق مينيسترىنە جازدىق... ول كوميسسيا قۇرعانمەن، ءبىزدىڭ دالەلدى تالابىمىزدى، قۇجاتتارىمىزدى قارامادى. كوميسسيا مايەر مەن بۋلاشەۆتى جاقتاپ كەتتى. سونىڭ ءوزىن ءبىر اي بويى سوزعىلاپ بەرىپ بولمادى... ابدەن قينالىپ، ءسوزىمىز جەتپەگەسىن، جاپا شەككەسىن، عيمارات توبەسىنە شىعىپ، شاعىمىمىزدى باق وكىلدەرىن شاقىرىپ، سولارعا جەتكىزۋگە تىرىستىق... سودان مينيسترلىكتەن ەۆگەني امان، رەكتوردىڭ زاڭگەرىمەن كەلىپ سويلەسكەن ءتۇرىن كورسەڭىز... الگى رەكتور بۋلاشەۆ، ءوزى ءماسليحات دەپۋتاتى بولا تۇرىپ، «وسى ءۇيدىڭ توبەسىندە ءشىرىپ ولىڭدەر!» دەپ ايقاي سالدى... قىسقاسى، روۆد-دان سپەتسناز جىبەرىپتى، ولار دارىگەر بولىپ كيىنىپ كەلىپ، ءبىزدى باس الدى... سودان روۆد-عا ونىڭ باستىعى باۋەر دەگەن نەمىس ەكەن، سونىڭ بۇيرىعىمەن ءبىزدى قامادى دا تاستادى... ءسويتىپ ءبىزدى سوتتاعانداي بولدى، ايىپپۇل سالدى... ونىڭ ءبارى ورىندالعان جوق، انشەيىن بىزگە جاسالعان قوقان-لوققى ەكەن...

ءبىر جىلدان استى جۇمىسسىزبىن، جانۇياداعى اسىراۋشى مەن عانامىن. جۇمىستان شىعارىپ جىبەردى، بالالارىممەن بىرەۋدىڭ جەر ءۇيىن جالداپ تۇرىپ جاتىرمىن...

اۋىل شارۋاشىلىق مينيسترلىگىندە التى رەت بولىپپىن، تالاي رەت شاقىرىپ الادى دا، جۇمىسقا تۇرعىزامىز دەپ الدايدى. سودان بەرى قۇقىمىز تاپتالعان كۇيى كەلەمىز. نە ءۇيىمىز جوق، نە كۇيىمىز جوق...

نۇركەنوۆا راۋشان سۇلتانقىزى، ەدەن جۋشى: «قۇل بولعىمىز كەلمەدى، بار كىنامىز سول»

- ءۇش بالام بار، جالعىزباستى انامىن. 2009 جىلى 29 ناۋرىزدا جۇمىستان شىعارىپ جىبەردى. مەن اۋىرىپ جاتقانمىن، بولنيچنىيىم بار. جۇمىستان بۇيرىقپەن شىعارىپ، ۇيگە كونۆەرتكە سالىپ بەرىپ جىبەرىپتى. سودان يمانعازينا مەن احمەتجانوۆا «اۋرۋ ادامدى نەگە شىعاردىڭىز؟» دەسە، رەكتور بۋلاشەۆ «كەت دەگەندە، يت تە كەتەدى، كەتىڭدەر!» دەپ قۋىپ شىعىپتى، ءوزى دەپۋتات. ...مەن دە الگى ەلباسىعا حات جازعان توپتا بولدىم عوي. سودان بولار...احمەتجانوۆا التىن، وماروۆا جانار سياقتى بىزگە دەيىن دە ءبىر توپ ادام قۋىلعان. ولار دا ءبىز سەكىلدى ارتىق جۇمىس جاساۋعا كونبەي، اقىلارىن سۇراعان ادامدار عوي... ءتىپتى، دەمالىس كۇندەرى دە تىنىم بەرمەي شاقىرتىپ الادى. مەيرام دەمەي، قوسىمشا جۇمىس دەمەي سالىپ قوياتىن... قىسقاسى، قۇل بولعىمىز كەلمەدى، بار كىنامىز سول... سودان بەرى جۇيكەم سىر بەرىپ، اياق-قولىم دىرىلدەيتىن اۋرۋعا تاپ بولدىم.

ساعىمباەۆ تالاس جۇمابايۇلى، قۇقىق قورعاۋشى: «كەشكى ساعات وندا ەسىمدى ازەر جينادىم.»

- 2 جىلدان بەرى وسى كىسىلەردىڭ قوعامدىق قورعاۋشىسى بولىپ كەلەم. سەبەبى، بۇلار ماعان كەلىپ، شاعىمداندى، جاعدايلارىن ايتتى... جۇمىستان قۋىلعاننان كەيىن، مەن ءوز مىندەتىمە كىرىستىم. حات جازباعان جەرىمىز جوق، اقىرىندا بۇلاردى جۇمىستان شىعاردى. اۋىلشارۋاشىلىق مينيسترلىگى ارقىلى نۇركەنوۆا راۋشاندى جۇمىسقا قايتا الدىردىق. بىراق ءتيىستى ايلىعىن دۇرىس تولەمەگەن. سول ماسەلە بويىنشا سوتقا ارىز بەرىلدى...

بيىل 15 ءساۋىر كۇنى اگروتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتكە كەلدىك. سەبەبى، مەن سوتقا ءتيىستى قۇجاتتاردى سۇراي كەلگەم، سەنىمحاتىم بار. وزىنە ول قاعازداردى بەرمەگەن. سودان ءوزىم بارسام، ول جەردە وتىرىس بولىپ جاتىر. سۇراستىرسام، رەكتور بۋلاشەۆ جۇرتتى وزىنە داۋىس جيناۋدىڭ قامىمەن جيناپ جاتىر ەكەن. سوسىن مىنا كىسىلەر زالعا ءوتىپ كەتتى، مەنى كورگەن مايەر، بۋلاشەۆتاردىڭ توبە شاشتارى تىك تۇرىپ، «ماعان كەت!» دەدى. كەتپەگەسىن «مىنا ۋرودتى ۆىكينتە وتسيۋدا!» دەپ ايقاي سالدى. رەكتور سىرتتاي باقىلاپ وتىر.

سودان مىنا كىسىلەر ارالاسىپ، جاعالاس باستالىپ كەتتى، مەن ۇندەمەي تۇرمىن. اقىرى ايتاقتاعاسىن، ءتورت-بەس جىگىت كەلىپ مەنى باس سالدى. سۇيرەلەپ شىعىپ، مەنى جەرگە ءبىر قۇلاتتى دا، باسىمدى ەدەنگە ۇرعىلاپ، مىجعىلاي باستادى... دالاعا شىعىپ، ەس جينادىم. ايەلدەر بولماعاندا، مەنى ودان ءارى  ۇرىپ-سوعىپ تاستايتىن ەدى. سوندا دا قويماي، پوليتسيا شاقىرىپ، ايەلدەر سكورىي شاقىرىپ... ءسويتىپ، ءبىلىم مەكەمەسىندە ىڭعايسىز احۋال ورنادى. 2-ءنشى اۋرۋحاناعا اپارىپ، جەدەل جاردەم قاراسا، باسىم سوققى الىپ، ميىم شايقالعان ەكەن. ەكى قولىم كوگەرىپ كەتىپتى. ءالى بويىم دىرىلدەپ، باسىم اينالادى. كەشكى ساعات وندا ەسىمدى ازەر جينادىم. ۋچاسكوۆىي ساقشى كەلىپ، قاۋلى جاساپ، سوتقا بەر دەپ كەتتى... ءسويتىپ، ادام قۇقىعىن قورعايمىن دەپ، ءوز ەلىمدە ءوزىمنىڭ دەپۋتاتىمنىڭ ايتاعىمەن ءوزىمىزدىڭ ستۋدەنتتەردەن (كۇزەتشى بولىپ ىستەيدى ەكەن) تاياق جەپ، دەنساۋلىعىما قاتەر ءتوندى. جوم-نىڭ جاعدايى جاڭاعىداي... دەنساۋلىعىم وسىنداي... ءبىزدىڭ كاسىپوداق جۇمىسىنا كەدەرگى كەلتىردى...

ءسوز سوڭى

ت.ج.ساعىمباەۆ مىرزا بىزگە اۋىلشارۋاشىلىق مينيسترلىگىنە باعىتتالعان اشىق حاتىنىڭ كوشىرمەسىن ۇستاتتى، وندا س.سەيفۋللين اتىنداعى قاتۋ رەكتورى ا.ك.بۋلاشەۆ، پرورەكتور ا.ۆ.مايەر، باس ينجەنەر ۆ.ۆ.ۆيتۆيتسكيدىڭ جانە ولاردىڭ «شاڭىراعى» بولعان مينيسترلىكتىڭ جاۋاپتى حاتشىسى ە.ي.اماننىڭ ءوز مىندەتتەرىنە سايكەستىگىن قاراۋ ماسەلەسى سۇرالعان.

«اباي-اقپارات»